Wielozadaniowy pojazd opancerzony Fennek

Pojazd rozpoznawczy Fennek

Podczas prowadzenia działań bojowych bardzo istotne jest posiadanie wiarygodnych informacji o swoim przeciwniku. Ważną rolę w ich pozyskaniu odgrywają między innymi pododdziały rozpoznawcze dysponujące odpowiednimi pojazdami opancerzonymi, z nowoczesnym wyposażeniem obserwacyjnym i łącznościowym. Uzyskane w ten sposób informacje przez ich załogi, są dalej przesyłane do dowództwa. Jednym z takich wozów, który został skonstruowany dla zwiadowców, jest użytkowany w armii niemieckiej i holenderskiej – Fennek. Ponadto istnieją także jego różne wersje do innego przeznaczenia.

Historia powstania

Pierwsze prace nad znanym obecnie pojazdem Fennek rozpoczęły się w holenderskiej firmie DAF, a jego początki sięgają jeszcze lat 80.-tych XX wieku. Zgodnie z zamierzeniami miał to być transporter opancerzony, przeznaczony do różnorodnych zadań. Zakładano, że nowy wóz zastąpi chociażby pochodzące ze Stanów Zjednoczonych gąsienicowe pojazdy rozpoznawcze Lynx, które w latach 90.-tych XX wieku armia holenderska planowała wycofać ze służby. W skład załogi Lynxa wchodził: kierowca, obserwator i dowódca. Wóz miał być uzbrojony w wielkokalibrowy karabin maszynowy kalibru 12,7 mm. Napęd pojazdu stanowił 6-cylindrowy silnik typu DD 6V-53 o mocy 160 kW (218 KM). W skład jego układu jezdnego wchodziło osiem kół nośnych, dwa napinające i dwa znajdujące się z przodu kadłuba koła napędowe. Lynx mógł jechać z prędkością do 70 km/h i posiadał zasięg większy jak 500 km.

Przed rozpoczęciem prac nad przyszłym wozem rozpoznawczym, opracowano wymagania, które miał spełniać, m.in.:

Posiadać konfiguracje układu 4×4 i masę do 10 000 kg oraz charakteryzować się dużą ruchliwością na drodze i w terenie.
Jego długość miała nie przekraczać 6000 mm, szerokość 2500 mm i wysokość 2000 mm.
Zasięg wozu miał wynosić minimum 700 km, a jego prędkość po drodze utwardzonej miała przekraczać 100 km/h.

Pojazd Bundeswehry

Silnik wozu miał pracować jak najcichszej.
Opancerzenie powinno zapewniać żołnierzom i wyposażeniu ochronę przed uderzeniami amunicji małokalibrowej i odłamkami.
Pojazd miał posiadać miejsce dla co najmniej trzech żołnierzy.
Przebywający w pojeździe żołnierze mieli posiadać dobre warunki do prowadzenia obserwacji sytuacji w jego pobliżu oraz możliwość autonomicznego działania przez pięć dni w rejonach zajętych przez siły przeciwnika.
Przewidziano możliwość stosunkowo łatwego montażu żądanego wyposażenia opto-elektronicznego i lżejszego uzbrojenia.
Wyposażenie służące do wysyłania informacji na stanowiska dowodzenia miało mieć możliwość bezpiecznego ich przekazywania.
Eksploatacja wozu miała być prowadzona w różnych rejonach świata, w różnych warunkach klimatycznych i terenowych.
Pojazd miał posiadać możliwość przerzutu drogą lotniczą.
Na jego bazie miały powstać specjalistyczne wersje, jak: przeciwpancerna, dowódcza, przeciwlotnicza, przeznaczona dla sił pokojowych.

W związku z tym, że nowy wóz rozpoznawczy miał rozwijać duże prędkości postanowiono, że w odróżnieniu od wozu Lynx, jego układ jezdny będzie kołowy. Po sprawdzeniu prawidłowości opracowanych wymagań oraz po ich oficjalnym zatwierdzeniu, zapadła decyzja o rozpoczęciu pierwszych prac konstrukcyjnych. Przygotowując pojazd specjaliści kierowali się zasadą znaną jako „zobacz jak najwięcej, lecz sam bądź niewidzialny”.

Początkowo wóz ten, obecnie znano jako Fennek (nazwa nawiązuje do żyjącego na pustyni lisa, który posiada bardzo dobry wzrok i słuch) nosił oznaczenie MPC (Multi Purpose Carrier), czyli transporter wielozadaniowy. Oprócz sił zbrojnych liczono na zainteresowanie nim policji, straży pożarnej czy nawet służb leśnych. Producent miał go oferować także służbom ochraniającym granice, choć w tym przypadku liczono na odbiorców także spoza samej Holandii.

40 mm granatnik maszynowy GMG

We wczesnych latach 90.-tych XX wieku prowadzono prace projektowe, a po ich zakończeniu rozpoczęły się przygotowania do budowy pojazdu. Jego wstępny prototyp przeznaczony do przeprowadzenia testów firmowych był gotowy w 1992 roku. W 1993 roku holenderski resort obrony podjął decyzję o zakupieniu ponad 100 kołowych wozów opancerzonych przeznaczonych dla jednostek biorących udział w misjach pokojowych. Jednak nie którzy urzędnicy stwierdzili, że sam wóz powinien być konstrukcją sprawdzoną. Oczekiwano zakupu gotowej, ale i perspektywicznej konstrukcji o uznanego zagranicznego producenta. Mimo tego wiosną 1993 roku firma DAF uzyskała ponad 2,5 miliona USD przewidziane na dalszy rozwój własnego projektu. Holenderscy decydenci uznali, że wspomniana kwota pozwoli na budowę dwóch prototypów. Optymistyczne plany przewidywały, że jego ostateczny model będzie gotowy do przekazania wojsku już w drugiej połowie lat 90.-tych. Wkrótce podjęto również decyzję o konieczności znalezienia partnera do dalszego wsparcia w prowadzeniu prac nad pojazdem. Pomysł ten uznano za dobry, aczkolwiek niektórzy wojskowi i urzędnicy z MON (Ministerstwa Obrony Narodowej) byli zdania, że we wspólnym prowadzeniu prac nad nowym wozem wiodącą rolę powinni odgrywać specjaliści z Holandii. Po przeprowadzeniu analiz współpracy z firmami z różnych państw zdecydowano, że prace będą prowadzone z firmą Wegmann. Uznano, że warto współpracować z Niemcami, gdyż ten kraj posiadał bogate doświadczenie w budowie pojazdów pancernych, ponadto faktem też było, że Holendrzy użytkowali czołgi podstawowe Leopard 2, które cieszyły się dobrą opinią. W 1993 roku Holendrzy rozpoczęli z Niemcami rozmowy w sprawie współpracy. Sami Niemcy stwierdzili, że w niedalekiej przyszłości będą musieli ostatecznie wycofać z użytku ciężkie 8-kołowe wozy rozpoznawcze Luchs, a pierwsze tego typu plany pojawiły się w 1988 roku. W 1989 roku rozpoczęły się testy wozu prototypowego znanego jako Zobel, który był wozem czterokołowym, pływającym o masie do 5000 kg, z silnikiem umieszczonym z przodu. Za jednostką napędową znajdowały się miejsca dla żołnierzy. Przeprowadzone testy nie zakończyły się jednak oceną pozytywną i zakończono dalsze prace.

