120 mm moździerz obr./wz. 1938

Historia i opis konstrukcji

Ciężki moździerz opracowany w 1938 roku w Związku Radzieckim przez zespół konstruktorów pod kierownictwem B. I. Szawyrina. Wykorzystano identyczną ogólną koncepcję jaką zastosowano w 82 mm moździerzu obr./wz. 1937.

Klasyczna konstrukcja z gładkościenną lufą z zamkiem iglicowym, dwójnożną podstawą (z mechanizmami: kierunkowym, podniesieniowym, poziomującym, dźwigarem i osłabiaczem odrzutu) oraz płyty oporowej o kształcie kołowym. Osłabiacz podrzutu mocowany do dźwigara dwójnogu ma postać dwóch cylindrów mieszczących po dwie sprężyny (główną i zderzakową). Do kierowania ogniem stosowano prosty celownik przeziernikowy z poziomicą. Odpalanie za pomocą urządzenia spustowego typu kurkowego lub grawitacyjnie po zablokowaniu iglicy w górnym położeniu. Po umieszczeniu na podwoziu dwukołowym typu W-20 mógł być holowany po drogach twardych z prędkością do 35 km/h. Najczęściej na czas transportu moździerz podpinano pod lekki dwukołowy jaszcz obr./wz. 1938 mieszczący 20 pocisków i pozwalający na szybkie rozpoczęcie prowadzenia ognia po zajęciu stanowiska ogniowego.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Warszawa, Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej

Istniała możliwość rozłożenia moździerza do transportu na 4 podstawowe elementy:

– masa lufy z zamkiem 105 kg

– masa dwójnogu z mechanizmem kierunkowym i podniesieniowym 75 kg

– masa płyty oporowej 95 kg

– masa celownika przeziernikowego 0,82 kg

Zastosowana amunicja

1. Granat odłamkowy OF-843A:

Masa pocisku: 15,9 kg
Masa materiału wybuchowego: 5,1 kg amatolu
Masa ładunku miotajacego: do 1,58 kg
Prędkość wylotowa: do 272 m/s
Donośność: od 460 m do 5700 m
Pocisk stabilizowany w locie za pomocą brzechw. Zaopatrzony w głowicowy zapalnik uderzeniowy GWM3-7. Stosowano pięć rodzajów ładunków miotających.

2. Dymna D-843A:

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Vyhliadková veža Dukla, Słowacja

Masa pocisku: 16,5 kg
Masa substancji dymotwórczej: 5,1 kg
Masa ładunku miotajacego: do 1,97 kg
Prędkość wylotowa: do 272 m/s
Donośność:mod 460 m do 5700 m
Pocisk stabilizowany w locie za pomocą brzechw. Zaopatrzony w głowicowy zapalnik uderzeniowy GWM3-7. Stosowano pięć rodzajów ładunków miotających.

3. Zapalająca Z-843A:

Masa pocisku: 17,2 kg
Masa substancji zapalającej: 5,1 kg
Masa ładunku miotajacego: do 1,4 kg
Prędkość wylotowa: do 272 m/s
Donośność: od 460 m do 5700 m
Pocisk stabilizowany w locie za pomocą brzechw. Zaopatrzony w głowicowy zapalnik uderzeniowy M-5. Stosowano pięć rodzajów ładunków miotających.

W służbie niemieckiej przejęte egzemplarze otrzymały oznaczenie 12 cm Granatwerfer 378 (r). Konstrukcja została uznana za udaną i po skopiowaniu wdrożona do produkcji w zakładach Erste Brünner Maschinenfabrik z Brünn pod nazwą 12 cm Granatwerfer 42.

Podstawowe dane taktyczno-techniczne

Kaliber: 120 mm
Masa: na stanowisku 282 kg, w transporcie 560 kg
Długość lufy: z zamkiem 1876 mm (przewód lufy 1536 mm)
Szerokość: w położeniu marszowym 1300 mm
Prześwit: w położeniu marszowym 370 mm
Kąt ostrzału w elewacji: od +45 stopni do +84 stopni
Kąt ostrzału w azymucie: 17 stopni przy kącie podniesienia lufy 45 stopni, 8 stopni przy kącie podniesienia lufy 84 stopni
Szybkostrzelność: praktyczna do 10 strz./min.