Gąsienicowy prom pływający PMM-2

Jednym z warunków prowadzenia działań bojowych jest nieprzerwane wsparcie inżynieryjne dla jednostek, oddziałów i pododdziałów sił zbrojnych. Do tego służą między innymi pojazdy inżynieryjne, stworzone do tworzenia przejść we wszelkiego rodzaju zaporach, układania dróg polowych i transportu sprzętu przez przeszkody wodne, przewozu ładunków czy uzbrojenia. Często takie pojazdy powstają na podwoziu istniejących czołgów, co umożliwia wspólne działanie z nimi i upraszcza naprawę oraz eksploatację. Ukraina dysponuje dość zróżnicowanym parkiem pojazdów inżynieryjnych odziedziczonych po Związku Radzieckiego. W niniejszym artykule omówiony zostanie pojazd inżynieryjny, opracowany na bazie wielozadaniowego ciągnika gąsienicowego typu MT-T, w którym wykorzystano podwozie i szereg elementów z seryjnego i przed 2022 rokiem podstawowego w Ukrainie czołgu średniego T-64.

Prom PMM-2

Pojazd promowo-mostowy typu PMM-2 przeznaczony jest do przeprawy pojazdów opancerzonych i samochodów przez przeszkody wodne. Prace nad projektem promu typu PMM-2 rozpoczęły się w drugiej połowie lat 70.-tych XX wieku w biurze projektowym Kriukiwskiej Fabryki Wagonów (Krzemieńczuk w obwodzie Połtawskim), w celu zastąpienia w służbie samobieżnego gąsienicowego promu typu GSP-55. Prom ten składa się z dwóch pojazdów – prawego oraz lewego, co było taktycznie punktu widzenia bardzo niewygodne (jego dokładniejszy opis znajdziecie tutaj – https://opisybroni.pl/samobiezny-prom-gasienicowy-gsp-55-gsp/) Dlatego też nowy, promowy pojazd gąsienicowy miał być większy, a tym samym posiadać zdolność do jego samodzielnego użytku, ale także mieć możliwość połączenia nawet kilku dodatkowych pojazdów, aby stworzyć prom o znacznie większej nośności i ładowności.

Prom gąsienicowy PMM-2 został zaprojektowany w oparciu o zespoły gąsienicowego transportera pływającego PTS-2, czyli następcy pojazdu amfibijnego PTS (jego dokładniejszy opis znajduje się tutaj – https://opisybroni.pl/pts-2/. Prom składa się z gąsienicowego pływającego transportera z wodoszczelnym kadłubem o konstrukcji pokładowej oraz przymocowanych zawiasowo do kadłuba dwóch dodatkowych pontonów z rampami. W pozycji transportowej pontony są umieszczone jeden na drugim na kadłubie pojazdu. Przed lub już po wejściu maszyny o wody pontony są odchylane przez osprzęt hydrauliczny, tworząc tym samym trzy-elementowy prom pływający. PMM-2 może również pływać z pontonami w pozycji transportowej. Nośność promu po jego pełnym rozłożeniu wynosi 40 000 kg. Dostępne złącza umożliwiają połączenie dwóch lub nawet trzech pojazdów dają powstanie promów o nośności do 80 000 kg lub 120 000 kg. Pojazd ten posiada trzyosobową kabinę z zainstalowanym zespołem filtrowentylacyjnym oraz pokładowych środków łączności. Poruszanie się w wodzie odbywa się za pomocą otunelowanych śrub-pędników, co zapewnia dużą zwrotność podczas ich pływania. Układ odpompowania wody z kadłuba i pontonów opiera się na fali wodnej o sile 2 stopni. Zmodernizowana wersja pojazdu, oznaczona jako PMM-2M ma ładowność podczas pływania zwiększoną o 2500 kg. Pojazdy promowe PMM-2 były wytwarzane do końca 1992 roku.

