Armata pułkowa obr./wz. 1927

Typ i przeznaczenie uzbrojenia

Holowana armata piechoty. Armata była przeznaczona do rażenia odkrytej siły żywej, niszczenia wykrytych środków ogniowych piechoty i jednostek artylerii, umocnionych punktów oporu, jak również zwalczania czołgów i pojazdów opancerzonych przeciwnika oraz wykorzystania przejść z zasiekach z drutu kolczastego.

Historia konstrukcji

Lekka 76,2 mm armata pułkowa obr./wz. 27/39, zostało przyjęte do uzbrojenia w 1928 roku. W drugiej połowie lat 20. XX wieku w Związku Radzieckim rozpoczęto pierwsze prace nad nową armatą polową w kalibrze 76,2 mm, która w przyszłości miały zastąpić przestarzałe armaty obr./wz. 02 i obr./wz. 13. Prace konstrukcyjne nad działem były prowadzone przez zespół konstruktorów z KB OAT Zakładów Putiłowskich w Leningradzie (obecnie Sankt Petersburg), pod kierownictwem S. P. Szukałowa. Prace konstruktorów skupiły się głównie na próbach przeprowadzania modernizacji starszego modelu działa; obr./wz. 13. W wyniku czego została „opracowana nowa” armata, która w 1927 roku przeszła próby poligonowe, po których skierowana została do produkcji i została przyjęta na wyposażenie Armii Czerwonej, która „nowe” działa otrzymała w grudniu 1928 roku, gdzie otrzymała oznaczenie 76,2 mm armata pułkowa obr./wz. 27. Armata ta była pierwszym działem artyleryjskich, które w pełni zostało skonstruowane w Związku Radzieckim. Próby ich modernizacji były podjęte nie ma od czasu kiedy rozpoczęto jej produkcję seryjną. W latach 1929-1934 działo było wielokrotnie modernizowane, ulepszono wówczas jej zamek, zastosowano teraz nową monoblokową lufę oraz zrezygnowano z dotychczas używanych drewnianych kół, z kołami samochodowymi z pełnym ogumieniem. Po raz pierwszy zmodernizowany model dział został użyty bojowo w latach 1938-1939 podczas konfliktów granicznych z Japończykami na granicy z Mandżurią.

Poznań – Muzeum Armii Poznań, Park Cytadela

Kolejną znaczącą zmianą dla konstrukcji działa z 1939 roku, kiedy to wówczas podczas prowadzonych modernizacji, do uzbrojenia przyjęto wzór nowej armaty pułkowej, pod oznaczeniem 76,2 mm armata pułkowa obr./wz. 27/39. Jednak w trakcie II Wojny Światowej radzieccy żołnierze często narzekali na szereg wad działa – małą donośność, niską szybkostrzelność oraz stosunkowo dużą masę, która w nierównym terenie dość mocno ograniczała jej manewrowość. Wraz z chwilą prowadzenia do służby w 1943 roku nowej armaty pułkowej obr./wz. 43, zaprzestano jej dalszej produkcji.

Poza Armią Czerwoną armata była wykorzystywana przez oddziały artyleryjskie Wojska Polskiego zmobilizowanego i wyposażeniowego w Związku Radzieckim. Zdobyczne przez niemiecką armię otrzymywały one oznaczenie 7,62 cm IKH 290(r), natomiast armaty zdobyczne przez armię fińską pod oznaczeniem: wersji z kołami drewnianymi 76RK/27, natomiast wersja z kołami metalowymi nosiła oznaczenie 76RK/27-39.

Armata pułkowa była produkowana przez radzieckie Zakłady Krasnyj Putiłowiec w Leningradzie. W 1942 roku w związku z trudną sytuacją na froncie wschodnim jej produkcję przeniesiono do Fabryki Nr. 172 im. Mołotowa w Permie. W latach 1928-1943 dla potrzeb jednostek Armii Czerwonej zostało wyprodukowanych łącznie 18 482 egzemplarze.

