5,56 mm karabinek samoczynny wz. 1996 „BERYL”

Mokra, gmina Kłobuck – inscenizacja 80-lecia Bitwy pod Mokrą

Karabinek szturmowy wz.96 Beryl kalibru 5,56 mm to podstawowa broń żołnierzy Wojska Polskiego. Broń występuje w kilku wersjach, a żołnierze mają do dyspozycji również celowniki dzienne i nocne, które poprawiają skuteczność karabinka na współczesnym polu walki.

Historia konstrukcji

wz.88 Tantal kalibru 5,45 mm – protoplasta karabinków wz.96 Beryl kalibru 5,56 mm

Od zakończenia II Wojny Światowej w Europie, do czasu transformacji systemowej Polska (od 1952 roku Polska Rzeczpospolita Ludowa), pozostawała w strefie wpływów Związku Radzieckiego, będąc jednocześnie członkiem Układu Warszawskiego (od 1955 roku). Wiązało się to z wyposażeniem polskich sił zbrojnych głównie w broń produkcji radzieckiej (bądź konstrukcyjnie na niej opartą). Po odzyskaniu suwerenności w 1989 roku i rozwiązaniu Układu Warszawskiego w 1991 roku, III Rzeczpospolita Polska zaczęła aspirować do członkostwa w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO). W związku z tym Ministerstwo Obrony Narodowej zleciło opracowanie nowego podstawowego karabinka automatycznego, który zasilany byłby standardową amunicją pośrednią NATO (5,56 mm × 45 mm), zamiast stosowanej dotychczas amunicji radzieckiej (7,62 mm × 39 mm i 5,45 mm × 39 mm).

Opracowując nowy system broni, oparto się na użytkowanym dopiero od kilku lat karabinku wz. 88 Tantal. Był on zmodernizowaną wersją karabinka AKM, przystosowaną do nowocześniejszej radzieckiej amunicji małokalibrowej (5,45 mm × 39 mm), wyposażoną w ogranicznik długości serii (możliwość strzelania seriami 3-strzałowymi) oraz przyrządy celownicze z trytowymi źródłami światła (stosowanych do strzelań nocnych). Podstawową różnicą pomiędzy nowym karabinkiem, a wz.88 Tantal była zmiana naboju z radzieckiego typu 5,45 mm na 5,56 mm standardu NATO. Ponadto zastosowano nowe: magazynki (z tworzywa sztucznego), kolbę oraz zmieniono system montażu celowników dodatkowych na „Podstawie Optycznych Przyrządów Celowniczych” (POPC). Stanowiło to rezygnację z wcześniejszego systemu montażu bocznego („na jaskółczy ogon”) na rzecz długiej podstawy zawieszonej nad komorą zamkową: pomiędzy podstawą celownika mechanicznego a tylną częścią komory zamkowej.

Karabinek wz.96 „Beryl” wariant A (podstawowy)

Wstępne testy nowych karabinków zrealizowano do końca stycznia 1996 roku, a dniem 20 maja broń zakwalifikowano do wprowadzenia na wyposażenie Wojska Polskiego, jako 5.56 mm karabin szturmowy wz.96 „Beryl” (karabinek automatyczny) oraz 5.56 mm karabinek wz.96 „Mini-Beryl” (subkarabinek automatyczny). W dniu 13 sierpnia 1996 roku podpisano umowę na wykonanie serii próbnej: 18 sztuk karabinków i 6 sztuk subkarabinków. W okresie od czerwca do października 1997 roku seria próbna została skierowana do testów w szkołach oficerskich we Wrocławiu, Poznaniu i Gdyni. W dniu 20 maja 1998 roku na mocy decyzji Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego oficjalnie wprowadzono na wyposażenie karabinki wz.96 „Beryl” (jednak, jednocześnie nie zdecydowano się na wprowadzenie subkarabinków wz.96 „Mini-Beryl”). Produkcję seryjną karabinków typu wz.96 „Beryl” rozpoczęto w 1999 roku na podstawie umowy na dostarczenie pierwszych seryjnych 5000 egzemplarzy seryjnych.