W 1994 roku oficjalnie poinformowano o rozpoczęciu współpracy holendersko-niemieckiej nad wspólnym pojazdem kołowym. W grudniu tego roku przedstawiciele obu państw podpisali porozumienie op przygotowaniu kolejnych prototypów. Pierwszy, oznaczony jako TVM 1 został przekazany holenderskiej armii w grudniu 1996 roku;. Skrót TVM oznacza Truppenversuchmuster 1, co w wolnym tłumaczeniu oznacza model przeznaczony do prób wojskowych, choć w niektórych źródła spotyka się także oznaczenie TTM1. Jego kadłub znacząco różnił się od modelu, który ostał skierowany do produkcji seryjnej. Różnice były widoczne chociażby w kształcie kadłuba wozu prototypu, dodatkowo w wozach prototypowych światła znajdowały się niżej niż w wozach seryjnych, gdzie wraz z kierunkowskazami były dodatkowo zabezpieczone osłonami prętowymi. Dodatkowo w wozie prototypowym wyrzutnie granatów dymnych były umieszczone po bokach włazu, umieszczonego na stropie kadłuba, bliżej prawej strony. Dodatkowo rozróżnikiem był montowany ruchomy peryskop obserwacyjny, który znajdował się z przodu stropu kadłuba, po jego lewej stronie, który otwierał się do tyłu. W przyrząd ten nie są wyposażone w obecnie eksploatowane wozy Fennek. Do 1998 roku przygotowano jeszcze trzy wozy prototypowe, noszące kolejno oznaczenia TVM-2, TVM-3 i TVM-4. Warto tutaj wspomnieć, że w przypadku prototypów o numerach 1 i 3, można się zetknąć z oznaczeniem TVM-1N i TVM-3N, natomiast w przypadków numerów 2 i 4 TVM-2G i TVM-4G. Także w 1998 roku pojazd zademonstrowano na wystawie Eurosatory w Paryżu. W tym samym roku niemiecki MON, ogłosił, że Bundeswehra zamierza pozyskać przy najmniej 160 wozów, wkrótce podobne oświadczenie wydała Holandia, która planowała zamówić 220 egzemplarzy. Od 1999 roku za prace nad wozem odpowiadał mający siedzibę w Monachium koncern Krauss-Maffei Wegmann. Z wykorzystaniem wozów prototypowych, przeprowadzono próby poligonowe w których brali udział specjaliści cywilni, jak i wojskowi z różnych rodzajów wojsk (rozpoznawczych, pancernych, zmechanizowanych). Przeprowadzone próby składały się z trzech etapów. Ich przeprowadzenie zakończyło się latem 1998 roku. Podczas badań oceniano możliwości prowadzenia rozpoznania o każdej porze doby, jak i w rożnych warunkach pogodowych terenowych. Oprócz tego oceniono jak pojazdy radzą sobie po publicznych drogach, jak w terenie. Na skutek raportu z przeprowadzonych prób zdecydowano się na stworzenie kolejnego prototypu, oznaczonego jako TVM-2 MOD. Przygotowano go w zakładach w Kassel, a prace nad nim zostały zakończone w lipcu 1999 roku. W porównaniu z poprzednimi prototypami, kształt przodu jego kadłuba był o wiele bardziej podobny do pojazdów seryjnych, co jednak była pewna różnica, ponieważ po obu stronach tablicy rejestracyjnej znajdowały się charakterystyczne owalne wgłębienia. Wkrótce rozpoczęły się jego próby , a po ich zakończeniu prowadzono prace do opracowania wozu o ostatecznym kształcie. W grudniu 2001 roku podpisano porozumienie o dostarczeniu pojazdów dla sił zbrojnych Niemiec i Holandii. Według ówczesnych przewidywać 178 wozów miało trafić do niemieckich pododdziałów rozpoznawczych, a 24 do saperów. Spośród wozów, które miały utrzymać wojska Holandii 202 egzemplarzy miały reprezentować wersję rozpoznawczą a 130 zestawów uzbrojonych w przeciwpancerne pociski kierowane (ppk). Także w 2001 roku resorty obrony Niemiec i Holandii oznajmiły, że w wojskach obu krajów pojawią się dodatkowo nowe wersje wozów Fennek. Dodatkowo liczono na eksport pojazdów do Luksemburgu, Belgii i Turcji. Także w 2001 roku belgijski MON oznajmił, że zastanawia się nad zakupem 200 egzemplarzy. W 2004 roku poinformowało, że najprawdopodbniej Fennek znajdzie się na wyposażeniu wojsk Tureckich, gdzie liczono na zakup praw licencyjnych do rozpoczęcia jego produkcji w Turcji, a pierwsza zamówiona partia miała liczyć 180 pojazdów, a decyzji w tej sprawie oczekiwano do grudnia 2006 roku. Ostatecznie jednak mimo wszelkich starań żadne z tych państw nie zakupiło nowego pojazdu.

Fennek w służbie Holenderskiej

Służba w siłach zbrojnych

Pierwsze wozy rozpoznawcze Fennek trafiły do jednostek liniowych w 2003 roku. W przypadku niemieckiej Bundeswehry pojazdy rozpoznawcze znajdują się na wyposażeniu batalionów rozpoznawczych, o strukturze kompanijnej. Pojedyncza drużyna składa się dwóch pojazdów, a na jej czele dowodzący w jednym z pojazdów. Według dostępnych danych obecnie w siłach Bundeswehry znajduje się ok. 220 pojazdów różnych wersji (w tym 180 w wersji rozpoznawczej). Holandia użytkuje ich ponad 360 egzemplarzy.

Układ konstrukcyjny

Fennek został zbudowany w następującym układzie konstrukcyjnym: z przodu kadłuba znajduje się stanowisko kierowcy, w środkowej części wozu znajdują się stanowiska dla dwóch pozostałych żołnierzy, natomiast jego tylna część zajmuje jednostka napędowa wozu. Według zachodnich specjalistów taki układ konstrukcyjny zapewnia wozowi lepsze ukrycie się w terenie dla urządzeń reagujących na fale podczerwone. Ponadto wóz tego typu emituje mniej hałasu.

Z przodu kadłuba można zauważyć m.in. światła główne, kierunkowskazy, zaczepy holownicze oraz linę stalowa z wyciągarki TR030. Jej siła uciągu wynosi 50 kN, a po zastosowani zblocza do nawet 100 kN. Kierowca obsługuje ją z wnętrza wozu. Także i ona jest umieszczona w jego wnętrzu, dzięki czemu lepiej chroniona przed zabrudzeniami. Napęd wyciągarki jest hydrauliczny, a w czasie jej używania musi być włączony silnik wozu. Przednia płyta kadłuba jest podnoszona, a pod nią znajdują się zaczepy do narzędzi. Niekiedy z przodu kadłuba widoczny jest bardzo charakterystyczny sznurek ułatwiający jej unoszenie. Natomiast specjalna skrzynka do przechowywania narzędzi znajduje się obok przedziału napędowego w tylnej części kadłuba. Na bokach przodu Fennka można zamontować cztery lusterka, a na jego światła główne założyć specjalne nasadki przeznaczone do używania w czasie jazdy pojazdu w zaciemnieniu.

Kierowca mający swoje stanowisko w osi przodu kadłuba obserwuje przestrzeń przed wozem przez trzy pancerne szyby z wycieraczkami, z czego przednia jest wyposażona w aż trzy, a pozostałe w dwie wycieraczki. Dzięki takiemu ułożeniu szyb, pozwala to kierowcy na obserwację terenu przed wozem i po jego bokach do 180 stopni. Ponadto kierowca wozu na do dyspozycji kamerę TV CCD do obserwacji otoczenia z tyłu wozu, jej obraz jest wyświetlany na monitorze znajdującym się na stanowisku kierowcy. Prowadzi on pojazd przy użyciu kierownicy, a nogami naciska na pedały hamulca i przyśpieszenia (gazu). Przed kierownicą znajdują się pulpity: z przyciskami, przełącznikami, pokrętłami, lampkami,. Wskaźnikami, itd. Według konstruktorów stanowisko kierowcy zostało przygotowane przy zastosowaniu rozwiązań ergonomicznych. Zamiarem specjalistów było ułatwienie kierowaniem pojazdu, nawet w warunkach dużego obciążenia psychicznego. Nocą kierowca może prowadzić pojazd korzystając z gogli o nazwie LUCIE. Ponadto wóz był wyposażony w reflektory na światło podczerwone. Starsze źródła wspominają o możliwości wyposażenia stanowiska kierowcy w termowizor typu DTS pochodzący z firmy STN Atlas z matrycą niechłodzonych detektorów mikrobolometrycznych (pasmo 8-12 mikrometrów, pole widzenia 48 stopni x 36 stopni). W przypadku wyposażenia wozu w DTS pochodzący z niego obraz termiczny kierowca może obserwować na znajdującym się obok małego pulpitu monitorze. W płaszczyźnie poziomej termowizor może poruszać się w zakresie 26 stopni, a w pionowej 10 stopni.

