7,62 mm km PK/PKS (ros. пулемёт Калашникова, pulemiot Kałasznikowa/пулемёт Калашникова станковый, pulemiot Kałasznikowa stankowyj) – radziecki uniwersalny karabin maszynowy kalibru 7,62 x 54 mm R.
Historia konstrukcji
Karabin maszynowy PK/PKS powstał w biurze konstrukcyjnym Michaiła T. Kałasznikowa. Nowy karabin miał zastąpić wszystkie znajdujące się na uzbrojeniu Armii Radzieckiej ciężkie i ręczne karabiny maszynowe. Karabin został przyjęty do uzbrojenia w roku 1961. Jednocześnie z karabinem przyjęto do uzbrojenia trójnożną podstawę 6T2 konstrukcji Samożenkowa. W następnych latach nowy karabin stał się podstawowym karabinem maszynowym armii państw Układu Warszawskiego (w Polsce PK/PKS został przyjęty na uzbrojenie w połowie lat sześćdziesiątych, od 1968 roku był produkowany przez Zakłady Przemysłu Metalowego “H. Cegielski”). W 1969 roku broń została zmodernizowana – model PKM. Zmiany konstrukcyjne miały na celu zmniejszenie masy. Osiągnięto to poprzez szerokie zastosowanie przy produkcji technologii tłoczenia. Karabin PKM/PKMS (‘Pulemiot Kalasznikowa Modernizirowannyj/Pulemiot Kalasznikowa Modernizirowannyj Stankowyj) różni się od PK/PKS budową niektórych zespołów, przy czym automatyka broni działa na niezmienionej zasadzie. Zastosowano lżejszą lufę (bez żeber) i nowy tłumik płomieni. Pokrywę komory zamkowej i osłonę donośnika zaczęto tłoczyć z cieńszej blachy. Aby zachować sztywność pojawiły się na nich charakterystyczne przetłoczenia. Kolbę wyposażono w oporę naramienną ułatwiającą strzelanie z dwójnogu. W następnych latach pojawiła się wersja PKMN/PKMSN, wyposażona w podstawę do mocowania celownika nocnego PPN-3. Wprowadzono także nową podstawę trójnożną 6T5 skonstruowaną przez Stiepanowa. Wzorując się na karabinie PK/PKS w Polsce skonstruowano ukm UKM-2000.
Konstrukcja PK

PKM (Pulemiot Kałasznikowa Modernirizowannyj) to zmodyfikowana odmiana karabinu PK wprowadzona do uzbrojenia w 1969r. Broń posiada lufę pozbawioną żebrowania, wzmocnioną obsadę lufy i obsadę kolby oraz wzmocnioną rączkę zamkową. Lufa zakończona jest nowym, szczelinowo stożkowym tłumikiem płomieni, jednak broń może być również wyposażona w szczelinowy tłumik płomieni pochodzący z PK. Na kolbie znajduje się opora naramienna. Wykorzystanie na większą skalę technologii tłoczenia zmniejszyło materiałochłonność i pracochłonność produkcji oraz masę PKM w porównaniu do poprzednika. Karabiny wyposażone w podstawę trójnożną 6T2 lub 6T5 noszą oznaczenie PKMS (Pulemiot Kałasznikowa Modernirizowannyj Stankowyj). Broń występuje również w wersji PKMP i PKMSP z trutowymi punktami na przyrządach celowniczych oraz w odmianie PKMN i PKMSN z szyną do mocowania celownika noktowizyjnego umieszczoną po lewej stronie komory zamkowej. Karabin wyposażony w trutowe punkty na przyrządach celowniczych i szynę do mocowania celownika noktowizyjnego nosi oznaczenie PKMNP, natomiast broń z podstawą trójnożną, trutowymi punktami i szyną dla celownika noktowizyjnego posiada oznaczenie PKMSNP. Zastosowano przyrządy celownicze składające się z umieszczonej na lufie muszki regulowanej w pionie i poziomie oraz celownika krzywkowego ze szczerbinką umieszczonego na pokrywie donośnika. Celownik posiada nastawy od 100m do 1500m co 100m.

