45 mm armata przeciwpancerna wz. 1942 (M-42)

Historia konstrukcji

Armata przeciwpancerna zaprojektowana w 1942 roku w radzieckiej Fabryce Nr 172 na bazie konstrukcji 45 mm armaty przeciwpancernej wz. 37 z wykorzystaniem nowej, wydłużonej lufy opracowanej przez prof. Cyrulikowa. Próby poligonowe przeszła pozytywnie w okresie sierpień-wrzesień 1942 roku i została skierowana do produkcji seryjnej. Od stycznia 1943 roku do końca wojny wyprodukowano 10.843 egzemplarze (w 1946 roku wyprodukowano dodatkowo partię 140 egzemplarzy).

Opis konstrukcji

Lufa monolityczna, gwintowana o 16 prawoskrętnych zwojach, bez hamulca wylotowego. Zastosowano półautomatyczny zamek klinowy o ruchu pionowym. Umieszczony pod lufą hydrauliczny opornik był owinięty spiralną sprężyną powrotną. Znajdujący się po lewej stronie lufy celownik optyczny PP-1 wz. 38 składał się z panoramy artyleryjskiej oraz teleskopowego celownika optycznego. Panorama artyleryjska była wyskalowana od 0 do 800 metrów z podziałką co 100 m i od 800 do 4400 m z podziałką co 200 m. Teleskopowy celownik optyczny był wyskalowany do 2000 m z podziałką co 25 m, a pole widzenia wynosiło 30 stopni. Tarcza ochronna o grubości 7 mm. Łoże dolne i zawieszenie dostosowana do trakcji motorowej – holowanie po drogach twardych z prędkością do 60 km/h. Ogumione koła typu ZIK-1 były wypełnione masą gąbczastą. Najczęściej jednak stosowano zaprzęg dwukonny, holujący armatę z wykorzystaniem przodka typu 52-P-243A mieszczącego 50 naboi (w 10 płaskich metalowych skrzynkach zawierających po 5 naboi każda) oraz zestaw części zapasowych do działa. Jaszcz amunicyjny typu 52-Z-243A także mieścił 50 naboi. Obsługa działa liczyła 5-6 osób.

Amunicja

Naboje zespolone, pakowane w płaskie metalowe skrzynki mieszczące po 5 naboi.

1. Przeciwpancerna Выстрел Б-240:

Długość pocisku: 453 mm

Masa naboju: 2,44 kg

Masa łuski: 0,575 kg

Masa pocisku: 1,425 kg

Masa materiału wybuchowego: 19,3 g

Prędkość wylotowa: 870 m/s

Pocisk B-240 typu APHE miał korpus wykonany z wysokogatunkowej stali, który w części tylnej zawierał niewielki ładunek wybuchowy pobudzany zapalnikiem dennym typu MD-2. Dla celu o wysokości 2 metrów odległość strzału bezpośredniego wynosiła 950 m.

Przebijalność pancerza dla płyty odchylonej o 30 stopni od pionu:

Odległość – Grubość płyty

100 m – 57 mm

500 m – 50 mm

1.000 m – 41 mm

1.500 m – 33 mm

2. Przeciwpancerna Выстрел БР-240П

Masa naboju: 1,84 kg

Masa łuski: 0,575 kg

Masa pocisku: 0,85 kg

Prędkość wylotowa: 1.070 m/s

Pocisk BR-240P typu APCR zawierał wewnątrz lekkiego płaszcza podkalibrowy rdzeń wykonany z wysokogatunkowej stali. W części dennej znajdował się smugacz. Amunicją tego typu zalecano strzelać na dystansie do 500 metrów.

Przebijalność pancerza dla płyty odchylonej o 30 stopni od pionu:

Odległość – Grubość płyty

100 m – 70 mm

500 m – 52 mm

3. Odłamkowa Выстрел О-240:

Długość pocisku: 456 mm

Masa naboju: 2,91 kg

Masa łuski: 0,575 kg

Masa pocisku: 1,98-2,15 kg

Masa materiału wybuchowego: 118-135 g

Masa materiału miotającego: 115 g

Prędkość wylotowa: 343 m/s

Donośność: 4.500 m

Pocisk odłamkowy O-240 typu HE miał prefabrykowany korpus dla zwiększenia fragmentacji na odłamki – był rozrywany niewielkim ładunkiem wybuchowym, do którego pobudzenia stosowano uderzeniowy zapalnik głowicowy typu KT-1, KTM-1, KTM-1U, KTM-3 lub M-50. Stosowano także inne wersje tego pocisku (О-240А oraz О-240Э) różniące się użytymi materiałami i technologią produkcji.