Pulpit sterowniczy wyrzutników granatów dymnych (lampki 1,2,3,4 oznaczają poszczególne granaty dymne)

Pozostali żołnierze, a w przypadku wersji rozpoznawczej są nimi obserwator i dowódca, wchodzą do wnętrza wozu przez znajdujące się na bokach kadłuba otwierane do przodu drzwi. Stanowisko pierwszego z nich znajduje się z prawej strony kadłuba, a dowodzącego z lewej. Każdy z nich siedzi na swoim siedzisku. Ona są wyposażone przez napędzane silnikami elektrycznymi mechanizmy przeznaczone do regulowania i ustawienia właściwej wysokości. Na stropie kadłuba, nad każdym stanowiskiem, znajdują się otwierane do tyłu włazy. Jeden z nich jest nad stanowiskiem kierowcy wozu, a dwa pozostałe nad miejscami dla obserwatora i dowódcy wozu. W razie niebezpieczeństwa obserwujący sytuację poprzez wystawienie głowy z otwartego włazu obserwator lub dowódca mogą szybko uruchomić funkcję szybkiego obniżenia fotela i szybkiego schowania się w wnętrzu kadłuba. Można doszukać się w pewnych źródłach informacji, że właz dowódcy jest o 80 mm szerszy niż pozostałe włazy. Ma to ułatwić korzystanie z włazu przez dowódcę posiadające na sobie kamizelkę kuloodporną oraz wyposażenie dodatkowe, itp. Oprócz przodu wozu zastosowane oszklenie zapewnia prowadzenie właściwej obserwacji, znajdujących na bokach kadłuba. Na każdą z szyb może być dodatkowo nałożone może być nałożony specjalny materiał, dzięki czemu nie dochodzi do odbijania się światła słonecznego. Założenie materiału jest proste i może być przeprowadzone bardzo szybko. Według jednych źródeł jest on przytrzymywany na specjalnych zatrzaskach, choć inne wspominają o zastosowaniu tutaj magnesów.

Fennek nie jest wozem pływającym. Początkowo wóz miał posiadać taką możliwość, ale ostatecznie konstruktorzy z tego zrezygnowali. Pojazd morze przekraczać brody do głębokości 1000 mm. Pojazd może być transportowany samolotami C-130 i C-160. Fennek posiada możliwości operowania na terytorium zajętym przez siły wroga.

Wyposażenie wersji rozpoznawczej

Wyposażenie wozu wersji rozpoznawczej umożliwia obserwowanie i śledzenie przeciwnika, przekazywanie informacji, prowadzenie korespondencji, mierzenie odległości, azymutów, itp. Czas przygotowania wyposażenia wozu do działania wynosi około 15 minut.

Wersja rozpoznawcza jest wyposażona w głowicę BAA z dalmierzem MOLEM, urządzeniem termowizyjnym OPHELIOS i kamerą TV. Przy użyciu głowicy BAA można dokonywać obserwacji z terenu na wysokość dochodzącą do 3380 mm. Względem stropu Fenka wysokość ta wynosi 1500 mm. Stwarza to możliwość obserwacji terenu, gdy wóz był ukryty za przeszkodą terenową.Przy użyciu głowicy można obserwować nisko latające cele powietrze np. śmigłowce. W bardzo dobrych warunkach mogą one zostać wykryte nawet z odległości 20 000 m. Wspomniany OPHELIOS z linijką detektorów podczerwieni 96 x 4 (CMT-PV) może służyć do prowadzenia obserwacji o każdej porze doby. Pracuje w paśmie 8-12 mikrometrów i charakteryzuje się polami widzenia 9,4 i 12,5 oraz 2,7 i 3,6 stopnia. Obiekt wielkości czołgu może być zidentyfikowany z odległości ponad 4000 m. Na życzenie zamawiającej armii głowica BAA może zostać wyposażona w kamerę termowizyjną SAPHIR LW lub SAPHIR MW. Natomiast kamera TV służy do obserwacji terenu za dnia. Obraz wyświetlany na monitorze jest czarno-biały. Rozmiar matrycy sensora typu CCD wynosi 752 (H) x 582 (V), a jej kąty pola widzenia mogą wynosić od 2 do 20 stopni lub od 1,25 do 12,5 stopnia. Żołnierzy obsługujący kamerę ma możliwość „nałożenia obrazu TV na obraz termiczny. Dalmierz laserowy Nd:YAG pracuje na fali o długości 1,543 mikrometra. Przycisk do dokonywania pomiaru znajduje się na joysticku, a ustalona odległość może być wyświetlana na tzw. menu monitora. Długość impulsu sondującego wynosi 10 ns. Posługujący się dalmierzem posiada możliwość wyboru pomiędzy pierwszym, a ostatnim wracającym do odbiornika echem. Maksymalny zasięg pomiaru dalmierzem dochodzi do 10 km/, a jego dokładność 5 m. Minimalna możliwość do zmierzenia odległości to 50 m. Wyniki tych pomiarów można dokonywać podczas prowadzenia obserwacji kamerą TV i termowizyjną na małych polach widzenia.

Obserwator poruszający znajdującym się obok pulpitu sterowniczego joystickiem może obracać się głowicą w płaszczyźnie poziomej w zakresie od -220 stopni do +220 stopni. Natomiast zakres jej ruchu w płaszczyźnie pionowej wynosi od -30 stopni do +30 stopni. Dokładność ustawienia głowicy w obu płaszczyznach to około 1 mrad. Możliwe jest także uzyskanie dokładności o wartości 0,7 mrad w płaszczyźnie pionowej i 0,25 mrad w kierunku. Załoga może mierzyć kąty w obu płaszczyznach, pod którymi w stosunku do Fennka znajduje się zauważony obiekt. Wartości azymutów, jak i kąty nachylenia głowicy są wyświetlane załodze. Dokładność określenia położenia zauważonego obiektu dochodzi do 50 m. Głowica BAA może być obsługiwana zarówno przez obserwatora, jak i dowódcę. Jeśli nie jest ona uważana wówczas można ją schować w specjalnym schowku znajdującym się we wnętrzu wozu pod stropem kadłuba. W pracach nad samą głowicą brały udział firmy STN Atlas i Carl Zeiss Optronics.

Ponadto istnieje możliwość tzw. wynośnego prowadzenia obserwacji. Wówczas głowica BAA jest ustawiona na trójnogu, który może być oddalony maksymalnie od wozu o 37 m (niektóre źródła mówią o 40 m). W czasie testów wozów prototypowych ta odległość była mniejsza i wynosiła 30 m. Wówczas głowica BAA jest połączona z wozem za pomocą przewodu. Prawdopodobnie wszystkie wozy w wersji rozpoznawczej posiadają tą możliwość, które używane są w Bundeswehrze.