Jednocześnie w Przemysłowym Centrum Optyki specjalnie dla Beryli opracowano nowe rodzaje celowników dodatkowych: PCS-6 (noktowizyjny), CK-3 (kolimatorowy), LKA-4 (optyczny), CWL-1 (optyczny połączony z laserowym wskaźnikiem celu).

Jako że powstaniu karabinków Beryl, przyświecał cel dostosowania ich do standardów NATO (STANAG), to pod tym względem konstruktorzy początkowo wykazali się daleko idącą niekonsekwencją. Mianowicie nowe karabinki dostosowane zostały jedynie do standardu amunicyjnego, przy jednoczesnym zignorowaniu innych kwestii. Magazynki miały całkowicie odmienną konstrukcję niż stosowane w NATO, przez co były niezamienne. Natomiast nowe podstawy celowników POPC umożliwiały montaż jedynie polskich celowników produkowanych w Przemysłowym Centrum Optyki. Co gorsza, konstrukcja podstawy uniemożliwiała rozkładanie broni oraz używanie celownika mechanicznego (należało ją wcześniej zdemontować).

Dalsze prace modernizacyjne

wz.96 „Beryl” z pierwszą wersją podstawy celownika (POPC typ I). Dodatkowo zamontowany celownik PCS-6 oraz dwójnóg

Z czasem konstrukcja karabinka zaczęła ulegać stopniowej modernizacji. Pierwszą poważniejszą modyfikacją była zmiana podstawy celownika POPC na POPC typ II w standardzie Weavera. Umożliwiała ona montaż także innych celowników niż polskie, oraz pozwalała na korzystanie z celownika mechanicznego i rozkładanie broni. POPC typ II obarczona była jednak poważną wadą – montowana była bardzo wysoko (na podstawie celownika mechanicznego), co wymuszało na strzelcu wysokie zadzieranie głowy podczas celowania. Mimo to celowniki dodatkowe kupowano w tym okresie w niewielkich ilościach, generalnie opierając się na użytkowaniu standardowych celowników mechanicznych.

Poważne zmiany nadeszły dopiero po wysłaniu polskich żołnierzy na misje zagraniczne w Afganistanie i Iraku. Użytkowanie Beryli w trudnych warunkach uwidoczniło ich wady oraz braki:

Karabinek wz.96 „Beryl” z zamontowanym dwujnogiem i założonym bagnetem

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Mokra, gmina Kłobuck – inscenizacja 80-lecia Bitwy pod Mokrą

Wrażliwość składanej kolby na zapiaszczenie: jej zacinanie się przy składaniu, a w konsekwencji wyłamywanie zatrzasku przy konieczności użycia siły.
Niesolidne mocowanie trytowych źródeł światła na celownikach mechanicznych, a w konsekwencji ich wrażliwość na uszkodzenia.
Konstrukcja muszki, powodująca łatwe zahaczanie tym elementem o przeszkody (np. krzaki).
Mały zatrzask magazynka, utrudniający jego szybką wymianę.
Brak chwytu przedniego, oraz brak szyn montażowych na łożu.
Umiejscowienie napinacza zamka po prawej stronie utrudniające szybkie przeładowanie broni.
Nagrzewanie się metalowych elementów broni.
W konsekwencji żołnierze sami podejmowali próby prowizorycznego dostosowania broni do swoich potrzeb przykładowo: oklejając metalowe części broni plastrami samoprzylepnymi bądź materiałem w celu zniwelowania nagrzewania się tych elementów; wymieniając standardowe łoża na kupowane prywatnie z rumuńskich karabinków PM Md. 1963 (drewniane ze stałym chwytem przednim); chałupniczo montując na łożach uniwersalne szyny montażowe.

Taki stan rzeczy wymógł na decydentach modernizację karabinków, efektem czego w 2004 roku, opracowano program dostosowania Beryli do wyższych standardów. Pierwsze wprowadzone zmiany obejmowały:

Nowe urządzenie wylotowe pełniące rolę tłumika płomienia, osłabiacza podrzutu i odrzutu.
Zmodyfikowaną podstawę muszki, którą w razie potrzeby można było złożyć do tyłu.
Nowe łoże z zamontowanym na stałe chwytem przednim oraz dwiema bocznymi szynami montażowymi.
Nowa podstawa celowników dodatkowych (POPC typ III) wyposażona w uniwersalną szynę Picatinny, zgodną z normą STANAG 2324. Jej mocowanie przeniesiono z powrotem nad komorę zamkową (jak w POPC typ I) uniemożliwiając użytkowanie celownika mechanicznego oraz rozkładanie broni bez jej demontażu, eliminując jednak potrzebę wysokiego zadzierania głowy przy celowaniu (jak w POPC typ II).
Nowe magazynki wykonane z przezroczystego tworzywa, umożliwiające kontrolowanie ilości naboi.
Powiększone manipulatory (zatrzask magazynka oraz dźwignia bezpiecznika).

