Czołg ciężki Sd. Kfz. 182 Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B

Niemcy, Munster – Panzermuseum

Był najpotężniejszym czołgiem II Wojny Światowej i godnym następcą swojego „starszego brata” – Tygrysa I. Był potężnie uzbrojony i opancerzony, prawie niepokonany… Ale cóż, „prawie” robi sporą różnicę. Tiger II nie przeważył szali zwycięstwa na korzyść Trzeciej Rzeszy, a nadany mu status Wunderwaffe miał znaczenie jedynie propagandowe. Bo żaden cud nie uratował armii niemieckiej przed kapitulacją a hitlerowskich Niemiec przed upadkiem. Wielki, ociężały, mało mobilny, silnie opancerzony i uzbrojony, paliwożerny i materiałochłonny.

Historia konstrukcji

Drewniana makieta czołgu Tiger II przedstawiająca wieżę produkcyjną Krupp Serienturm ze stereoskopowymi celownikami

Już jesienią 1942 roku Heereswaffenamt (Urząd Uzbrojenia Armii Lądowej) polecił zakładom Henschel und Sohn AG., ulokowanych w Kassel opracowanie nowe typu czołgu ciężkiego , mającego w przyszłości zastąpić produkowanego przecież od niedawna dopiero czołg ciężki Sd. Kfz. 181 Panzerkampfwagen VI „Tiger” Ausf. H1. Założono, że nowy typ czołgu ciężkiego będzie posiadał opancerzenie bardzo podobnie ukształtowane jak w radzieckich czołgach T-34. Przewidywano zastosowanie, jako uzbrojenia podstawowego, skonstruowane pod koniec 1941 roku, w zakładach Friedrich Krupp AG w Essen – działa przeciwpancernego 8,8 cm KwK 43 L/71, kalibru 88 mm.

W styczniu 1943 roku Waffen Prufung 6 (departament zajmujący się konstruowaniem sprzętu pancernego), polecił aby nowy czołg ciężki był w znacznym stopniu zunifikowany z czołgiem średnim Sd. Kfz. 171 Panzerkampfwagen V „Panther”, który wówczas wchodził do produkcji w zakładach MAN (Maschinenfabrik Augsburg Nurnberg). Pod koniec 1942 roku do programu rozwoju czołgów ciężkich zostały włączone również zakłady Nibelungenwerke AG w Saint Valentin w Austrii.

Zaprojektowany przez Porsche wóz Typ-180 z okresu października 1941 roku – listopada 1942 roku

Profesor Ferdinand Porsche przedstawił wówczas projekt czołgu oznaczonego VK 4502 (P) – oznaczenie fabryczne Typ 180/181 lub Sonderfahrzeuge III – będącego tak naprawdę tylko rozwinięciem poprzedniej konstrukcji zakładów Nibelungen, czyli czołgu ciężkiego VK 4501 (P). Podobnie jak w przypadku VK 4501 (P) napęd wozu miały stanowić dwa silniki gaźnikowe Simmering-Graz-Pauker o mocy 147 kW (201 KM) każdy, poruszające generatory prądotwórcze, dostarczającego prąd elektryczny do dwóch silników elektrycznych. Rozważano także zastosowanie jako napędu pomocniczego szesnastocylindrowego silnika dieslowskiego Porsche-Deutz o mocy 272 kW (370 KM) lub sinika dieslowskiego o mocy 515 kW (700 KM). Ta ostatnia jednostka napędowa była przewidziana dla czołgu oznaczonego jako Typ 181, który został wyposażony w hydrauliczny układ przeniesienia mocy.

Czołgi VK 4502 (P) – Typ 180/181 miały być produkowane w dwóch wersjach. Pierwsza wersja miała posiadać umieszczoną z przodu kadłuba wieżę, natomiast druga wersja miała posiadać wieżę montowaną z tyłu kadłuba, w bardzo podobny sp[osób jak obecny nowoczesny czołg podstawowy armii izraelskiej „Merkava”. W drugim przypadku silnik wozu był montowany z przodu kadłuba, a przedział bojowy z tyłu kadłuba. Nie zbudowano nawet prototypu, ponieważ WaPruf 6 uważał, że czołgi VK 4502 (P) będzie bardzo podatny na usterki techniczne układu napędowego. Zbudowana została jedynie drewniana makieta czołgu. W czołgach ciężkich VK 4502 (P) część amunicji działowej umieszczono nie tak jak w dotychczasowych w kadłubowych parkach (zasobnikach) amunicyjnych, lecz w wieży, gdzie miało się znajdować 16 naboi. Czołg VK 4502 (P) posiadał podwozie tylko niewiele bardziej zmodyfikowane niż wcześniejszy wariant VK 4501 (P). Samo podwozie składało się z sześciu stalowych kół jezdnych, zgrupowanych w trzech zespołach po dwa koła. Każdy z zespołów posiadał oddzielną amortyzację.