Jak wiadomo w czasie prowadzenia rozpoznania niezwykle ważna jest dokładna znajomość własnego położenia w rejonie działania. W związku z tym Fennek został wyposażony w inercyjny układ nawigacyjny LLN-GY opracowany w firmie LITEF. Składa się on m.in. z precyzyjnego żyroskopu FOG, dwóch przyspieszeniomierzy, bloku przelicznika. Przed wyruszeniem wozu w rejon działania układ nawigacyjny uwzględnia pozycję początkową. Następnie pokazuje on załodze aktualne położenie wozu w danym rejonie działania, a informacje nawigacyjne są przekazywane w sposób ciągły. Ustalenie współrzędnych określających własne położenie, które jest dokonywane z dokładnością dochodzącą do 10 m, a wartość błędu przebytej drogi wynosi 0,8%. Załoga otrzymuje się informacje o kierunku północnym z dokładnością wynoszącą 0,3 stopni. Zastosowanie układu nawigacji lądowej znacząco ułatwia orientację w terenie. Ponadto sam Fennek może działać w rejonach, które nie były wcześniej rozpoznane. Przy użyciu przesuwnego pulpitu sterowniczego nawigację może obsługiwać obserwator lub dowódca. Oprócz nawigacji autonomicznej załoga wozu dysponuje również znajdującym się obok stanowiska dowodzącego odbiornikiem GPS PLGR.

Fennek jest wyposażony w system przeznaczony do dowodzenia i używania uzbrojenia znany pod nazwą FuWES. Dane o lokalizacji zauważonego obiektu oraz zmierzona do niego odległość są na bieżąco wprowadzone do systemu, a różne informacje są wyświetlane w postaci ikony na monitorze. Następnie mogą one zostać przekazane z wozu na stanowisko dowodzenia lub do innych pojazdów. Ekran dotykowy wyświetlający mapę jest umieszczony we wnętrzu wozu, na lewo od monitora pokazującego obraz z kamery głowicy BAA. Wspomniany ekran może być przesuwany i obsługiwany ze stanowiska obserwatora, jak i dowódcy. Podczas prowadzenia rozpoznania cały czas gromadzone są niezbędne informacje niezbędne informacje o terenie w rejonach działań, położeniu oraz przemieszczeniu się sił przeciwnika i własnych, ich rodzajach, itp. Położenie wozu oraz zauważonego i zidentyfikowanego obiektu jest ukazane na cyfrowej mapie sytuacyjnej. Nieustannie odbywa się także aktualizowane zmieniającej się sytuacji. Istnieje możliwość wyposażenia wozu w system określany jako FuWES T-BMS oraz FuWES ACCS.

Holenderski wóz uzbrojony w pociski przeciwlotnicze Stinger

W skład wyposażenia łącznościowego pojazdu rozpoznawczego wchodzą dwie radiostacje SEM 80/90 VHF/UHF oraz radiostacja HRM 7400HF i SEM 52 SL VHF/UHF. Ponadto sami żołnierze mogą posiadać urządzenia do łączności w standardzie TETRAPOL. Radiostacje może obsługiwać obserwator i dowódca. Załoga dysponuje także telefonem wewnętrznym/interkomem.

Warto wspomnieć, że załoga wozu może mieć na wyposażeniu urządzenia czujnikowe. Działanie ich jest nadzorowane przez komputer. Wspomniane urządzenia są zawczasu rozmieszczane np.: w uznanych za ważne punktach rejonu, w którym prowadzone jest rozpoznanie. Reagują one m.in.: na efekty akustyczne i drgania ziemi, a otrzymane informacje przekazują do załogi prowadzącej rozpoznanie. Wówczas jest ona zawiadamiana jaki ruch wykryto. (np. czy są to pojazdy kołowe czy gąsienicowe). Ponadto do załogi dociera informacja w którym kierunku poruszają się one względem własnego wozu i liczba obiektów. Pojazdy wykrywane przez urządzenia mogą się jednak poruszać w odległości nie większej niż 10 km do Fennka.

Istnieje także możliwość wyposażenia jego załogi w bezzałogowy statek powietrzny Aladin, latający z prędkością do 90 km/h i zasięgu do 15 km. Urządzenie dysponuje wyposażeniem przeznaczonym do obserwacji i lokalizacji oraz dokładnego wskazywania obiektów przeciwnika. Podczas prowadzenia działań może on przemieszczać się na wysokościach od 30 m do 300 m. Możliwe jest również podłączenie Aladina do wyposażenia Fennka.

Uzbrojenie wozu

Fennek może być uzbrojony w granatnik maszynowy kalibru 40 mm Heckler & Koch AGL. Jest on zamontowany obok włazu obserwatora na stanowisku strzeleckim noszącym oznaczenie Type 1530. W płaszczyźnie poziomej możliwe jest dookrężne strzelanie z granatnika, natomiast w pionowej kąt przemieszczania się jego lufy zawiera się w granicach od -10 stopni do +40 stopni. Mechanizmy jego naprowadzania są uruchamiane ręcznie, choć czasami spotyka się informacje, o możliwości zastosowania napędów elektrycznych. Strzelanie może być przeprowadzane z wnętrza wozu, a w celu oddania strzału obserwator naciska na elektryczny spust. Z wnętrza nie jest jednak możliwe przeładowanie. Do natychmiastowego użycia żołnierz ten ma do dyspozycji 32 naboje. Ponadto sam wóz może być uzbrojony w uniwersalny karabin maszynowy Maschinengewehr 3 kalibru 7,62 mm. Według podawanych informacji do natychmiastowego użytku jest przeznaczonych 120 nabojów, choć można się także doszukać informacji o 250 sztukach. Natomiast 250 sztuk dodatkowej amunicji znajduje się w zapasie.

Do wycelowania broni może służyć celownik PERI Z17 (z czterokrotnym przybliżeniu) oraz niechłodzone urządzenie termowizyjne. Okulary celowników znajdują się między dwoma zabezpieczonymi przed laserami peryskopami i pod pulpitem. Fennek może być także wyposażony w układ celowniczy LAZ400L składający się z celownika termowizyjnego i kamery TV oraz dalmierza laserowego. Ponadto zamiast wspomnianego stanowiska Type 1530 na stropie wozu można zamontować zdalnie naprowadzane stanowisko strzeleckie FLW 200 wyposażone także w wyrzutnie granatów dymnych. Kierowca wozu jest uzbrojony w pistolet samopowtarzalny P8 kalibru 9 mm, dwaj pozostali członkowie załogi mają karabinki samoczynne G36 kalibru 5,56 mm.

Opancerzenie i ochrona

Kałub wozu jest wykonany z stopu płyt aluminiowych, łączonych spawaniem, istnieje możliwość zamontowania na nim dodatkowego opancerzenia zwiększającego jego odporność balistyczną. Ochrona wozu jest zgodna ze STANAG 4569 poziom 3. Przebywającą w jego wnętrzu załoga jest chroniona przed ostrzałem pociskami przeciwpancernymi 7,62 mm oraz odłamkami artyleryjskimi. Niekiedy można spotkać informacje, że kadłub wyposażono w osłonę przeciw odłamkową. Do zwiększenia ochrony przyczynia się również kształt przodu kadłuba wozu, który sprzyja powstawaniu rykoszetowaniu trafiających pocisków. Każda szyba wytrzymuje uderzenia pocisków wystrzeliwanych z broni strzeleckiej. Na życzenie zamawiającej armii, istnieje możliwość w wprowadzeniu zmian w stosowanym opancerzeniu. Zastosować można także opancerzenie kompozytowe, które było by umieszczane po między warstwami płyt aluminiowych. Dodatkowo, według dostępnych informacji załoga wozu jest chroniona przez wybuchem ładunku TNT o masie 5 kg, choć pada też informacja, że może to być ładunek o masie 6 kg. W przypadku min ochrona odpowiada poziomowi zgodnie z STANAG 4569 2A. Ponadto z uwagi na zwiększenie ochrony przed wybuchami różnorodne wyposażenie jest przymocowane do stropu kadłuba. Warto także wspomnieć, że dla bezpieczeństwa załogi monitory, pulpity, radiostacje, itp., są zamontowane na specjalnych elementach absorbujących wstrząsy. Niekiedy można spotkać informacje o możliwości zamontowania na Fennku osłon prętowych zwiększających ochronę przed odpalanymi z granatników pociskami kumulacyjnymi.