Polski żołnierz w Iraku z karabinkiem poddanym improwizowanej modyfikacji. Oryginalne łoże usunięto, montując w jego miejsce drewniane łoże z chwytem przednim z rumuńskiego karabinka PM Md. 1963 (przemalowane na czarno)

W 2005 roku karabinki zaczęto stopniowo wyposażać w:

Nowe składane kolby teleskopowe o regulowanej długości.

W tym samym roku do karabinków wz.96 „Beryl” oficjalnie dołączyły odrzucone wcześniej (w 1998 roku) subkarabinki typu wz.96 „Mini-Beryl” (poddane w międzyczasie analogicznej modernizacji). Zdecydowano, że zastąpią one użytkowane, przestarzałe pistolety maszynowe PM-84P „Glauberyt”, co nie tylko zwiększy siłę ognia, ale również uprości logistykę. Subkarabinki Mini-Beryl uznano ponadto za dogodną broń przeznaczoną do walki w ciasnych przestrzeniach w czym długie Beryle nie sprawdzały się dobrze ze względu na swoje gabaryty. Pierwsze 1500egzemplarzy subkarabinków Mini-Beryl, znalazło się na wyposażeniu żandarmerii, a następnie skierowano je do 6. Brygady Powietrznodesantowej oraz innych jednostek Wojska Polskiego.

Karabinek po modernizacji z 2004 roku

Zdecydowano również, że podstawowym celownikiem użytkowanym przez polskich żołnierzy na misjach zagranicznych będą celowniki holograficzne EOTech HWS 552, których pierwsze egzemplarze zostały zakupione w 2006 roku (w 2011 roku Wojsko Polskie miało ich na stanie już 4500 egzemplarzy).

Kolejne modyfikacje wprowadzono w 2007 roku. Objęły one:

Modyfikację materiału z których wykonywane są magazynki. Tworzywo przezroczyste zastąpiono matowym tworzywem pół-przezroczystym barwionym na kolor oliwkowy.
Poprawienie konstrukcji składanej kolby teleskopowej.
Nowe urządzenie wylotowe umożliwiające montaż tłumika Rotex III.
Przekonstruowanie bezpiecznika (umożliwienie szybkiego odbezpieczenia broni palcem wskazującym).
Nowy trzypunktowy pas nośny.

Ostatnią modernizację karabinków przeprowadzono w 2009 roku. Objęła ona:

Nową stałą kolbę teleskopową o regulowanej długości (wzorowaną na kolbach stosowanych w amerykańskich karabinkach M4).
Bardziej ergonomiczny chwyt pistoletowy.
Wykonany z aluminium „zespół łoża” wyposażony w 4 szyny Picatinny (standard MIL-STD-1913), montowany w miejsce łoża przedniego i nakładki na tłok gazowy, umożliwiający łatwy montaż wyposażenia dodatkowego i jego dowolną konfigurację (np. chwytu przedniego, laserowego wskaźnika celu, latarki itp.).
Zastosowanie pomniejszonego, odczepianego chwytu przedniego, tak aby nie utrudniał wymiany magazynka.
Podwyższoną podstawę celownika (POPC typ IV), umożliwiającą używanie mechanicznych przyrządów celowniczych.