Pierwsza wieża Krupp VK45.02(P2) Turm (Versuchsturm) na fabrycznym wózku kolejowym w zakładach Krupp. Wieża jest przygotowywana do prób. Na uwagę zasługuje platforma (Drehbühne) pod wieżą, która obracała się, zapewniając stabilną platformę, na której załoga wieży mogła obsługiwać działo. Wyraźne wybrzuszenie po lewej stronie wieży zostało wyeliminowane w Serien-Turm. Mały okrąg pod górą kopuły to port pistoletu maszynowego (Maschinenpistole – Geschützluke)

W 1943 roku zakłady Nibelungenwerke licząc na otrzymanie kontraktu na wozy VK 4502 (P) zamówiły w zakładach Friedrich Krupp AG w Essen partię 50 wież konstrukcji profesora Porsche. Po przyjęciu do produkcji seryjnej czołgu Henschela wieże, podobnie jak w przypadku starszego czołgu ciężkiego Panzerkampfwagen VI – Sd. Kfz. 181 „Tiger”; zostały wykorzystane do budowy czołgów konstrukcji zakładów Henschela.

VK 4503 (H)

Układ pancerza w Krupp wozu VK45.02(P2) Turm (pierwsze 50 wież dla Tiger Ausf.B). Okucie wewnątrz stropu wieży to blokada ruchu działa

Konkurencyjny projekt opracowany przez Henschela w dużej mierze bazował na sprawdzonych rozwiązaniach technicznych wykorzystywanych rozwiązaniach technicznych wykorzystywanych wcześniej podczas budowy czołgów ciężkich Sd. Kfz. 181 Panzerkampfwagen VI „Tiger” Ausf. H1.

Zewnętrznie czołg jednak znacznie różnił się od kanciastego i „pudełkowatego” Panzerkampfwagen VI (Sd. Kfz. 181) „Tiger” Ausf. H1. Przypominał on o wiele bardziej czołg średni Panzerkampfwagen V „Panther”. Zostało wzmocnione opancerzenie czołgu, pancerz czołowy sięgał teraz 150 mm,, boczny posiadał standardowo 80 mm – ale ułożonego pod kątem, zaś pancerz czołowy wieży sięgał już 180 mm. Uzbrojenie zasadnicze czołgu miała stanowić zmodyfikowana do wersji czołgowej armatę 8,8 cm KwK 43 L/71 kalibru 88 mm. Napęd wozu stanowił zastosowany silnik dwunastocylindrowy, górnozaworowy silnik gaźnikowy (układ V), chłodzony cieczą. Maybach HL 230 P 30 o mocy 515 kW (700 KM). Skrzynia przekładniowa mechaniczna typu Maybach Olvar OG 401216 B, mechanizm przeniesienia napędu typu H & S typu L 801. Podwozie czołgu z każdej strony kadłuba – składało się z dziewięciu podwójnych niezależnie amortyzowanych kół nośnych, zamontowanych na drążkach skrętnych. Koła napędowe znajdowały się z przodu czołgu, zaś koła napinające gąsienicę z mechanizmem napinającym z tyłu kadłuba. W połowie stycznia 1943 roku pokazano Adolfowi Hitlerowi drewnianą makietę wozu VK 4503 (H), niedługo potem Fuhrer podjął ostatecznie decyzję o uruchomieniu produkcji seryjnej tego czołgu.

Projekt Kruppa, opracowany przez inżynierów Henschela dla nowej wieży dla VK45.03(H) z datą 3 czerwca 1943 roku

Nowy czołg otrzymał oznaczenie Panzerkampfwagen VI (Sd. Kfz. 182) „Tiger II” Ausf. B – nieoficjalnie nazywany był „Konig Tiger” – „Tygrys Bengalski lub Tygrys Królewski”. Na początku 1943 roku zakłady Henschela otrzymały zamówienie na wykonanie trzech wozów prototypowych. Pierwszy prototyp czołgu ciężkiego „Tiger II” został zaprezentowany Hitlerowi 20 października 1943 roku na poligonie Arys (Orzysz) w Prusach Wschodnich. Pozostałe dwa prototypy wykonano w grudniu 1943 roku.