Z tyłu kadłuba wozu zostało zamontowanych sześć wyrzutni granatów kalibru 76 mm. Dzięki nim można postawić zasłonę dymną na odległość do 50 m od wozu, co ułatwia wycofanie. Pulpit do obsługi wyrzutni został umieszczony na stanowisku dowódcy. Granaty mogą być wystrzeliwane zgodnie z ustalonymi sekwencjami lub salwami.

Fennek MRAT uzbrojony w ppk Spike MR

Zdaniem producenta pojazd charakteryzują się właściwym poziomem emisji promieniowania podczerwonego. Warto spostrzec, że Fennek nie cechuje się dużą wysokością, ale jest to szczególne istotne w przypadku wozów przeznaczonych do działań rozpoznawczych. Dzięki temu możliwe jest bowiem łatwiejsze ukrycie się np. za zasłonami terenowymi.

Silnik z układem napędowym

Wóz napędzany jest 6-cylindrowym silnikiem chłodzonym cieczą o zapłonie samoczynnym z turbodoładowaniem znanym jako Deutz BF 6M2013C. Rozwija on moc 177 kW (240 KM). Zastosowany w pojeździe rozrusznik jest elektryczny. Przy 1650 obrotach na minutę maksymalny moment obrotowy wynosi 819 Nm. Współczynnik mocy jednostkowej przekracza 17 kW/t (ponad 23 KM/t). Dostęp do silnika umożliwia otwierana na lewo pokrywa znajdującego się z tyłu kadłuba. Otwory do zasysania oraz odprowadzania powietrza znajdują się za charakterystycznymi żaluzjami widocznymi na prawo od wspomnianej pokrywy. Maksymalna prędkość jazy wozu przekracza 110 km/h, jednak według zaleceń producenta jest nie wskazane przekraczanie 90 km/h. Natomiast w czasie jazdy na biegu wstecznym prędkość maksymalna wynosi 23 km/h.

W znajdującym się po lewej stronie przedziału napędowego zbiornik mieści 230 dm³paliwa. Taka ilość umożliwia przejechanie nawet ponad 1000 km/h. Natomiast zasięg wozu w terenie wynosi ponad 450 km. Ocenia się, że na przejechanie 100 km silnik wozu zużywa ponad 20 litrów paliwa.

Układ napędowy Fennka nosi oznaczenie RECO 606 i został opracowany w firmie Renk. Znajduje się w nim przekładnia hydrokinetyczna, która posiada możliwość blokowania. Kolejnym składnikiem układu napędowego jest automatyczna skrzynia biegów, charakteryzującą się sześcioma biegami jazdy do przodu oraz jednym biegiem wstecznym. Istnieje możliwość ręcznego wyboru zakresu biegów, który będzie wykorzystywany w czasie jazdy. Ponadto bieg pierwszy i drugi oraz wsteczny mogą być włączane manualnie. Obok skrzyni biegów, a dokładnie na przodzie od niej, znajduje się skrzynia rozdzielcza wyprowadzająca napęd na cztery biegnące równolegle do boków kadłuba wały. Przenoszą one moment obrotowy do każdego z kół. Natomiast przed kołami znajdują się przekładnie kątowe oraz połączone z piastami półosie. Jak można się zorientować, w wozie Fennek został zastosowany układ oznaczony literą H. Dzięki czemu sam wóz charakteryzuje się małą wysokością od podłoża do stropu kadłuba. Znajdujące się w Fennku mechanizmy różnicowe mogą być blokowane.

Układ kierowniczy ze wspomaganiem znajduje się w przedniej części pojazdu, średnica zawracania jest mniejsza niż 13 m. Jako elementy zawieszenia w Fennku zastosowano wałki skrętne. Natomiast elementami tłumiącymi są amortyzatory. Ponadto wóz jest wyposażony w mechaniczne ograniczniki skoku kół.

Tak samo jak inne wozy kołowe Fennek jest wyposażony w obsługiwany przez kierowcę systemu regulacji ciśnienia w ogumieniu opon Michelin XML o rozmiarach 12.00 R20. Nad przednimi kołami można zauważyć charakterystyczne „szczotki”. Ponadto na wyposażeniu wozu są również specjalne kliny do kół.

Fennek może pokonywać wzniesienia o kącie nachylenia 60%. Natomiast kąt przechylenia wynosi 35%. Pojazd charakteryzuje się dobrą stabilnością. Bardzo dobrze spisuje się on jadą w terenie, a także w czasie jazdy po błotnistym czy piaszczystym podłożu.

Pozostałe wyposażenie

Pojazd jest wyposażony w układ przeciwpożarowy obejmujący przedział napędowy. Załoga otrzymuje ostrzeżenie akustyczne o pożarze wykrytym przez czujniki. W przypadku pojawienia się ognia układ przeciwpożarowy zadziała automatycznie, choć możliwość uruchomienia gaśnic ma również załoga wozu. Fennek jest wyposażony także w znajdujący się na prawo od silnika i obsługiwany przez kierowcę układ ochronny typu ABC, ogrzewanie, wentylację, itp. – klimatyzacja zapewnia swoje prawidłowe działanie w zakresie temperatur od -31 stopni C do +49 stopni C.. Załoga wozu może dysponować siatką maskującą, która ma utrudnić jego wykrycie np.: w świetle podczerwonym. W instalacji elektrycznej płynie prąd o napięciu 24V. Wykonująca zadania rozpoznawcze załoga ma do swojej dyspozycji zapas żywności i ponad 60 litrów wody pitnej.

Wersje niemieckie

Wóz sekcji obserwacyjnej. Tę wersję wozu Fennek przeznaczono dla wysuniętych obserwatorów artyleryjskich określających położenie celów, które maja być ostrzelane z dział samobieżnych, znajdujących się na zakrytych stanowiskach. Wersja ta może być następcą gąsienicowego transportera M113 identycznego przeznaczenia. W latach 90.-tych niemiecki MON planował wycofanie ich z eksploatacji do 2002 roku. Ostateczną decyzję o przygotowaniu wozu w wersji dla sekcji obserwacyjnych podjęto w 2001 roku. Zdecydowano się go przygotować właśnie w oparciu o Fennka. Stało się tak dlatego, że wówczas był to nowo opracowany wóz, który miał wkrótce wejść na wyposażenie Bundeswehry. Kolejnym istotnym argumentem jest jego podwozie kołowe. Uznano, że w porównaniu z pojazdami gąsienicowymi będzie on miał lepsze możliwości poruszania się po drogach utwardzonych i szybszego dotarcia w żądane rejony.