Karabinek wz.96 „Beryl” C

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Drzonów – Lubuskie Muzeum Wojskowe/Piknik Militarny – Święto Wojska Polskiego 15. 08. 2020 roku

W 2010 roku na targach Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego Fabryka Broni „Łucznik” zaprezentowała kolejne możliwe do wprowadzenia modyfikacje karabinków Beryl. Wśród nich znalazły się między innymi:

Zamocowana na zawiasie pokrywa komory zamkowej ze zintegrowaną podstawą celowników dodatkowych POPC. Rozwiązanie to eliminowałoby problem konieczności demontażu POPC przy każdorazowym rozkładaniu broni i ponownego przestrzeliwania karabinka w celu ustawienia celownika.
Adapter umożliwiający stosowanie standardowych magazynków NATO zgodnych z normami STANAG. Oprócz tego adapter wyposażony był w 2 przyciski zatrzasku magazynka umiejscowione blisko chwytu pistoletowego. Umożliwiałyby one szybkie i wygodne odpięcie magazynka za pomocą kciuka lub palca wskazującego, bez zdejmowania dłoni z chwytu.
Dwa nowe rodzaje kolb teleskopowych: składana oraz szybko-odłączana (która dedykowana dla jednostek wojsk powietrznodesantowych).
Nowe dwubębnowe magazynki C-Mag o pojemności 100 sztuk naboi.
Zestaw do konwersji karabinków na zasilanie amunicją szkoleniową typu .22 LR, co znacznie obniżyłoby koszty szkolenia strzeleckiego.

Polscy żołnierze z w pełni zmodernizowanymi karabinkami (po 2009 roku)

Zaproponowane modyfikacje nie spotkały się jednak z zainteresowaniem ze strony Wojska Polskiego, nie zostały również wprowadzone do oferty producenta dla innych odbiorców.

Dalsze dostawy i ich służba w Wojsku Polskim

W 2011 roku na stanie Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polski znajdowało się ponad 45 000 egzemplarzy karabinków wz.96 „Beryl” (wszystkich wersji), co stanowiło ok. 50% ogólnego stanu magazynowego karabinków automatycznych używanych wówczas służbowo. W 2016 roku wojsko zamówiło łącznie 20 655 egzemplarzy karabinków Beryl i 8609 egzemplarzy subkarabinków Mini Beryl.

Produkcja karabinków wz.96 „Beryl” na potrzeby Wojska Polskiego została zakończona w 2018 roku, a jak poinformowało Ministerstwo Obrony Narodowej dalsza współpraca z Fabryką Broni „Łucznik” obejmować będzie dostawę części zamiennych oraz remonty już posiadanych egzemplarzy. Ogółem od początku produkcji dostarczono Wojsku Polskiemu ok. 86 500 egzemplarzy Beryli (wszystkich wersji). Od 2018 roku na stan Sił Zbrojnych RP wprowadzane są nowe, znacznie nowocześniejsze karabinki tego samego producenta – karabinki typu Grot, które w przyszłości najprawdopodobniej zastąpią Beryle (w 2017 roku podpisano umowę na dostawę 53 egzemplarzy karabinków. Grot). Mimo to, wz.96 „Beryl” nadal pozostaje podstawowym karabinkiem automatycznym polskiej armii.

Karabinek wz.96A „Beryl” z trzecią wersją podstawy celownika (POPC typ III)

Pomimo zakończenia zamówień dla Wojska Polskiego, karabinki Beryl nadal są produkowane przez Fabrykę Broni „Łucznik” na rynek cywilny oraz dla innych służb mundurowych (jak np. Służba Więzienna czy Straż Graniczna). Karabinki eksportowane były również do Nigerii, a w 2018 roku podpisano umowę na sprzedaż licencji na ich produkcję, która ma być podjęta przez Defence Industries Corporation of Nigeria (DICON).

Użytkownicy karabinków wz.96 „Beryl”

Karabinek wz.96C „Beryl”

III Rzeczpospolita Polska – obecnie podstawowy karabinek automatyczny Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polski. W 2018 roku produkcja dla Wojska Polskiego została zakończona po dostarczeniu 86 500 egzemplarzy. Beryle użytkowane są również przez Służbę Więzienną i Straż Graniczną.
Litwa – w 2000 roku litewskim siłom zbrojnym przekazano jako darowiznę w postaci 80 sztuk karabinków wz.96 „Beryl” w wariancie A (w tym 10 sztuk z granatnikami wz.74 Pallad i 10 sztuk z celownikami optycznymi produkcji PCO) oraz 10 egzemplarzy subkarabinków wz.96 Mini-Beryl (testowej serii przedprodukcyjnej). W latach 2002–2003 były one używane przez jednostkę specjalną SOJ Aitvaras, operującą w Afganistanie. Karabinki Beryl w armii litewskiej zostały zastąpione niemieckimi karabinkami HK G36.

