S-500 „Prometeusz” (ros. С-500 «Прометей»), znany również jako 55R6M „Triumfator-M”, to rosyjski mobilny system rakietowy obrony powietrznej i przeciwrakietowej nowej generacji, opracowany przez koncern Ałmaz-Antej. System został zaprojektowany do zwalczania szerokiego spektrum zagrożeń powietrznych, w tym pocisków balistycznych średniego i międzykontynentalnego zasięgu, pocisków hipersonicznych, satelitów na niskiej orbicie oraz zaawansowanych statków powietrznych, takich jak samoloty stealth i samoloty wczesnego ostrzegania (AWACS).
Historia rozwoju
Prace nad systemem S-500 rozpoczęły się na początku XXI wieku w odpowiedzi na potrzebę stworzenia zaawansowanego systemu obrony powietrznej zdolnego do przeciwdziałania nowym typom zagrożeń, w tym pociskom hipersonicznym i satelitom. System miał również na celu uzupełnienie i w przyszłości zastąpienie starszych systemów, takich jak A-135, oraz współpracę z istniejącymi systemami S-400, S-350 i S-300V w ramach zintegrowanej obrony powietrznej Rosji.
Pierwsze informacje o testach systemu pojawiły się w 2018 roku, kiedy to przeprowadzono próby zestrzelenia celów na rekordowych dystansach. Produkcję seryjną ogłoszono w 2019 roku, a pierwsze jednostki systemu zostały rozmieszczone w rejonie Moskwy w październiku 2021 roku.
Budowa i konfiguracja
System S-500 składa się z kilku kluczowych komponentów:
-
Wyrzutnia 77P6: samobieżna wyrzutnia rakietowa z dwoma kontenerami startowymi.
-
Punkt dowodzenia i kierowania 55K6MA na podwoziu BAZ-69092-012 (w układzie 6×6);
-
Radiolokacyjny kompleks dalekiego zasięgu 91N6A(M) z anteną ścianową na podwoziu BAZ-6403.01 (w układzie 8×8);
-
Radiolokacyjny kompleks 96Ł6-1/96Ł6-CP z anteną ścianową na podwoziu BAZ-69096 (w układzie 10×10);
-
Wielozadaniowa stacja radiolokacyjna naprowadzania i podświetlania celów 76Т6 na podwoziu BAZ-6909-022 (w układzie 8×8) i typu 77Т6 na podwoziu BAZ-69096;
-
Zestawy transportowo startowe 77P6 (na podwoziu BAZ-69096 z dwoma kontenerami na rakiety), 55P6 77P6 (na podwoziu MZKT-792911 w układzie 12×12) i 51P6M (na podwoziu MZKT-7930 w układzie 8×8);
-
Rakiety przeciwlotnicze 46N6DM – wykorzystywane również w systemach S-300PM1/S300PM2 i S-400;
-
Rakiety średniego zasięgu 9M96M;
-
Rakiety dalekiego zasięgu dwustopniowe 40N6;
-
Antyrakieta dalekiego zasięgu 77N6-N, 77N6-N1 i 45T6;
Zastosowanie operacyjne
System S-500 został oficjalnie przyjęty do służby w 2021 roku. Początkowo trafił do 15. Armii Sił Specjalnego Przeznaczenia w strukturach Sił Powietrzno-Kosmicznych Federacji Rosyjskiej, odpowiedzialnej za ochronę przestrzeni kosmicznej i centralnego obszaru Rosji. Zestawy rozmieszczone zostały m.in. wokół Moskwy jako część zintegrowanej tarczy antyrakietowej.
W perspektywie średnioterminowej planowane jest wdrożenie systemu również w rejonach strategicznych, takich jak Arktyka czy Daleki Wschód. System może być oferowany w wersji eksportowej, m.in. Indiom i Chinom – choć z ograniczonymi możliwościami (bez komponentów antysatelitarnych).
W porównaniu do innych systemów obrony powietrznej, S-500 wyróżnia się zdolnością do zwalczania celów na bardzo dużych wysokościach i dystansach. Dla porównania:
-
S-400: zasięg do 400 km, pułap do 30 km
-
THAAD (USA): zasięg do 200 km, pułap do 150 km
-
Aegis BMD (USA): zasięg do 500
Dane techniczne
Parametr | Wartość |
---|---|
Producent | Ałmaz-Antej (Rosja) |
Zasięg rażenia | do 600 km (w zależności od typu pocisku) |
Pułap zwalczania celów | do 200 km |
Typy pocisków | 40N6M, 77N6-N, 77N6-N1, 53T6M (PRS-1M) |
Prędkość pocisków | do 4 km/s (Mach 14) |
Czas reakcji systemu | poniżej 4 sekund |
Czas rozmieszczenia | poniżej 10 minut |
Liczba celów zwalczanych jednocześnie | do 10 celów balistycznych |
Zdolność do zwalczania celów | pociski balistyczne, hipersoniczne, satelity, samoloty stealth |