Niemiecki pojazd używany w Afganistanie

Do dyspozycji obserwatora oraz dowódcy wozu przeznaczono wyposażenie do prowadzenia obserwacji, wykrywania, rozpoznawania i identyfikacji celów o każdej porze doby. Na stropie wozu znajdowała się głowica. Dzięki wspomnianemu wyposażeniu załoga mogła precyzyjnie ustalać określające położenie celów współrzędne takie jak np.: azymut, kąt położenia w płaszczyźnie pionowej i odległość. Według dostępnych informacji w ciągu dnia identyfikacja celu była możliwa, jeśli znajdowała się ona w odległości do 5 km od wozu. Natomiast zidentyfikowanie celu nocą było możliwe jeśli znajdował się on w odległości 2,5 km. Informacje o celach przekazywano do stanowiska dowodzenia. Załoga tej wersji wozu miała także możliwość obserwacji celu po rozpoczęciu strzelania. Jeśli nie został on trafiony wówczas załoga Fennka mogła uczestniczyć w obserwowaniu kolejnego strzelania prowadzonego z uwzględnieniem niezbędnych poprawek. Żołnierze tej wersji pojazdu mieli także terminal danych. Do utrzymywania łączności wykorzystywano radiostację SEM 80/90 VHF/UHF. Inną radiostacją jaka była stosowana w czasie działań z użyciem pojazdu obserwacyjnego było urządzenie SEM 93. Elementy wyposażenia wozu miały możliwość współpracy z artyleryjskim systemem dowodzenia i kierowania ogniem ADLER.

Dla załogi przeznaczono również autonomiczny układ nawigacyjny TALIN 3000 wyposażony w m.in.: w trzy żyroskopy i trzy przyśpieszeniomierze. Przy jego użyciu dokładność określana współrzędnych w pionie 16 m. Oprócz niego żołnierze dysponowali odbiornikiem GPS> Załoga mogła także określić kierunek północy z dokładnością < 2,0 mils.

W skład trzyosobowej załogi wchodził także kierowca. Ta wersja Fennka wyglądała prawie identycznie jak wóz wersji rozpoznawczej i była bardzo trudna do wdrożenia. Pierwszy Fennek w wersji sekcji obserwacyjnych przekazano wojsku wiosną 2004 roku, co miało miejsce w Szkole Artylerii w Idar-Oberstein. Bundeswehra otrzymała jedynie 5 takich pojazdów, które użytkowano krótko, do 2009 roku. Wtedy podjęto decyzję o zaprzestaniu ich eksploatacji, a wozy te „przerobiono” do standardu JFST.

Joint Fire Support Team (wóz połączonego zespołu wsparcia ogniowego, JFST). Dokumentacje znaną jako „Kołowy7 Wóz Obserwacyjny JFST” oficjalnie zatwierdzono w 2007 roku, choć dyskusję o potrzebie posiadania takiej wersji rozpoczęto dwa lata wcześniej. Decydując o konfiguracji przewidywano do eksploatowania w przyszłości wozu takiego przeznaczenia postanowiono, ż zostanie on opracowany właśnie na bazie Fennka. Jesienią 2007 roku z koncernem KMW podpisano kontrakt na przygotowanie wersji, przewidywano opracowanie dwóch odmian. Jedną z nich miał być wóz sekcji tzw,. Powietrze-ziemia, a kolejna odmiana dla sekcji ziemia-ziemia. Pierwsza z nich nosi dodatkowe oznaczenie Lu/Bo, a druga Bo/Bo. W okresie od kwietnia do października 2009 roku przygotowano Fennka JFST, uczestniczyli także wojskowi ze Szkoły Służb Technicznych w Akwizgramie, Szkoły Artylerii w Idar-Oberstein oraz Szkoły Piechoty w Hammelburgu. W styczniu 2010 roku zakończono przeprowadzenie zaplanowanych procedur weryfikacyjnych wersji JFST. Po ich zakończeniu została ona dopuszczona do użytkowania w jednostkach liniowych. Reprezentujące ją wozy Fennek przeznaczone dla pięciu zespołów wsparcia dostarczona w marcu 2010 roku, już miesiąc później dwa z nich zostały rozmieszczone na terytorium Afganistanu. Porozumienie o dostawie kolejnych, tym razem dziesięciu wozów JFST podpisano we wrześniu 2010 roku.

Zdjęcia – Dawid Kalka

Panzermuseum w Munster, Niemcy

W porównaniu z wersją rozpoznawczą cechują ją zauważalne różnice. Fennek JFST został wyposażony w inną głowicę noszącą oznaczenia BAA II. Zawiera ona kamerę TV (CCD) charakteryzującą się czterema polami widzenia, urządzenie termowizyjne ATTICA i dalmierz laserowy LDM43 o zasięgu do 20 km. Parametry obiektywu kamery termowizyjnej mogą być automatycznie dostosowane do zmian temperatury otoczenia. Zastosowanie w JFST urządzenia obserwacyjne mają możliwość skutecznej identyfikacji obiektów wykrywanych na dużych odległościach.

Wóz przeznaczony dla sekcji ziemia-ziemia może koordynować wsparcie ogniowe dla jednostek wykonujących zadania, jak i współpracować z artylerią mogącą strzelać do celów ogniem pośrednim. Przy użyciu specjalnego laserowego oświetlacza załoga może naprowadzać na cele wystrzelone pociski. We wnętrzu Fennka JSFT może się znajdować system FuWES FuInfoSysH, czyli informacyjny system dowodzenia wojsk lądowych. Żołnierze obsługujący tę wersje wozu mają możliwość współpracy z nowszym systemem artyleryjskim ADLER II. Jeśli zauważony obiekt zostanie zidentyfikowany jako cel wówczas są określane jego współrzędne. Następnie położenie celu jest automatycznie uwidaczniane na cyfrowej mapie. Uzyskane przez załogę informacje o celach są przesyłane do stanowiska dowodzenia artylerią, na którym otrzymują one nazwy lub numery. W oparciu o informacje przesyłane przez załogę wozu Fennek JSTF, podejmowane są decyzje o kolejności ostrzelania celów, czasie rozpoczęcia strzelania do nich, rodzaju prowadzonego ognia, itp. Ponadto w systemie FuWES mogą być sprzężone pododdziały moździerzy kalibru 120 mm. Załoga wozu w odmianie JFST w odmianie dla sekcji ziemia-ziemia jest wyposażona w radiostację SEM 70 VHF/UHF, jak również HRM 7400HF. Możliwe, że załoga Fennka sekcji ziemia-ziemia ma również możliwość porozumienia się lotnictwem.

Natomiast odmiana wersji JST dla sekcji powietrze-ziemia może być również wyposażona w laserowy oświetlacz. Także w tej odmianie żołnierze dysponują różnymi urządzeniami łączności. Są nimi radiostacje HRM 7000HF i TRM 6021 przeznaczona do utrzymywania łączności z lotnictwem oraz VHF/UHF PRC117F (SatComBw). Odmianę Fennka wersji JFST sekcji powietrze-ziemia można odróżnić od odmiany dla sekcji ziemia-ziemia po charakterystycznej antenie w kształcie X znajdującej się z tyłu kadłuba. Wóz sekcji ziemia-ziemia nie jest wyposażony w taką antenę.

Obie odmiany JFST są wyposażone w urządzenie szyfrujące ELCRODAT 4-2 służące do kodowania i odszkodowania informacji analogowych i cyfrowych oraz w system znany pod nazwą Video Downlink VDS Rosetta. Według dostępnych informacji pojazd sekcji ziemia-ziemia jest wyposażony w dwa urządzenia ELCRODAT.

Wóz JFST może mieć dwie radiostacje SEM 90. Może być wyposażony w urządzenia do rejestrowania otrzymywanych z kamer obrazów i rozmów załogi. Według dostępnych informacji załoga wozu Fennek omawianej wersji działająca w rejonach nadmorskich ma także możliwości poproszenia o udzielenie wsparcia ogniowego okrętów wojennych. Do obrony uzbrojenia wozu JFST może stanowić karabin maszynowy Maschinengewehr 3 kalibru 7,62 mm. Do celowania mogą służyć różne celowniki, w tym termowizyjne. Stanowisko z karabinem może być także wyposażone w dalmierz laserowy. Obok kamery TV kierowcy przeznaczonej do obserwacji sytuacji z tyłu kadłuba znajduje się dodatkowa kamera termowizyjna.

