23 mm armata przeciwlotnicza ZU-23-2 – radziecka podwójnie sprzężona, holowana armata przeciwlotnicza.
Opis
Armata powstała w Związku Radzieckim w 1960 roku. Przeznaczona jest do zwalczana celów nisko lecących w odległości do 2,5 km. Może również razić cele lekko opancerzone lub siłę żywą. Wykorzystywana jest do bezpośredniej osłony wojsk i ważnych obiektów przed atakiem z powietrza. Broń jest używana przez wszystkie kraje byłego Układu Warszawskiego (z wyjątkiem Czechosłowacji) i inne państwa niegdyś współpracujące z ZSRR.
Działanie
Broń działa na zasadzie odprowadzania części gazów prochowych przez boczne otwory w lufach. Każda z armat jest zasilana z taśmy o pojemności 50 nabojów. Celowanie odbywa się za pomocą przyrządów optyczno-mechanicznych. Lufy są szybkowymienne (wymiana trwa teoretycznie ok. 14 sekund), ryglowane przez zamek klinowy o ruchu pionowym. Wyposażona jest w celownik automatyczny ZAP-23, używany podczas strzelania do celów powietrznych o prędkościach do 300 m/s, oraz celownik optyczny T-3.
ZU-23-2 może być przewożony za pomocą różnych nośników, np. samochodów ciężarowych Ural-375D lub Star 266 Hibneryt.
Do strzelania wykorzystuje się amunicję 23×152 mm przeciwpancerno-zapalająco-smugową (188,5 g) (API-T) oraz odłamkowo-zapalająco-smugową (190 g) (HEI-T). W polskich zakładach ZM Mesko powstały nowe typy amunicji: podkalibrowa APDS-T o masie 103 g i FAPDS-T. Masa naboju to 450 g.
Polskie wersje
Armata ZU-23-2 została wprowadzona do produkcji licencyjnej w Zakładach Mechanicznych w Tarnowie w 1972 r. Polscy konstruktorzy prowadzili następnie prace nad zwiększeniem możliwości armaty i w efekcie powstał zestaw artyleryjsko-rakietowy ZUR-23-2S Jod, produkowany od 1987 r., a wprowadzony na uzbrojenie Wojska Polskiego od 1988[1]. Łączy on armatę ZU-23-2 z podwójną wyrzutnią pocisków przeciwlotniczych bliskiego zasięgu 9K32 Strzała-2M. Wprowadzono także lepszy celownik tachometryczny GP-1R, opracowany w WITU i produkowany przez łódzki Prexer. Obsługa zmniejszyła się z 5 do 4 osób. Zestaw może zwalczać cele oddalające się w odległości do 2800 m, a zbliżające się w odległości do 4200 m, na wysokości od 50 do 2300 m[1].
W latach 90. opracowano armatę ZU-23-2T Jodek z nowszym celownikiem tachometrycznym GP-03/WK, który wszedł na wyposażenie w 1994 roku[2]. Od 2002 r. do produkcji wszedł nowy zestaw artyleryjsko-rakietowy ZUR-23-2KG Jodek-G ze skuteczniejszymi pociskami Grom, elektrycznymi napędami naprowadzania i celownikiem kolimatorowym CKE-2. Wprowadzono też nową amunicję podkalibrową. Zasięg zwalczania celów wzrósł do 5500 m, a przedział wysokości wzrósł od 10 do 3500 m[1]. Wersją celownika kolimatorowego nie współpracującą z pociskami rakietowymi jest celownik CKE-1, który wszedł na wyposażenie w 2002 roku[2]. Za jego pomocą można zwalczać cele o prędkości do 500 m/s[2]. Wersją eksportową zestawu dla Indonezji, przystosowaną do współpracy z zewnętrznymi systemami kierowania ogniem, jest ZUR-23KG-I, z celownikiem CKE-2I[1][2]. Od 2004 roku na wyposażenie weszły celowniki kolimatorowe z noktowizorem pasywnym CKE-1N i CKE-2N, a od 2016 z termowizorem CKE-1T[2]. W 2007 roku opracowano celownik programowalny CP-1 z dalmierzem laserowym i torem noktowizyjnym, opracowany przez Prexer, przy współpracy z WAT, który następnie wszedł na uzbrojenie Wojska Polskiego[2].
| Dane podstawowe | |
| Państwo | ZSRR |
| Rodzaj | samoczynna armata przeciwlotnicza |
| Historia | |
| Produkcja seryjna | od 1960 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Kaliber | 23 mm |
| Nabój | 23 × 152B mm |
| Donośność | zasięg skuteczny przeciw celom: powietrznym – 2500 m lądowym – 2000 m |
| Prędkość pocz. pocisku | 970 m/s |
| Długość | 4,57 m |
| Szerokość | 1,83 m |
| Wysokość | 2,87 m |
| Masa | 950 kg |
| Kąt ostrzału | kąt obrotu: 360 stopni ; podniesienia: od −10 do +90 stopni |
| Szybkostrzelność | teoretyczna 2000 strz./min, praktyczna 400 strz./min |
| Obsługa | 5 osób |
Przypisy:
[1] „Dwudziestkitrójki” z Tarnowa, “Nowa Technika Wojskowa” nr 9/2010, s. 76–78
[2] Michał Nita: Celowniki przeciwlotnicze PREXER-a, “Nowa Technika Wojskowa” nr 9/2018, s. 38-44
Źródło:
Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 251–252. ISBN 83-86028-01-7.
W 1972 r. uruchomiono w Zakładach Mechanicznych Tarnów, na podstawie sowieckiej licencji, seryjną produkcję podwójnie sprzężonej armaty przeciwlotniczej ZU-23-2 kal. 23 mm. W Czytaj dalej...
23 mm Przeciwlotniczy Zestaw Artyleryjsko-Rakietowy ZUR 23-2 KG z elektrycznymi układami napędowymi, przeciwlotniczym zestawem rakietowym GROM oraz celownikiem kolimatorowym CKE-2 Czytaj dalej...
30 mm podwójne działko przeciwlotnicze PLdvK vz. 53 Holowana wersja zestawu przeciwlotniczego, montowanego na samobieżnym nośniku Praga - PLDvK 53/59 Czytaj dalej...
9K35 Strieła-10 (pol. Strzała-10, ros. Стрела-10, kod NATO SA-13 Gopher) – radziecki samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy bliskiego zasięgu, na podwoziu Czytaj dalej...