PKT (Pulemiot Kałasznikowa Tankowyj) to czołgowy karabin maszynowy skonstruowany na podstawie uniwersalnego karabinu maszynowego PK. Broń wprowadzono do uzbrojenia armii radzieckiej w 1962r, gdzie zastąpiła czołgowy karabin maszynowy SGMT (Stankowyj Goriunowa Modernirizowannyj Tankowyj). PKT posiada długą, masywną lufę pozbawioną żebrowania. Lufa charakteryzuje się porównywalną długością do lufy SGMT, dzięki czemu wymiana karabinu maszynowego z SGMT na PKT nie powoduje konieczności wymiany przyrządów celowniczych wozu bojowego. Karabin PKT wyposażony jest w stożkowy lub szczelinowy tłumik płomieni, elektrospust, zamknięty regulator gazowy, mocowany do lufy chwyt transportowy oraz zaczepy umożliwiające zamontowanie karabinu w wozie bojowym. Nie zastosowano natomiast chwytu pistoletowego, kolby, dwójnogu, zaczepu do mocowania podstawy trójnożnej, zaczepu do mocowania skrzynki amunicyjnej oraz przyrządów celowniczych (do celowania wykorzystywane są przyrządy celownicze wozu bojowego). Na podstawie PKT skonstruowano czołgowy karabin maszynowy PKTM (Pulemiot Kałasznikowa Modernirizowannyj) charakteryzujący się konstrukcją w której na większą skalę wykorzystano technologię tłoczenia. Karabiny PKT i PKTM stanowią uzbrojenie radzieckich czołgów podstawowych T-62, T-72, T-80, T-90, bojowych wozów piechoty BMP-1, BMP-2, BMP-3, transporterów opancerzonych BTR-60, BTR-70, BTR-80 oraz samochodów pancernych BRDM-1 i BRDM-2. Karabiny PKT i PKTM stanowią również uzbrojenie polskiego czołgu podstawowego PT-91 “Twardy” oraz transporterów opancerzonych SKOT-1A i SKOT-2A.

PKB (Pulemiot Kałasznikowa Bronetransportere) to wersja PK mocowana na zewnętrznych wspornikach transporterów opancerzonych. Broń posiada dwójnóg, chwyt pistoletowy, stałą szkieletową kolbę drewnianą oraz chwyt transportowy. PKB wyposażony jest w mocowaną do prawej strony wspornika stalową skrzynkę amunicyjną mieszczącą taśmę na 200 naboi oraz worek na łuski mocowany po lewej stronie komory zamkowej. Broń można odłączyć od wspornika i wykorzystać jako uniwersalny karabin maszynowy. PKB posiada przyrządy celownicze składające się z umieszczonej na lufie muszki regulowanej w pionie i poziomie oraz celownika krzywkowego ze szczerbinką mocowanego na pokrywie donośnika. Na podstawie PKB skonstruowano karabin PKMB w którym na większą skalę wykorzystano technologię tłoczenia.

Rosyjskie rozwinięcie karabinu PKM, przeznaczone dla jednostek Specnazu i WDW. PKP jest standardowym karabinem PKM pozbawionym możliwości szybkiej wymiany lufy (broń dzięki lepszemu chłodzeniu pozwala na oddanie 600 strz./min bez obawy jej uszkodzenia), zaopatrzonym w stały dwójnóg montowany bliżej wylotu lufy i bardziej efektywny tłumik płomienia. Broń przystosowana jest do amunicji 7,62 × 54 mm R. W produkcji od 2001 roku.

Dane techniczne karabinu maszynowego
Wzór | PK | PKM | PKT |
---|---|---|---|
Masa karabinu (kg) | 9,0 | 7,5 | 10,5 |
Masa lufy (kg) | 2,6 | 2,4 | 3,23 |
Długość karabinu (mm) | 1173 | 1196 | 1098 |
Długość lufy (bez tłumika płomienia) (mm) | 605 | 605 | 722 |
Prędkość początkowa pocisku (m/s) | 825 | 825 | 855 |
Szybkostrzelność teoretyczna (strz./min) | 650 | 650 | 700 |
Szybkostrzelność praktyczna (strz./min) | 250 | 250 | 250 |
Masa skrzynki amunicyjnej ze 100/200/250 nabojami | 3,9/8,0/- | 3,9/8,0/- | -/-/9,4 |
podstawy
Wzór | 6T2 | 6T5 |
---|---|---|
Masa (kg) | 7,5 | 4,5 |
Kąt ostrzału w płaszczyźnie pionowej | od -15 do +15 | od -10 do +20 |