W minionych latach Bundeswehra oceniła swoje zapotrzebowanie na 40 wozów JFST. Jednak według dostępnych w 2014 roku informacji – 10 wozów prezentowało odmianę sekcji powietrze-ziemia, a drugie 10 sekcję ziemia-ziemia.

Wóz saperski: dokładna nazwa tej wersji wozu Fennek brzmi Inżynieryjny Wóz Dowodzenia i Rozpoznania. Żołnierze stanowiący jego załogę wykonują działania na rzecz pododdziałów saperskich. Mogą oni np. dokonywać rozpoznania rzeki przed planowaną przez nią przeprawą. W skład trzyosobowej załogi wozu wchodzą kierowca, dowódca i jego pomocnik. W odróżnieniu od wozu rozpoznawczego, czy JFST, wersja ta nie jest wyposażona w głowicę BAA, a obok lewego boku kadłuba znajduje się specjalny schowek przeznaczony do przekazywania np.: dodatkowego wyposażenia, nabojów dla 40 mm granatnika maszynowego, lornetek, itp. Istotny składnikiem wyposażenia wozu jest komputer Centurion i 15-calowy kolorowy ekran dotykowy. Na prawo od klawiatury znajduje się dodatkowy pulpit. Ponadto załoga wozu posiada urządzenia ostrzegające przed bronią masowego rażenia oraz urządzenia noszącego oznaczenie SVG-2 przeznaczone do monitorowania promieniowania. Żołnierze mogą mieć również wyposażenie od oznaczania terenu skażonego. W przypadku tej wersji, jego wyposażenie łącznościowe składa się z dwóch radiostacji – SEM 80/90 oraz jednej HRM 7400HF i SEM 52SL. Omawiana wersja może być wyposażona w specjalny agregat prądotwórczy. Wóz rozpoznania inżynieryjnego może ciągnąć przyczepkę o masie ponad 3000 kg. Do samoobrony wykorzystywany jest kalibru 7,62 mm Maschinengewehr 3 lub granatnik maszynowy AGL kalibru 40 mm. Broń obu typów można zamontować obok włazu po prawej stronie kadłuba wozu.

W skład pododdziałów zajmujących się rozpoznaniem inżynieryjnym mogą wchodzić sekcje składające się z dwóch pojazdów omawianej wersji. Wówczas niejednokrotnie, jeden z nich jest uzbrojony w karabin maszynowy, a drugi w granatnik maszynowy. Wersja ta jest użytkowana w pododdziałach wsparcia inżynieryjnego Bundeswehry od 2008 roku. Sześć lat później na stanie niemieckiej Bundeswehry było już 25 maszyn wersji saperskiej.

Wersje Holenderskie

Reprezentujący różne wersje wóz Fennek znajduje się również na wyposażeniu Koninklijke Landmacht, czyli wojsk lądowych Holandii. Obecnie wykorzystuje się tam ponad 140 egzemplarzy wozów rozpoznawczych. Niektóre wersje wozu Fennek, używane były w holenderskich siłach zbrojnych, posiadają zamontowane na stropie kadłuba wozu wielkokalibrowe karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm. Załogi zaś dysponują karabinami Colt C-7 kalibru 5,56 mm. Niektóre źródła podają informację, że holenderski Fennek może być także wyposażony w pochodzący z firmy Thales mały radar do prowadzenia obserwacji i nadzoru noszący nazwę Squire. W zakresie 360 stopni może on wykrywać działa samobieżne i czołgi na odległości ponad 30 km, śmigłowce z około 18 km, a bezzałogowe statki powietrzne z 6 km. Klasyfikacja obiektu jest dokonywana automatycznie. Możliwa jest także praca tego radaru w tzw. Trybie morskim. Odbiornik tego radaru charakteryzuje się wysoką czułością na tzw. sygnał spodziewany oraz niewielką na sygnały niepożądane. Urządzenie może pracować w w paśmie I (8-10 GHz) i w pasmie J (ponad 10 GHz), w niektórych źródłach pasmo to jest oznaczone jako X. Przedział długości fal tutaj wynosi 7,75 cm – 2,5 cm. Dodatkowo sam radar Squire może być wyposażony w pracującą w podczerwieni kamerę (640 x 512), przeznaczoną do obserwacji terenu na mniejszych dystansach.

Fennek MRAT

Inna niż rozpoznawcza wersja wozu Fennek, znana jako MRAT jest uzbrojona w pochodzący z izraelskiej firmy RAFAEL zestaw przeciwpancernych pocisków kierowanych Spike w wersji MR. W trybie automatycznym, pozwala to wozowi na prowadzenie skutecznego ognia na dystansie do 2,5 km. Czas lotu pocisku rakietowego na tą odległość zajmuje 15 sekund. Natomiast minimalna odległość zwalczania celu wynosi 200 m. Średnica kontenera startowego wynosi 131 mm. Operator zestawu ma do dyspozycji celownik termowizyjny. Ponadto strzelający może wybrać tryb ataku. Pierwszą z nich jest trajektoria ataku „na wprost”, a druga „ognia pośredniego”. W pocisku rakietowym znajduje się tandemowa głowica kumulacyjna. Przy jej użyciu można „spenetrować” pancerz stalowy (według producenta) o grubości 800 mm. Załoga wozu ma do dyspozycji 5-6 pocisków rakietowych. Obecnie według informacji na stanie znajduje się ponad 50 wozów MRAT.

Kolejna wersja wozu Fennek nosząca oznaczenie VWWRN jest przeznaczona dla wysuniętych sekcji obserwacyjnych, mogących określać położenie celów przeznaczonych do np. ostrzału dla moździerzy. Współrzędne celów i inne informacje o nich mogą być przekazywane przez załogę wozu do oficera wsparcia ogniowego, a dalej na stanowisko dowodzenia artylerią. Załoga wozu VWWRN dysponuje systemem AFSIS. Pojazd ten zastąpił wersję obserwacyjną gąsienicowego transportera YPR-765. W wojsku holenderskim jest eksploatowanych 45 wozów tego typu.

Istnieje również wersja Fennka przeznaczona do współpracy z lotnictwem nosząca oznaczenie TACP. Zadaniem jego załogi jest pomoc w prowadzeniu odpowiedniego wsparcia lotniczego udzielanego siłom lądowym. Znajdująca się w jego wnętrzu radiostacja umożliwia utrzymanie łączności z siłami powietrznymi. Takich wozów jest w holenderskiej armii jedynie 8 sztuk. Z kolei nosząca oznaczenie AD wersja dowodzenia, nie jest wyposażona w głowicę BAA. Wóz ten jest przeznaczony do dowodzenia poddziałów (plutonów). Druga odmiana wersji AD, jest wóz, który nosi dodatkowe oznaczenie PFHF z rozbudowany wyposażeniem łączności. W sumie w armii Holandii znajdują się 63 wozy obu odmian wersji AD. Trzecią odmianą wersji AD, oznaczoną MR, jest wóz uzbrojony w brytyjski moździerz L16A1 kalibru 81 mm, w przeszłości opracowany w Royal Ordnance. Do strzelania z niego mogą być stosowane pociski odłamkowo-burzące, dymne, oświetlające, itp. Są one przechowywane w tylnej części kadłuba. Przed oddaniem strzału lufie moździerza nadaje się kąt podniesienia w płaszczyźnie pionowej i kąt ustawienia w kierunku. Do naprowadzania lufy na właściwy kąt w pionie służy mechanizm podniesieniowy, a do naprowadzenia w kierunku mechanizm kierunkowy. Oba z nich są uruchamiane ręcznie. Moździerz jest wyposażony w celownik optyczny C2A2. Obsługa moździerza może korzystać ze wspomnianego systemu AFSIS. Przed wycelowaniem i strzelaniem moździerz jest wynoszony z pojazdu. W czasie prowadzenia ognia maksymalna donośność wynosi 5500 m. Wozy te znajdują się na wyposażeniu pododdziałów wsparcia. Armia Holandii posiada łącznie 39 pojazdów tej wersji.