Sd. Kfz. 182 Pz. Kpfw. VI „Tiger II” Ausf. B

Odrzucony Porsche Type 180 A/B, Tiger P2, zgodnie z projektem w planach. Trzy inne Type 180 (Turm Hinten) miały wieżę zamontowaną z tyłu. Napędzały je dwa chłodzone powietrzem silniki V10 połączone z generatorem elektrycznym i silnikami elektrycznymi umieszczonymi z tyłu z przekładniami końcowymi

Heereswaffenamt ogółem zamówił w zakładach Henschela 1237 czołgów ciężkich „Tiger II” zbudowanych w czterech seriach produkcyjnych. Seria wozów 420500 (numery fabryczne 280001-280176) – 176 czołgów ciężkich. 420530 (280177-280526) – 350 czołgów ciężkich. 420590 (numery fabryczne 280527-280905) – 379 czołgów ciężkich „Tiger II”, a ostatnie 329 czołgów ciężkich miało zostać wyprodukowane w ramach serii produkcyjnej 420680 (numery fabryczne 9280906-281234). Początkowo produkcja miała się odbywać w zakładach Henschel Kassel-Mittefield) Werk III i Wegmann & Co. w Kassel (montaż wież). Od maja 1945 roku produkcję czołgów ciężkich „Tiger II” miały podjąć zakłady Nibelungen w St. Valentin. Przebieg produkcji w poszczególnych miesiącach pokazujący diagram. Ogółem do dnia 31 marca 1945 roku zostało zbudowanych 477 egzemplarzy maszyn, a według innych danych 489 egzemplarze wozów „Tiger II”. W chwili zajęcia zakładów Henschela, zajętych przez oddziały amerykańskie, gdzie osiem dalszych czołgów, które znajdowały się już w ostatniej fazie montażowej. Ostatni kompletny czołg ciężki „Tiger II” miał numer fabryczny 280485 (lub według innych danych 280489). Brak ciągłości numeracji produkowanych wozów, wynika z faktu, że cześć czołgów ciężkich „Tiger II” mogła zostać zniszczona podczas bombardowania niemieckich zakładach przez alianckie formacje ciężkich bombowców z dnia 7 października 1944 roku. Czołgi nosiły oznaczenia fabryczne „Tiger II” Ausf. H3.

Pierwszych 50 egzemplarzy czołgów ciężkich posiadały zamontowane 50 wież czołgowych typu Porsche, które pierwotnie zostały przeznaczone dla czołgów VK 4502 (P). Pozostałe czołgi budowane były z wieża opracowaną przez zakłady Henschela. Wieża typu Porsche posiadała mocno zaokrąglony przód wieży i posiadała bardzo charakterystyczną wieżyczkę dowódcy umieszczoną tak, że jej podstawa wystawała poza obrys wieży tworząc „nawis”. Z boku wieży był ulokowany okrągły otwór służący do wyrzucania łusek z wnętrza wieży czołgu . Wieża typu Porsche posiadała także dodatkowy duży właz z tyłu wieży.