Beryl M762

Nigeria – w 2015 roku do Nigerii sprzedano 1500 egzemplarzy karabinków Beryl w wersji M762. Znalazły się one na wyposażeniu elitarnego oddziału komandosów z 72. Mobile Strike Force. W tym samym roku dostarczono kolejne 500 egzemplarzy wariantu M762 oraz 10 sztuk subkarabinka wz.96 „Mini-Beryl” (do przeprowadzenia celów testowych). W 2017 roku Nigeria zakupiła kolejne 500 sztuk wariantu M762, które znalazły się na wyposażeniu wojsk lotniczych (Nigerian Air Force). W 2018 roku Nigeryjska Akademia Wojskowa (Nigerian Defence Academy), zakupiła 300 sztuk Beryli modleu M762 oraz 500 sztuk treningowych replik pneumatycznych (Beryl RTT). 26 marca 2018 roku w Fabryce Broni „Łucznik” podpisano kontrakt pomiędzy Polską Grupą Zbrojeniową, a Defence Industries Corporation of Nigeria, na licencyjną produkcję karabinków Beryl M762 w tym państwie.

Karabinki wz.96A „Beryl” na wyposażeniu żołnierzy litewskich

Warianty broni: karabinki wz.96 „Beryl” używane w Wojsku Polskim

Wz.96 „Beryl” – karabinek automatyczny, wersja standardowa z lufą długości 457 mm, zasilana amunicją 5,56 mm × 45 mm. Karabinek oferowany był przez producenta w 4 wariantach:

Beryl-Commando

Wariant A (wz.96A „Beryl”) – wariant podstawowy, jednocześnie najstarsza i najtańsza wersja karabinka. Wyposażony w proste łoże wykonane z tworzywa, bez możliwości montażu chwytu przedniego oraz wyposażenia dodatkowego. Kolba metalowa, składana na bok broni. System celowniczy oparty na celowniku mechanicznym, z możliwością zamontowania podstawy celowników dodatkowych (POPC) – pierwotnie z szyną tylko dla celowników produkcji polskiej, a w późniejszym okresie z uniwersalną szyną Picatinny (dla celowników w standardzie NATO). Magazynek wykonany z nieprzezroczystego tworzywa.
Wariant B (wz.96B „Beryl”) – wariant rozszerzony obejmujący większość modyfikacji wdrożonych dla Wojska Polskiego w 2004 roku. Łoże wykonane z tworzywa z zamontowanym na stałe chwytem przednim oraz dwiema bocznymi szynami montażowymi dla wyposażenia dodatkowego. Kolba metalowa, składana na bok broni. Podstawa celowników dodatkowych z szyną Picatinny (POPC typ III) montowana w standardzie. Magazynek wykonany z przezroczystego tworzywa.

Wariant C (wz. 96C „Beryl”) – wariant w pełni zmodernizowany opracowany po 2009 roku. Aluminiowy „zespół łoża” wyposażony w 4 szyny Picatinny z możliwością montażu chwytu przedniego oraz innego wyposażenia dodatkowego. Odłączany chwyt przedni. Kolba stała o regulowanej długości. Podstawa celowników dodatkowych z szyną Picatinny (POPC typ IV) montowana w standardzie (wersja podwyższona, umożliwiająca jednoczesne korzystanie z celownika mechanicznego). Magazynek wykonany z pół-przezroczystego tworzywa, barwionego na kolor oliwkowy, dodatkowo wyposażony w klipsy do łączenia magazynków. Ergonomiczny chwyt pistoletowy. Trzypunktowy pas nośny. Wygodniejsze powiększone manipulatory (zatrzask magazynka oraz dźwignia bezpiecznika – wyposażona dodatkowo w płytkę umieszczoną pod kątem prostym ułatwiającą szybkie odbezpieczenie broni).
Wariant D – udostępniona przez producenta opcja, umożliwiające dowolne skompletowanie karabinka z elementów wersji A, B i C.