W siłach zbrojnych Holandii jest eksploatowany także wersja wozu Fennek nosząca oznaczenie SWP jest uzbrojona w zestawy przeciwlotnicze typu FIM-92 Stinger. Zasięg pocisku rakietowego wynosi około 5 km. Natomiast wysokość na jakiej mogą lecieć zwalczane cele dochodzi do ponad 3,5 km. Cztery wyrzutnie kalibru 70 mm odpalające naprowadzanie pasywnie na podczerwień pociski rakietowe typu „odpal i zapomnij” są zamontowane na stropie wozu. W płaszczyźnie poziomej jest możliwe wystrzeliwanie pocisków rakietowych w zakresie pełnych 360 stopni, natomiast kąty podniesienia wyrzutni wahają się w zakresach od -10 stopni do +72 stopni. W płaszczyźnie pionowej maksymalna prędkość naprowadzania wynosi do 60 stopni na sekundę, natomiast w płaszczyźnie poziomej do 100 stopni na sekundę.. Po wykryciu, rozpoznaniu, identyfikacji zauważonego obiektu i zakwalifikowaniu go jako cel operator naciska przycisk dzięki czemu następuje nakierowanie wyrzutni na wyznaczony cel. Informacje o zidentyfikowanym celu powietrznym otrzymuje także dowódca. Następnie operator rozpoczyna śledzenie obiektu powietrznego, a z chwilą wraz otrzymania sygnału o przechwyceniu go przez głowice samonaprowadzającą pocisku rakietowego żołnierz ten przyciska spust. Przed wystrzeleniem pocisku rakietowego uwzględniane jest także wyprzedzenie oraz dokonanie ustawienia wyrzutni na właściwy kąt podniesienia. Według niektórych informacji wóz może być wyposażony w układ automatycznego śledzenia celu, dalmierz laserowy i tzw. „alerter: ADAD. Wozy Fennek z zestawami przeciwlotniczymi Stinger znajdują się na uzbrojeniu 13. Baterii Przeciwlotniczej stacjonującej w Venray. W przygotowaniu tej wersji wozu brała udział turecka firma ASELSAN. W służbie znajduje się 18 wozów SWP.

Fennek SWP

Misja w Afganistanie

W 2003 roku pierwsze wozy Fennek trafiły do jednostek działających na terytorium Afganistanu. Na przodach ich kadłubów nierzadko można dostrzec bardzo charakterystyczny duży zderzak. Został on zamontowany na specjalnych złączach, umożliwiających opuszczanie go. Znajdowały się tam zainstalowane dwa reflektory do podczerwieni. Na niektórych z wozów jeden reflektor podczerwieni można było jeszcze zauważyć między przednimi szybami po lewej stronie przodu kadłuba. Na tyłach kadłubów pojazdy te miały zaczepy do mocowania sztywnego holu. Natomiast obok włazów dowódcy były zamontowane karabiny maszynowe Maschinengewehr 3. Zgodnie z publikowanymi informacjami, wozy otrzymały także dodatkowo ochronę przeciwminową oraz zostały wyposażone w urządzenia zakłócające CG-12 przeznaczone do przeciwdziałania odpalaniu ładunków wybuchowych. Ponadto załogi miały do swojej dyspozycji większą ilość amunicji przechowywaną w dwóch dodatkowych pojemnikach. Oprócz powszechnie użytkowanych radiostacji niektóre wozy zostały wyposażone w urządzenia łączności znane pod nazwą TETRAPOL. W różnych źródłach można natknąć się na informacje,że tak zmodyfikowane pojazdy Fennek, służące w Afganistanie miały oznaczenie 1A2. Pododdziały, które zostały wyposażone w te pojazdy, wykonywały zadania rozpoznawcze i patrolowe.

W Afganistanie służyły także wozy w wersji JFST (sekcji wysuniętych obserwatorów artylerii) oraz inżynieryjne wozy dowodzenia i rozpoznania. Z tyłów kadłubów tych ostatnich wozów, znajdowała się bardzo charakterystyczna duża czerwona plansza ostrzegawcza. Informowała ona kierowców pojazdów poruszających się za wozem Fennek, informując o konieczności zachowania odpowiedniego dystansu od tyłu jego kadłuba. Podczas działań prowadzonych przez oddziały Bundeswehry Fennek został trafiony pociskiem z granatnika w prawie przednie koło wozu. Mimo trafienia, jego załoga nie odniosła poważniejszych obrażeń.

Pełniące służbę na południu Afganistanu oddziały wojsk lądowych Holandii – Koninklijke Landmachtotrzymały 12 pojazdów Fennek. Cztery wozy znajdowały się dyspozycji żołnierzy należących do plutonu sił ochronnych. Pozostałe wozy miały być przeznaczone dla oddziałów zwiadowczych. Uzbrojenie ich załóg stanowiły karabiny maszynowe Minimi kalibru 5,56 mm oraz granatniki przeciwpancerne Panzerfaust 3. Wozy sił holenderskich wyposażono w klimatyzację. Dwa wozy zostały doposażone w specjalnie dla nich zaprojektowane tarany do usuwania mniejszych przeszkód. W listopadzie 2007 roku holenderski Fennek biorący udział w akcji przeciwko Talibom w Uruzganie został zaatakowany ładunkiem wybuchowym (fugasem). W rezultacie tego jeden członek załogi zginął, a dwa pozostali zostali ranni.

Podstawowe dane taktyczno-techniczne

Załoga wozu – trzech żołnierzy
Masa wozu – ponad 11 000 kg
Wymiary wozu
Długość wozu – 5580 mm
Szerokość wozu – 2550 mm
Wysokość wozu – 1790 mm
Prześwit kadłuba – 400 mm
Zespół napędowy – silnik 6-cylindrowy, wysokoprężny DEUTZ BF6M 2013C o mocy 177 kW (240 KM)
Współczynnik mocy jednostkowej – 17,2 kW/t (ponad 23 KM/t)
Układ napędowy – RENK REGO 606
Układ napędu – kołowy, 4 x 4
Promień skrętu – 6430 mm
Prędkość maksymalna jazdy do przodu – 115 km/h (sugerowana do 90 km/h)
Na biegu wstecznym – do 23 km/h
Zasięg maksymalny wozu po drodze – 1000 km
Możliwości pokonywania przeszkód terenowych:
Kąt natarcia/zejścia – 36 stopni
Kąt nachylenia wzniesienia – 60 stopni
Kąt przechyłu bocznego – 35 stopni
Głębokość brodzenia – ponad 1000 mm

Podsumowanie

Omówiony pojazd jest bardzo udaną konstrukcją, co można zauważyć zarówno w siłach niemieckiej Bundeswehry czy holenderskiej Koninklijke Landmacht. Mimo początkowo różnic, udało się obu stronom iść na kompromis i ostatecznie pojazd powstał. Mimo początkowych chęci przedstawicieli kilku państw, tylko Niemcy i Holandia używają tego typu wozu.

Bibliografia

Ryszard Kominek, Lekki opancerzony pojazd rozpoznawczy Fennek, Nowa Technika Wojskowa Nr. 5/1999, Magnum-X
Michał Nita, Wielozadaniowy Pojazd Opancerzony Fennek, Nowa Technika Wojskowa Nr. 2/2017, Magnum-X
Jarosław Wolki, Wozy Rozpoznawcze. Podejście niemieckie i francuskie, Nowa Technika Wojskowa Nr. 4/2021, Magnum-X