Samochód osobowo-terenowy Volkswagen Typ 181

Wrocław, REKON 2024 – Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych im. gen. Jakuba Jasińskiego

Początek lat 60.-tych XX wieku przyniósł w Europie szereg zmian, m.in. dynamiczny rozwój NATO. Sprawne działanie organizacji wymagało inwestycji technologicznych, dlatego państwa członkowskie nawiązały współpracę w zakresie stworzenia lekkiej amfibii z napędem na cztery koła.

Oczywiście docelowo Europa Jeep miał służyć jako środek transportu dla wojska i innych służb mundurowych. Projekt ten jednak bardzo długo tkwił w powijakach, a prace postępowały w ślimaczym tempie.

Mniej więcej w tym samym czasie Niemcy opracowali swoją wersję samochodu transportowego. Bazując na modelu Volkswagen Typ 82 – czyli Kübelwagen (terenowy T1) – stworzyli VW 181, który znany jest także pod obiegową nazwą Kurierwagen. Z powodzeniem można przyrównać go do postaci Frankensteina z powieści Marry Shelley.

Historia konstrukcji

W latach 60.-tych XX wieku kilka rządów europejskich rozpoczęło współpracę nad opracowaniem pojazdu znanego jako Europa Jeep, czyli lekkiego, amfibijnego pojazdu z napędem na cztery koła, który mógłby być produkowany masowo do użytku przez różne krajowe grupy wojskowe i rządowe. Opracowanie pojazdu okazało się jednak czasochłonne, a rząd Niemiec Zachodnich potrzebował ograniczonej liczby lekkich, niedrogich i trwałych pojazdów transportowych, które mogłyby zaspokoić ich podstawowe potrzeby, podczas gdy Europa Jeep był opracowywany i wprowadzany do produkcji.

Chociaż w latach 50.-tych XX wieku Volkswagen został poproszony o zbudowanie takiego pojazdu i następnie odrzucił propozycję, ówczesny zarząd firmy uważał, że projekt ma pewien potencjał jako pojazd konsumencki; meksykańscy klienci domagali się czegoś, co poradziłoby sobie na drogach wiejskich lepiej niż Type 1, który w tamtym czasie był dużym hitem w Meksyku, a popularność buggy na bazie VW w Stanach Zjednoczonych sprawiła, że kadra kierownicza uznała, że wytrzymały, przyjemny w prowadzeniu pojazd terenowy stanie się atrakcyjny dla wielu nabywców. VW mógł utrzymać koszty na minimalnym poziomie, a tym samym zmaksymalizować rentowność, wykorzystując istniejące części.

Podobnie jak, pochodzący z okresu II Wojny Światowej Typ 82 Kübelwagen z czasów II Wojny Światowej, nowy model, określony jako Typ 181 wykorzystywał części mechaniczne oraz platformę z silnikiem umieszczonym z tyłu, manualną skrzynię biegów i silnik typu bokser 4-cylindrowy wywodzący się z wozu Typ 1.

Płyty podłogowe pochodzą z modelu Type 1 Karmann Ghia, który miał szerszą płytę podłogową niż Beetle. Zawieszenie tylnej osi wahliwej z przekładnią redukcyjną z wycofanego z produkcji Volkswagena Transportera z dzielonym ekranem było używane do 1973 roku, kiedy to zostało zastąpione osiami z podwójnymi przegubami używanymi przez Porsche i półwleczonymi wahaczami IRS, stosowanymi w modelach 1303 i Beetles w wersji amerykańskiej.

Sprzedaż cywilna rozpoczęła się w Europie kontynentalnej i Meksyku w 1971 roku, w Stanach Zjednoczonych w 1972 roku i na krótko w Wielkiej Brytanii w 1975 roku, gdzie nie sprzedała się dobrze i dość szybko zarzucono jej sprzedaż.

Model wycofano z amerykańskiej oferty w 1975 roku, ponieważ nie spełniał nowych, surowszych norm bezpieczeństwa w Stanach Zjednoczonych dla samochodów poruszających się po drogach cywilnych. Typ 181 został przeklasyfikowany jako pojazd osobowy, a zatem podlegał surowszym normom bezpieczeństwa. Zasada dotycząca włamań do przedniej szyby w standardzie DOT z 1975 roku wymagała większej odległości między przednimi siedzeniami a przednią szybą.

Europa Jeep był efektem planu NATO, który zakładał, że wszyscy europejscy producenci pojazdów NATO połączą siły, aby zbudować lekki pojazd patrolowy.