Z zamontowanym granatnikiem wz.74 Pallad

Wszystkie warianty posiadały możliwość miotania granatów nasadkowych oraz montażu dwójnogu, bagnetu i granatnika podwieszanego wz.74 Pallad.

Obecnie karabinki Beryl oferowane są jedynie w wariancie C z opcją zastosowania kolby teleskopowej w wersji składanej lub stałej. Producent udostępnia również możliwość zastosowania w karabinku starszej wersji łoża z wariantu B (ale z pozostałą konfiguracją broni w wariancie C).

Karabin automatyczny Beryl M762 kalibru 7,62 mm x 39 mm polskiej firmy FABRYKA BRONI „ŁUCZNIK”. Targi wojskowe „Zbroja ta Bezpeka”, Kijów

Warianty eksportowe i modele przeznaczone na rynek cywilny

Beryl M762 – karabinek automatyczny. Przeznaczona na eksport wersja zasilana amunicją pośrednią typu 7,62 mm × 39 mm. W M762 zastosowano standardowe metalowe magazynki od karabinków AK/AKM, pozostała konfiguracja elementów broni odpowiada karabinkowi wz.96C „Beryl”. Karabinek eksportowany do Nigerii, a w 2018 roku sprzedano tam licencję na jego produkcję.
Beryl M545 – karabinek automatyczny. Przeznaczona na eksport wersja zasilana amunicją typu 5,45 mm × 39 mm. Konfiguracja elementów broni odpowiada karabinkowi wz.96A „Beryl”. M545 oferowany był między innymi w przetargu dla wietnamskich sił zbrojnych, jednak przegrał tam z izraelskimi karabinkami Galil ACE. Ostatecznie M545 nie wszedł do produkcji seryjnej i nie znajduje się obecnie w ofercie producenta.
Beryl-Commando (Beryl-Comando[e]) – prototypowy karabinek automatyczny z lufą długości 375 mm, zasilany amunicją NATO 5,56 mm × 45 mm. Wersja ta opracowywana była od 2006 roku we współpracy z żołnierzami 1. Pułku Specjalnego Komandosów. Karabinek miał stanowić wariant pośredni pomiędzy długim karabinkiem Beryl (długość lufy 457 mm), a krótkim subkarabinkiem Mini-Beryl (długość lufy 235 mm). Beryl-Commando z pośrednią długością lufy (375 mm), zachowywał odpowiednią celność oraz moc obalającą na dystansach do 300 metrów, a jednocześnie jego mniejsze gabaryty zapewniały łatwiejsze manewrowanie bronią w terenie zurbanizowanym (na czym szczególnie zależało jednostkom specjalnym). Pierwszy prototyp różnił się od standardowego karabinka jedynie długością lufy. Następnie zaprezentowano wersję z nowym dwustronnym przełącznikiem rodzaju ognia, która pozbawiona została możliwości prowadzenia ognia seriami 3-strzałowymi. Ponadto karabinek wyposażony został w nowe urządzenie wylotowe umożliwiające łatwy i szybki montaż tłumika dźwięku. Prototypy posiadały możliwość stosowania i dowolnej konfiguracji elementów z modernizacji standardowych karabinków wz.96 (nowe łoża, szyny montażowe, kolby, powiększone manipulatory itd.). Beryl-Commando pozostał w fazie eksperymentalnej i nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej. Obecnie nie znajduje się w ofercie producenta, a zapotrzebowanie Wojsk Specjalnych na karabinki o długości pośredniej, zostało zaspokojone przez konstrukcje zagraniczne.
Radom-Sport – seria sportowych karabinków samopowtarzalnych przeznaczonych na rynek cywilny. Przystosowane są do prowadzenia wyłącznie ognia pojedynczego.
Beryl M22 – karabinek samopowtarzalny zasilany amunicją .22 LR. Konfiguracja elementów broni odpowiada karabinkowi wz.96C „Beryl”.
Beryl S 223 – karabinek samopowtarzalny, zasilany amunicją .223 Remington (cywilna wersja naboju 5,56 mm × 45 mm). Konfiguracja elementów broni odpowiada karabinkowi wz.96C „Beryl”.
Beryl S 762 – karabinek samopowtarzalny, zasilany amunicją 7,62 mm × 39 mm. Konfiguracja elementów broni odpowiada karabinkowi Beryl M762.
Radom-Sport Commando – karabinek samopowtarzalny, zasilany amunicją .223 Remington. Wersja z lufą o długości 375 mm bazująca na karabinku Beryl-Commando. Karabinek wypuszczony w krótkiej serii w 2011 roku, obecnie już nie produkowany.