Układ pancerza na Krupp Serien-Turm dla Tiger II

W toku trwania produkcji seryjnej czołgi w swojej konstrukcji były poddawane nieznacznym zmianom. Polegały one przede wszystkim na montażu ulepszonego działa czołgowego 8,8 cm KwK 43/III kalibru 88 mm, ze zmienionym jarzmem, czt drobnych ulepszeń w konstrukcji pancerza przedziału silnikowego. Prototyp i kilka pierwszych czołgów z pierwszej serii produkcyjnej zostały wyposażone w celowniki dwuobiektywowe typu TZF 9b, później zastosowano celowniki jednoobiektywowe typu TZF 9d/1. Inne modyfikacje dotyczyły m.in. kształtu haka holowniczego. W 1944 roku większość czołgów używanych na froncie zachodni,m otrzymała osłony pancerne przedziału silnikowego, mającego chronić wóz w tym miejscu przed ostrzałem lotniczym wrażliwe elementy układu napędowego (np. wloty powietrza do silnika). Ponadto czołgi te różniły się sposobem mocowania na błotnikach wyposażenia dodatkowego i części zapasowych. Wieża typu Porsche posiadała pancerz czołowy o grubości 107 mm, boczny i tylny o grubości 80 mm. Pancerz stropu posiada grubość 40 mm. Natomiast wieża typu Henschel posiada grubość z przodu 180 mm, boczny i tylny sięga 80 mm, zaś strop wierzy grubość 40 (42 mm). Pełny obrót wieży odbywał się w ciągu pełnych od 19 sekund do 77 sekund. Prędkość obrotu wieży była uzależniona od prędkości obrotowej silnika, który sam poruszał siłownik hydrauliczny poruszający wieżę. Możliwy był także obrót wieży dzięki ręcznemu manipulatorowi, umieszczonego na stanowisku celowniczego (pełen obrót wieży wynoszący 360 stopni, następował poprzez pełne 704 obroty ręcznego manipulatora) lub ładowniczego (pełne 680 obrotów ręcznego manipulatora). Czołg cięzki „Tiger II” wraz z zamontowaną wieżą czołgową typu Henschel posiadał masę 68 000 kg, zaś z zamontowaną wieża typu Porsche 66 800 kg. Pod koniec 1944 roku firma Krupp rozpoczęła pierwsze prace koncepcyjne nad uzbrojeniem czołgów ciężkich „Tiger II”, którego wyposażono w armatę czołgową 10,5 cm KwK L/68 kalibru 105 mm. Czołgi ciężkie, które zostały wyposażone w wieże typu Porsche (50 pierwszych egzemplarzy seryjnych), posiadały dodatkowo wyposażenie do pokonywania przeszkód wodnych po dnie.

Oryginalna kopuła dowódcy Serien-Turm (po lewej), która została przyspawana na miejsce i (po prawej) kopuła z sierpnia 1944 roku, o uproszczonej konstrukcji, która została przykręcona na miejsce

Panzerbefehlswagen Sd. Kfz. 267, 268 „Tiger II”

10 czołgów, z wieżami typu Henschel Panzerkampfwagen Vi Sd. Kfz. 182 „Tiger II” Ausf. B zostały przebudowane na wozy dowodzenia, które wyposażono w dodatkowe wyposażenie radiowe.

Oryginalny właz ładowniczego o grubości 15 mm (po lewej) został zastąpiony w lipcu 1944 roku nowym włazem o grubości 40 mm (po prawej)

Czołgi dowodzenia typu Sd. Kfz. 267 posiadały zamontowaną radiostację FuG 5 oraz radiostację FuG 7, zaś wozy Sd. Kfz. 268 posiadały radiostację FuG 5 oraz FuG 8. Przebudowa wnętrza wieży oraz przystosowanie wozów do zamontowania dodatkowego wyposażenia radiowego, które dokonały zakłady Wegmann. Modyfikacje polegały na zabudowaniu w miejsce zasobników amunicyjnych nr 4, 6, 9 i 10 (w kadłubie) oraz 3, 7 i 8 (w wieży) dodatkowego wyposażenia radiowego i elektrycznego, zamontowania po prawej stronie kadłuba za wieżą dodatkowego gniazda antenowego oraz zmianach w instalacji elektrycznej. Pierwsza wieża została wyprodukowana przez zakłady Wegmann w Kassel 3 lutego 1945 roku.

Oryginalne rysunki Henschela dla wież czołgu Tiger II z oryginalną wieżą Krupp VK45.02(P2) z zakrzywionym przodem (góra) i płaską wieżą Serien (dół)

Produkcja seryjna czołgów „Tiger II”:

Zaplanowano, ale ostatecznie nie wybrano obrotowego urządzenia obserwacyjnego kierowcy: Fahrersehklappe – Walze

Rok 1943:

• Październik – 1 egzemplarze, Grudzień – 2 egzemplarze

Tiger II z wczesną wieżą Krupp z zakrzywionym przodem przeznaczonym do projektu Porsche, Normandia, lipiec 1944 roku

Rok 1944:

• Styczeń – 3 egzemplarze, Luty – 5 egzemplarzy, Marzec – 6 egzemplarzy, Kwiecień – 6 egzemplarzy, Maj – 15 egzemplarzy, Czerwiec – 32 egzemplarze, Lipiec – 45 egzemplarzy, Sierpień – 84 egzemplarze, Wrzesień – 73 egzemplarze, Październik – 26 egzemplarzy, Listopad – 22 egzemplarze, Grudzień – 60 egzemplarzy