Opis konstrukcji

Armata pułkowa obr./wz. 27 i obr./wz. 27/39 składała się z następujących elementów: lufy, zamka i resorowanego podwozia wraz z zawieszeniem oraz przyrządów celowniczych. W skład podwozia wchodziły: urządzenia oporopowrotne, kołyska, łoże górne i dolne, mechanizmy naprowadzające w płaszczyźnie poziomej i pionowej oraz odciążacz. Pierwsze działa posiadały lufy konstrukcji płaszczowej, którą w późniejszym czasie zastąpiono lufą monoblokową. Przewód lufy dzielił się na komorę nabojową, część gwintowaną oraz zamek typu śrubowego. Komora nabojowa dostosowana była również do strzelania amunicją pochodzącą z starej armaty obr./wz. 02. Działo posiadało jednoogonowe łoże z dwoma lemieszami, jeden na grunt miękki, drugi na grunt utwardzony oraz drążek kierunkowy, służący do nadrzucania działa w kierunku. Pierwsze wersje armaty posiadały drewniane koła szprychowe z metalowymi obręczami, które w późniejszym czasie zostały zmienione na koła samochodowe typu KPM-76-27 z oponami, które zostały wypełnione gąbczastą masą z kauczuku. Przyrządy celownicze znajdowały się po lewej stronie lufy i składały się z: celownika mechanicznego oraz panoramy artyleryjskiej typu Goertza. Pokrętła mechanizmów naprowadzania działa na cel znajdowały się z jednej strony działa i były obsługiwane przez jednego żołnierza – celowniczego działa. Obsługę działa przez ogniem małokalibrowym ogniem z broni strzeleckiej i najmniejszymi odłamkami chroniła tarcza pancerna, która została wykonana z płyt walcowanych o grubości 3,5-4 mm. Sama tarcza składała się z czterech części. Część centralna tarczy była przymocowana na stałe do łoża, do niej za pomocą masywnych zawiasów podczepione zostały dwie niewielkie tarcze: górna i dolna. Czwarta tarcza okalająca lufę zasłaniała otwór znajdujący się w tarczy głównej. Do holowania armaty stosowane były trzy rodzaje przodków: obr./wz. 30, obr./wz. 38 oraz najnowszy obr./wz. 42. Przodek obr./wz. 30 posiadał drewniane koła z metalowymi obręczami, jego amortyzację stanowiły cztery śrubowe sprężyny. Przodek obr./wz. 38 miał zarówno w pierwszych wersjach posiadać koła drewniane z metalowymi obręczami, jak i koła metalowe typu KPM-76-27, a jego zawieszenie zostało oparte na dwóch płaskich resorach. Przodek obr./wz. 42 posiadał metalowe koła samochodowe. W pierwszych latach do holowania armat pułkowych służył zaprzęg dwukonny, natomiast armaty, które już miały koła metalowe z pełnym ogumieniem, miały być holowana za pomocą trakcji mechanicznej.

W Wojsku Polskim

W latach 1943-1944 armata pułkowa obr./wz. 27/39 została przyjęta wraz z innymi typami uzbrojenia artyleryjskiego, jakie było dostarczane do formowanych w Związku Radzieckim oddziałów Wojska Polskiego. Na dzień 31 marca 1944 roku znajdowały się 62 egzemplarze . Z uzbrojenia zostały one wycofane jeszcze w drugiej połowie lat 40. XX wieku.

Podstawowe dane taktyczno-techniczne

Państwo: Związek Radziecki
Producent dział: “Krasnyj putiłowiec”/Fabryka Nr 172
Rodzaj: działo piechoty
Produkcja seryjna: 1928-1943
Wyprodukowano: 16 482 szt.
Kaliber: 76,2 mm
Długość lufy: 1260 mm (L/16,5)
Prędkość początkowa wystrzelonego pocisku: 380 m/s (pocisk o masie 6,4 kg)
Masa: 780 kg w położeniu bojowym, 1620 kg w położeniu marszowym, 840 kg – masa przodka armaty
Kąt ostrzału: -7° do +25° w pionie, 6° w poziomie
Wysokość linii ognia: 950 mm
Szybkostrzelność praktyczna: do 12 strz./min.
Obsługa 6 osób
Szybkość marszowa do 40 km/h

Bibliografia

Stefan Pataj: Artyleria lądowa 1872-1970. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975
Leszek Szostek, Artyleria polowa Wojska Polskiego 1943-2018, Agencja Wydawnicza CB Andrzej Zasieczny, Warszawa 2018
Drzonów – Lubuskie Muzeum Wojskowe
Poznań, Park Cytadela – Muzeum Uzbrojenia
https://pl.wikipedia.org/wiki/76_mm_armata_pu%C5%82kowa_wz._1927