A etapie projektowania założono, że z kilku czy kilkunastu pojazdów-promów gąsienicowych PMM-2można będzie zbudować most pływający o wymaganej długości, co pozwoli na rezygnację z parku pontonowego typu PMP. Jednak podczas przeprowadzonych egzemplarzy prototypowych okazało się, że ze względu na ich dużą sztywność i brak możliwości odpowiedniego skoordynowania obrotów silnika, niemożliwe jest praktyczne stosowanie mostu pontonowego w oparciu o promy gąsienicowe PMM-2. Na dodatek nośność jednego promu gąsienicowego PMM-2, która wynosi 40 000 kg, uniemożliwia transport klasycznego czołgu podstawowego, jak Leopard 2. Wykorzystanie podwójnego promu pływającego PMM-2 jest z drugiej strony mało praktyczne, a to z powodu namiaru jego nośności, a zarazem braku tylu odpowiednio szerokich rzek, aby taki transport prowadzić. Dodatkowo, bardzo szybko się okazało, że koszt pojedynczego egzemplarza gąsienicowego promu PMM-2 okazał się zdecydowanie wyższy, niż pojedynczego GSP. Ponadto sam pojazd okazał się mało podatny na możliwe modernizacje, a jego już istniejące rozmiary, z powodu transportu kolejowego oraz szerokości publicznych dróg, nie pozwala na zwiększenie jego gabarytów i tym samym zwiększenia jego nośności w wodzie.

W latach poprzedzających pełnoskalową agresję Federacji Rosyjskiej, pojazdy promowe PMM-2 brały udział w szeregu ćwiczeń Sił Zbrojnych Ukrainy. N przykład w czerwcu 2019 roku odbyły się ćwiczenia taktyczno-specjalistyczne z udziałem 808. Pułku Pontonowo-Mostowego, podczas którego pokonywano dużą przeszkodę wodną, czyli rzekę Dniepr. W ograniczonym czasie żołnierze-pontonierzy wystawili dwa łączone promy PMM-2M o nośności do 170 000 kg każdy, które metodą wahadłową realizowały przerzut żołnierzy i sprzętu wojskowego na drugi brzeg rzeki. W tej akcji zaangażowane zostały także gąsienicowe transportery pływające typu PTS-2. Warto jednak tutaj tylko dodać, że od samego początku działania pełnoskalowych działań Federacji Rosyjskiej na Ukrainie, żadna z wojujących stron, nie użyła w działaniu gąsienicowych promów pływających rodziny PMM-2.

PMM-2M

W ramach rosyjskiej operacji wojskowej w Syrii, we wrześniu 2017 roku rosyjska armia zbudowała most pontonowy z promów PMM-2M przez Eufrat. Most o długości 210 metrów w pobliżu Deir ez-Zor ma przepustowość do 8000 pojazdów dziennie.

Pojazd amfibijny PMM-2M rozkładający pontony

Opis konstrukcji

Gąsienicowy prom pływający PMM-2 został opracowany na bazie gąsienicowego pojazdu amfibijnego typu PTS-2. Jest zmodyfikowaną wersją podwozia MT-T, wykorzystującą różne komponenty czołgu T-64. Podczas działania dwa przegubowe pontony na pojeździe składają się jeden nad drugim. Kilka PMM-2 może działać sprzężone lub pojedynczo. Napęd w wodzie zapewniają dwie śruby-pędniki. Każdy prom gąsienicowy PMM-2 ma składane rampy załadunkowe, umożliwiające załadunek i rozładunek z obu stron. Silnik to wielopaliwowy silnik czołgowy typu W-46-5 o pojemności skokowej 38,88 litra i mocy 690 KM (507,5 kW) przy 1900 obr./min. Kabina pojazdu jest opancerzona przed pociskami 7,62 mm i nieuzbrojona.

Prom PMM-2 transportujący pojazd do usuwania min UR-77 przez rzekę Oka w pobliżu Murom

Podstawowe dane taktyczno-techniczne

Pojedynczy prom gąsienicowy PMM-2M:
Nośność pojedynczego zestawu – 42 500 kg
Długość rozłożonego promu – 13 350 mm
Czas rozłożenia promu – pojedynczego egzemplarza 2 minuty
Prom składający się z dwóch pojazdów PMM-2M:
Nośność podwójnego zestawu – 85 000 kg
Długosz rozłożonego podwójnego promu – 26 700 mm
Czas rozłożenia i montażu podwójnego promu – około 8 minut
Prom składający się z trzech pojazdów PMM-2M:
Nośność potrójnego zestawu – 127 500 kg
Długość rozłożonego potrójnego promu – 40 050 mm
Czas rozłożenia i montażu potrójnego promu – około 10 minut

Bibliografia

Andrij Kikawski, Andrij Charuk, Inżynieryjne „bestie” na podwoziu T-64, Czasopismo Nowa Technika Wojskowa Nr. 12/2024, Magnum-X, Warszawa
https://de.wikipedia.org/wiki/PMM-2
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%9C%D0%9C-2%D0%9C