Tiger II, należący do s.Pz.Abt. 503 lub 509, zniszczony na Węgrzech w 1945 roku. To zdjęcie pokazuje metodę mocowania płyt bocznych do glacis, gdzie wewnętrzna eksplozja zerwała spoiny, oraz metodę blokowania zastosowaną w konstrukcji kadłuba

Rok 1945:

• Styczeń – 40 egzemplarzy, Luty – 42 egzemplarze, Marzec – 18 egzemplarzy

W kwietniu 1944 roku nowe Tigery II otrzymały pierścień ochronny wieży o średnicy 2420 mm (Veränderung für Turmfugenschutzring) wokół pierścienia na kadłubie. Wykonany w sekcjach, ten pierścień ochronny miał 100 mm grubości u podstawy. Zwężał się do zaledwie 54 mm grubości u góry i miał 100 mm wysokości. Ten Tiger II, numer seryjny 280031, został ukończony w maju 1944 roku. Te zdjęcia ukazują 12-segmentowy Turmfugenschutzring. Należy zauważyć, że działo 8,8 cm jest nadal typu monoblokowego. Pojazd ten został odzyskany przez Brytyjczyków i odesłany do testów pancerza

Opis konstrukcji

Kadłub i wieża

Struktura opancerzenia

Kadłub wozu spawany z płyt stalowych chromo-molibdenowych walcowanych utwardzanych powierzchniowo przez nawęglanie (cementowanie).

Z przodu kadłuba znajdował się przedział kierowania pośrodku zamontowana była wieża (przedział bojowy), zaś z tyłu kadłuba znajdował się przedział silnikowy. Wieża posiadała większą średnicę niż „wanna” kadłuba, dlatego też konieczne było nadbudowanie kadłuba nad gąsienicami. Masa pustego kadłuba czołgu „Tiger II” miała 28 000 kg.

W ostatnich miesiącach wojny, niektóre Tigery II należące do s.Pz.Abt. 503 można było zobaczyć z dodatkowymi ogniwami gąsienic zamocowanymi na środku wieży, a nawet na przednich rogach kadłuba, w celu zapewnienia dodatkowej ochrony załogom

Płyty pancerne produkowane były w Dortmund-Hoerder Huttenverein w Dortmundzie, Friedrich Krupp AG w Essen, zakładach Skoda w Hradec Kralove, Eisenwerke Oberdonau w Linzu.

Od połowy 1943 roku kadłub czołgów ,miał być pokrywany pastą zimmerit. W celu wzmocnienia pancerza czołowego lub innych miejsc na wieży, zwłaszcza jej tylnej płyty nakładane były dodatkowe ogniwa gąsienic.

9 zawieszeń na wałkach skrętnych do zawieszenia dla Tiger II bez (po lewej) i z założonymi (po prawej) kołami jezdnymi

Wysokość wieży z wieżyczką dowódcy wynosiła 1217 mm, średnica podstawy wieży wynosiła 1850 mm i ważyła na pusto 13 500 kg. Wieże montowane były w zakładach Wegmann & Co. w Kassel.

Układ napędowy

Zupełnie nowy Tiger II z Krupp VK45.02(P2) Turm testował strzelanie z działa 8,8 cm Kw.K.43 L/71 w 1943 roku

Silnik Maybach HL 230 P30 był dwunastocylindrowym silnikiem rzędowym, gdzie kąt rozwarcia bloków cylindrów wynosił 60 stopni, gaźnikowy, chłodzony cieczą. Średnica cylindra wynosiła 130 mm, skok tłoka 145 mm. Pojemność skokowa 23 095 cm³. Tłoki żeliwne (luz tłoka 0,14-0,16 mm), korpus silnika wykonany z aluminium. Luz zaworowy wynosił 0,35 mm. Stopień sprężania 8,8:1. Wał korbowy umieszczony na łożysku rolkowym. Moc silnika 515 kW (700 KM) przy 3000 obr./min. i 441 kW (600 KM) przy 2600 obr./min.. Pomiary mocy silnika przy temperaturze +20 stopni C i ciśnieniu 760 Hg. Obciążenie jednostkowe wynosiło 7,57 kW/t (10,29 KM/t). Masa suchego silnika sięga około 1300 kg. Wymiary silnika – długość 1310 mm, szerokość 1000 mm, wysokość 1190 mm.