Volkswagen 181 miał być jedynie zamiennikiem do czasu, aż Europa Jeep będzie gotowy. Od 1968 roku do 1979 roku ponad 50 000 egzemplarzy Type 181 zostało dostarczonych siłom zbrojnym NATO (przede wszystkim Bundeswehrze). W 1979 roku projekt Europa Jeep został porzucony, a rząd zachodnioniemiecki zaczął uzupełniać swoje wozy Typ 181 o nowy Typ 183 Iltis z silnikiem z przodu.

Mimo że rząd Niemiec Zachodnich przeszedł na nowszy Typ 183, sprzedaż cywilnej wersji Typ 181 w Europie i Meksyku trwała do 1980 roku, a wiele organizacji, w tym NATO, kontynuowało zakup wojskowych egzemplarzy Typ 181 do 1983 roku, uznając ich niezawodność oraz niskie koszty zakupu i konserwacji za atrakcyjne.

Niemiecki producent podpisał umowę na kolejne dostawy, które gorliwie realizował – z tą różnicą, że nowe samochody to były już odświeżone wersje VW 183 Iltis z mocniejszym silnikiem 1.6 (71 KM) lub 1.7 (75 KM) montowanym z przodu i napędem na cztery koła.

Opis konstrukcji

Wojskowe samochody osobowo-terenowe Typ 181 osiągają większą wysokość jazdy i niższe efektywne przełożenia dzięki zastosowaniu skrzynek redukcyjnych, formy osi portalowych. Samochód Typ 181 bez skrzynek redukcyjnych mają skrzynię biegów podobną do Beetle, ale z wolniejszym przełożeniem dzięki zastosowaniu innych kół pierścieniowych i zębatych oraz mają mocniejsze, bardziej elastyczne osie typu CV. Większość części mechanicznych jest wymienna z częściami innych modeli VW. Opcjonalne podwójne filtry powietrza w kąpieli olejowej zwiększyły zdolność filtrowania w zapylonych środowiskach, a systemy zapłonu o niskim poziomie hałasu zostały zamontowane w samochodach wojskowych w celu wykorzystania ich do komunikacji radiowej.

Tylna oś modelu Type 181

Silnik to 4-cylindrowy silnik benzynowy zamontowany z tyłu, taki sam jak w większości Volkswagenów z tamtej epoki.

Podstawowe dane taktyczno-techniczne

Producent wozu – Volkswagen
Nazwa pojazdu – Volkswagen Typ 181 (LHD)/Volkswagen Typ 182 (RHD)
Klasa wozu – wojskowy samochód osobowo-terenowy
Styl nadwozia – 4-drzwiowy kabriolet
Układ napędowy – napęd 4×4
Zastosowany napęd – silnik benzynowy 1,5 lub 1,6 H4
Skrzynia przekładniowa – 4-biegowa, manualna (3 biegi jazdy do przodu i 1 bieg wsteczny)
Wymiary konstrukcji:
Długość wozu – 3780 mm
Szerokość wozu – 1640 mm
Wysokość wozu – 1620 mm
Rozstaw osi – 2400 mm
Masa własna wozu – 910 kg

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Wrocław, REKON 2024 – Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych im. gen. Jakuba Jasińskiego

Dalsze dzieje

Produkcja modelu Typ 181, choć pod innymi postaciami, była kontynuowana. W wersji wojskowej do 1988 roku występował jako VW Iltis. Tutaj zakończyła się jego historia.

Znacznie ciekawiej prezentuje się jednak wersja cywilna technologicznego następcy VW 181. Znana jest jako Volkswagen Touareg, który został zakwalifikowany do grupy luksusowych SUV-ów średniej klasy.

Obecna (trzecia) generacja sprzedawana od 2018 roku jest wyposażona w jednostkę napędową 3.0 (benzyna), 3.0 lub 4.0 z podwójnym turbo (diesel) albo hybrydę plug-in 3.0.

Nowy Touareg dziedziczy sporo po Porsche Cayenne 3 i Audi Q8, a także implementuje rozwiązania znane z samochodów klasy premium – to na przykład skrętna tylna oś albo aktywna stabilizacja przechyłów, która znacząco redukuje kołysanie samochodu na zakrętach.

Od kiedy następca Typ 181 zerwał z wojskowością, świetnie radzi sobie jako auto dla zamożnej klasy średniej. Kilkadziesiąt lat temu nikt by jednak nie przypuszczał, że za sukcesem będą stały apele meksykańskich dealerów samochodowych, terenowe wycieczki amerykańskiej młodzieży i okazja do wkupienia się w łaski NATO.