Karabin automatyczny Beryl M96 kal. 5,56 mm x 45 mm polskiej firmy FABRYKA BRONI „ŁUCZNIK”. Targi wojskowe „Zbroja ta Bezpeka”, Kijów

Opis konstrukcji

Karabinek szturmowy wz.96 „BERYL” jest indywidualną bronią samoczynno-samopowtarzalną. Zasada działania jest oparta na wykorzystaniu energii gazów prochowych, odprowadzanych przez boczny otwór lufy. Ryglowanie przez obrót zamka na prawo (dwa rygle). Mechanizm spustowy z ogranicznikiem długości serii umożliwia strzelanie ogniem pojedynczym, seriami trzystrzałowymi oraz ogniem ciągłym. Przełącznik rodzaju ognia po lewej stronie broni. Oddzielna dźwignia bezpiecznika po prawej stronie komory zamkowej. Zasilanie z dwurzędowych magazynków łukowych o pojemności 30-nabojowych, jednakże istnieje możliwość użycia magazynków 20-nabojowych. Otwarte przyrządy celownicze, składające się z muszki i celownika krzywkowego, ze szczerbinką, o nastawach od 100 metrów do 1000 metrów. Nastawa bojowa „S” odpowiada nastawie na odległość do 440 metrów. Przyrządy celownicze wyposażone w trytowe źródła światła (do strzelań nocnych). Kolba metalowa składana na prawą stronę komory zamkowej (możliwość strzelania z kolba złożona).

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Święto Wojska Polskiego, Piknik Militarny 15.08.2021 – Koziegłowy

Broń – 6. Batalion Powietrznodesantowy, 6. Brygada Powietrznodesantowa

Podstawowe dane taktyczno-techniczne

Producent broni: Zakłady Metalowe „Łucznik” w Radomiu / Fabryka Broni „Łucznik” – Radom Sp. Z.o.o.
Tytuł i sygnatura instrukcji technicznej: 5,56 mm karabin szturmowy wz. 1996 DWLąd.21/2000. Instrukcja zakładowa – 5,56 mm karabin szturmowy wz. 1996 BERYL. Instrukcja obsługi i użytkowania
Przeznaczenie: do zwalczania siły żywej na odległościach do 500 metrów (podstawowa nastawa „S” do 440 metrów)
Typ broni: indywidualna automatyczna broń strzelecka (samoczynna-samopowtarzalna)
Zasada działania broni: odprowadzanie część gazów prochowych przez boczny otwór w lufie
Ryglowanie: przez obrót zamka
Mechanizm spustowy: z przełącznikiem rodzaju ognia: ogień pojedynczy, seria trzystrzałowa oraz ogień ciągły
Mechanizm zabezpieczający: bezpiecznik nastawny, dźwigniowy oraz spust samoczynny
Zasilanie broni: magazynek łukowy, wymienny
Kaliber broni: 5,56 mm
Typ naboju: 5,56 mm x 45 mm
Rodzaje stosowanych nabojów: z pociskiem zwykłym z rdzeniem stalowym RS< z pociskiem smugowym SM oraz ślepy
Masa naboju: 12,3 mm – 12,4 gram
Masa pocisku: 4,0 mm – 4,1 gram
Typy granatów nasadkowych: kumulacyjno-odłamkowy GNPO, dymny NGD-93, zapalający NGZ-93, oświetlający NGO-93
Długość broni (wz. 1996A oraz B) z kolbą: rozłożoną – 943 mm, złożona 742 mm
Długość broni (wz. 1996C) z kolbą: wysunięta – 980 mm, wsunięta – 910 mm
Długość lufy: 457 mm
Liczba/skok bruzd: 6/228 mm
Długość linii celowniczej: 372 mm
Masa broni bez magazynka: wz. 1996A – 3,35 kg, wz. 1996C (bez/z szyną szybkoodłączaną) – 3,6 kg/3,9 kg
Masa szyny szybkoodłączanej do wz. 1996B i C: 0,3 kg
Masa magazynka nie załadowanego: 0,185 kg
Masa broni załadowanej: wz. 1996A – 3,35 kg, wz. 1996C – ok. 4,6 kg
Pojemność magazynka: standardowo 30 nabojów
Odległość celowania: 100 metrów – 1000 metrów
Prędkość początkowa wystrzelonego pocisku: 910 m/s
Energia początkowa pocisku: 1656 J
Szybkostrzelność teoretyczna: 700 strz./min.
Szybkostrzelność praktyczna: ogniem ciągłym – 100 strz./min., ogniem pojedynczym – 40 strz./min.
Standardowe wyposażenie broni: Szyna szybkoodłączalna (wz. 1996B i C), pas nośny (wz. 1996A i B), paś nośny trzypunktowy (wz. 1996C), uchwyt przedni (wz. 1996C), klips do łączenia magazynków (wz. 1996C), dwójnóg, wycior składany, przybornik z przyborami do broni, torba na magazynki, olejarka, cztery łódki 15 nabojowe do doładowywania magazynków, nasadka do łódek, bagnet nożycowy typu 6H4, dodatkowe cztery magazynki, odrzutnik do strzelania amunicją ślepą
Dodatkowe wyposażenie broni: szyna szybkoodłączalna (wz. 1996A), celownik noktowizyjny typu PCS-5M „Gabro”, celownik holograficzny EOTech HWS 552