Silnik chłodzony cieczą. Dwie chłodnice umieszczone były po obu stronach silnika. Chłodnica miała wymiary 324 mm x 522 mm x 200 mm. Powierzchnia czołowa chłodnicy wynosiła odpowiednio 0,437 m² i 0,169 m². Maksymalna temperatura cieczy chłodzącej silnik wynosiła 90 stopni C, temperatura normalna wynosiła 80 stopni C. Przepływ płynu chłodzącego zapewniała pompa ślimakowa typu Pallas. Pojemność układu chłodzenia silnika wynosiła 132 dm³. Cyrkulację powietrza w komorze silnikowej (chłodzenie, dopływ powietrza do gaźników) zapewniały dwa podwójne wentylatory o średnicy 520 mm. Prędkość obrotowa wentylatorów sięgała 3765 obr./min. w warunkach letnich i 2680 obr./min. w warunkach zimowych. Do napędów wentylatorów była potrzebna moc 29 kW (40 KM). Napęd wentylatora zapewniał stożkowe koło zębate, połączonego z wałkiem przegubowym. Każdy wentylator zaopatrzony był w dwa filtry. Wentylatory i filtry produkowała firma Mann und Hummel w Ludwigsburgu. Ponadto na pancerzu komory silnikowej znajdowały się cztery duże otwory wentylacyjne które były zabezpieczone siatką i dodatkowy opancerzeniem.

Nahverteidungswaffe (broń do obrony bliskiej) zamontowana za włazem ładowniczego po prawej stronie wieży

Silniki posiadały cztery, dwustopniowe, dwugardzielowe gaźniki opadowe typu Bosch PZ 12. Paliwo – benzyna etylizowana OZ 74 o liczbie oktanowej 74, która była dostarczana z sześciu zbiorników o łącznej pojemności 860 dm³ (85 litrów + 145 litrów + 145 ;litrów + 80 litrów + 65 litrów + 170 litrów). Średnie zużycie paliwa podczas jazdy w terenie sięga 900-1000 litów na 100 km przebytej drogi. Dopływ paliwa do gaźników zapewniały cztery pompy paliwowe typu Solex i pompa ręczna. Do smarowania silnika stosowano standardowy Motorenol der Wehrmacht. Do wymiany było potrzebne 32 dm³, a do nasmarowania suchego silnika potrzeba było 42 dm³ oleju. Pompa olejowa była napędzana przez silnik.

Przeniesienie mocy za pomocą dwóch wałów przegubowych (Cardana). Od wału napędzany był siłownik hydrauliczny o mocy 4 kW, służący do obracania wieży.

Zdjęcia takie jak to wywołują wiele pytań w Internecie na temat użycia krótszego działa 8,8 cm. To nic innego jak normalny L/71 w pozycji całkowicie schowanej po tym, jak załoga opróżniła cylinder rekuperatora i oddała strzał z działa, aby uszkodzić pojazd. Należy zauważyć, że „298” i „300” oznaczone na bokach wieży nie są niemieckimi oznaczeniami, ale zostały zastosowane przez wojska radzieckie

Przyrząd kierowania

Wczesna produkcja King Tiger, z Schwere PzAbt, Normandia, sierpień 1944 roku

Skrzynia przekładniowa mechaniczna półautomatyczna, z preselekcją typu Maybach OLVAR OG(B) 40 12 16 A (produkcji Zahnradfabrik w Friedrichshafen) posiadająca osiem biegów do przodu i jeden bieg do tyłu.

Tiger II – 1 bieg; 2,57 km/h, 2 bieg; 3,83 km/h, 3 bieg; 5,62 km/h, 4 bieg; 8,33 km/h, 5 bieg; 12,75 km/h, 6 bieg; 18,95 km/h, 7 bieg; 27,32 km/h, 8 bieg; 41,50 km/h, wsteczny; 3,39 km/h

Przekładnia Maybach OG 40 12 16B (po lewej) i przekładnia kierownicza L801 (po prawej)

Skrzynia biegów była sterowana hydraulicznie, dźwignia sterowania umieszczona była po prawej stronie stanowiska kierowcy. Kierowca posiadał tabliczkę skazującą jaki system sterowania może używać:

1 2 3 4 (3) 5 6 7 8

1 3 5 7 (2) 2 4 6 8

1 2 5 6 (1) 3 4 7 8

Niekompletne kadłuby Tiger II i co najmniej jedna wieża leżą przy torach w fabryce Henschela po jej zdobyciu przez siły alianckie

Instrukcja kierowania czołgiem mówiła, że cyfry, które zostały umieszczone wewnątrz zawiasów odpowiadają instalacji hydraulicznej każdego z trzech systemów sterowania czołgiem. Liczby przed oznaczeniem systemu sterowania mówiły jakie biegi mogą być używane kiedy dźwignia układu sterowania znajdowała się w przednim położeniu, liczby po prawej stornie pokazują jakie biegi mogły być używane jeżeli dźwignia znajdowała się w tylnym położeniu. Sprzęgło wielotarczowe, mokre.

Mechanizm kierowniczy, dwustopniowy typu H & S L 801. Przęłożenia zwalniające układ kierowniczy 1:1,2955.

Częściowo ukończone wieże Serien-Turm w fabryce Henschel w marcu 1945 roku

Przekładnie boczne typu mieszanego z przekładnią zwykłą i przekładnią planetarną. Przekładnia planetarna montowana była za przekładnią zwykłą. Przełożenie przekładni bocznej 1:12,56.

Hamulce mechaniczne, tarczowe typu Argus, produkcji zakładów Suddeutsche Arguswerke w Karlsruhe.

Z przodu, masywna i imponująca bryła Panzerbefehlswagen Tiger Ausf.B (na zdjęciu z 13 sierpnia 1944 roku) jest niemal nie do odróżnienia od standardowego Tiger II. Zdradzają ją jedynie anteny z tyłu

Podwozie

Czołgi ciężkie Sd. Kfz. 182 Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B, posiadały podwozie składające się z dziewięciu podwójnych stalowych kół jezdnych o wymiarach 800 mm x 95 mm. Koła jezdne produkowane były w firmie Dianamaschinenfabrik w Kassel. Koła napinające o średnicy 650 mm, koła napinające wraz z mechanizmem napinającym umieszczone z tyłu kadłuba, natomiast koła napędowe z przodu kadłuba. Koło napędowe posiadało średnicę 870 mm. Koła były umieszczone niezależnie, amortyzowane na drążkach skrętnych. Wóz posiadał 18 drążków skrętnych o średnicy 60-63 mm, głowicy o średnicy 90 mm. Drążki skrętne posiadały długość całkowitą 1960 mm. Koła napinające były produkowane w fabryce Dingler, Karcher & Co. w Worms, Rohrstahl AG. Natomiast koła napędowe były produkowane w Bochumer Verein w Bochum, Ruhrstahl AG, Bergische Stahlindustrie w Remscheld.

Widziany od tyłu, pozycje anten na tylnym dachu kadłuba (z tyłu po prawej i z tyłu na środku) pozwalają stwierdzić, że ten czołg Tiger II z s.Pz.Abt. 501 to Panzerbefehlswagen Tiger Ausf.B

Czołg posiadał cztery amortyzatory hydrauliczne. Smarowanie podwozia zamknięte ciśnieniowe.

Czołgi ciężkie Sd. Kfz. 182 Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B posiadąły nakłądane gąsienice typu Kgs 73/660/52, służące do transportu kolejowego oraz gąsienice typu Kgs 73/800/52 – gąsienice bojowe. Szerokośc gąsienicy bojowej wynosiła 800 mm, a transportowej 660 mm – długość sworznia 818 mm lub 658,5 mm, które wykonane były ze stali manganowej. Gąsienice mogły być zamontowane wkładki (zęby) antypoślizgowe. Gąsienice były produkowane m.in.: w Lindener Eisen und Stahlwerke w Hannowerze.

Późniejsze modele Tiger I i wszystkie Tiger II były wyposażone w trzy wsporniki montażowe na dachu wieżyczki, służące do montażu dźwigu polowego w celu konserwacji. Tutaj niezidentyfikowany Tiger II przechodzi rozległe prace w terenie, podnosząc poszycie silnika. Należy zauważyć, że przednie prawe koło napędowe jest zdjęte, a położenie gąsienic wskazuje, że oba napędy końcowe również przechodzą naprawę