Ocena konstrukcji

Karabinki Beryl oceniane są jako broń solidna, charakteryzująca się wysoką niezawodnością podczas użytkowania w trudnych warunkach. Obecnie są już jednak bronią przestarzałą, nie będąc konstrukcją nowoczesną nawet w momencie wprowadzania do służby na przełomie lat 1996/1997. Mimo kolejnych modernizacji, jest to nadal jedynie rozwinięcie konstrukcji karabinka AK opracowanego pod koniec lat 40.-tych XX w., co obarcza Beryla jego mankamentami. Najpoważniejszą wadą jest bardzo niska ergonomia oraz kłopotliwy sposób rozkładania broni co utrudnia montaż celowników optycznych i kolimatorowych. Z tego względu zachodzi konieczność demontażu podstawy celownika POPC przy każdorazowym rozkładaniu broni, a po jego założeniu należy ponownie przestrzelać broń w celu korekty nastaw celownika (jest to szczególnie uciążliwe przy czyszczeniu broni bądź usuwaniu poważniejszych zacięć). Nie mniej istotną wadą jest przestarzały układ konstrukcyjny broni (lufa oraz kolba nie są ułożone w jednej linii) generujący dość znaczny podrzut broni. Kwestionowana jest również zasadność zastosowania ogranicznika długości serii, ze względu na jego wątpliwą przydatność przy jednoczesnym komplikowaniu budowy mechanizmu spustowego. Ocenia się, iż karabinek w swojej finalnej wersji osiągnął właściwie kres możliwości modernizacyjnych.

Karabinek wz.96C „Beryl” z dwujnogiem oraz celownik noktowizyjny typu PCS-5M „Gabro”

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Mokra, gmina Kłobuck – inscenizacja 80-lecia Bitwy pod Mokrą

Bibliografia

Tomasz Nowakowski, Karabinki Beryl z ZM „Łucznik” S.A, Czasopsimo Nowa Technika Wojskowa Nr. 2/1998, Magnum-X, Warszawa
5.56 mm KARABIN SZTURMOWY wz. 96 „BERYL” INSTRUKCJA OBSŁUGI I UŻYTKOWANIA. FABRYKA BRONI ŁUCZNIK – RADOM Sp. z o.o, 2009 rok
Żuk B. Aleksandr, Karabiny karabinki i pistolety maszynowe Encyklopedia długiej broni wojskowej XX wieku, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2016 rok
Praca zbiorowa, Najnowsze uzbrojenie Wojska Polskiego Siły lądowe, wydawnictwo Bellona, Warszawa 2018 rok
https://www.wojsko-polskie.pl/beryl/
https://fabrykabroni.pl/oferta/produkty-na-rynek-wojskowy/karabinki/wz-96-beryl
https://pl.wikipedia.org/wiki/Karabinek_wz._96_Beryl