Instalacja elektryczna

Instalacja elektryczna jednoprzewodowa o napięciu znamionowym 12V, zasilana była z prądnicy typu Bosch GTLN 700/12-1500 L1. Źródłem prądu mogły być umieszczone pod podłogą wieży dwa duże akumulatory ołowiowe typu Bosch 12B 150 o pojemności 150 Ah i napięciu 12 V. Rozrusznik elektryczny typu Bosch BPD 6/24 o mocy 4,4 kW (6 KM) i napięciu 24 V. Zapłon elektryczny, dwa iskrowniki typu Bosch JGN 8R 18. Ustawienie zapłonu 5 stopni od ZPO. Kolejność zapłonu w cylindrach silnik HL 230 P30 1-8-5-10-3-7-6-11-2-9-4-12. Stosowano m.in.: świece zapłonowe Bosch W225 T1. Oprócz rozrusznika elektrycznego można też stosować rozrusznik bezwładnościowy typu Bosch AL/ZM 1. Rozruch silnika za pomocą korby poruszanej przez dwóch członków załogi wozu. Korba była umieszczona była w otworze dolnej części tylnego pancerza. W warunkach zimowych można było zamontować specjalny silnik dwusuwowy spalinowy tzw.; Kurbelwellen-Benzinanlasser, służący do mechanicznego rozruszania silnika. Do rozruchu czołgów „Tiger” przystosowane były też samochody osobowo-terenowe Kfz. 82 „Kubelwagen”. Instalacja elektryczna dostarczała prąd elektryczny do rozrusznika napędu wentylatora umieszczonego w wieży, lampek podświetleniowych celownik optyczny i tablicę przyrządów kontrolnych kierowcy, sygnału dźwiękowego, reflektorów (reflektora), spustu działa i karabinu maszynowego, sprzężonego z działem.

Tiger II należący do s.Pz.Abt.503, zniszczony 23 grudnia 1944 roku w Urchidzie. Według niemieckich źródeł czołg ten został zniszczony przez 76-milimetrowe działo przeciwpancerne, ale radzieckie zapisy wskazują, że został zniszczony przez trafienie bombą w silnik

Uzbrojenie wozu

Zasadniczym uzbrojeniem czołgu „Tiger II” była armata czołgowa 8,8 cm KwK 43 L/71 kalibru 88 mm. Długość lufy posiadała długość 6298 mm, a z zamontowanym hamulcem wylotowym 6595 mm. Lufa bruzdowana, 32 bruzdy prawoskrętne o głębokości 1,24 mm i szerokości 5,04 mm. Masa działa wynosiła 2265 kg. Armata mogła się przemieszczać w płaszczyźnie pionowej, w zakresie od -8 stopni do +15 stopni. Armata posiadała dwukomorowy hamulec wylotowy.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Niemcy, Munster – Panzermuseum

Odpalanie pocisku odbywało się za pomocą zblokowanego z manipulatorem obrotu wieży na stanowisku celowniczego. Działa posiadały oporopowrotnik pneumatyczno-hydrauliczny. Cylindryczny zbiornik wyrównawczy oporopowrotnika umieszczony był po prawej stronie podstawy wieży, obok stanowiska ładowniczego. Pojemność zbiornika wynosiła 6 dm³ płynów Bremsflussigkeit Braun w warunkach letnich, natomiast w warunkach ostrej zimy Bremsflussigkeit Arktisch. Podczas oddawania strzału armata KwK 43 cofała się maksymalnie 580 mm. Przy długotrwałym strzelaniu należało zrobić przerwę.

Armaty KwK 43 były produkowane w zakładach Rheinmetall-Borsig w Dusseldorfie, Fr. Garny we Frankfurcie nad Menem oraz Skoda.

Tiger II numer 104 z s.SS.Pz.Abt. 501. Porzucony w Magny en Vexin, czołg został odzyskany przez Brytyjczyków i wysłany do Wielkiej Brytanii w celu przeprowadzenia testów. Obecnie znajduje się w Tank Museum w Bovington

Podstawową amunicją dla dział przeciwpancernych PaK 43 były naboje z pociskami przeciwpancernymi PzGr. Patr. 39-1, masa pocisku 10 kg oraz PzGr. Patr. 39/43 o masie pocisku 10,16 kg, masa pełnego naboju 23,35 kg. Według niemieckich obliczeń wystrzeliwany pocisk przeciwpancerny, ważący 10 kg (według innych danych 10,4 kg), wylatywał z lufy z prędkością 1000-1020 m/s. Przy napotkaniu z płyta pancerną pod kątem prostym (90 stopni), uzyskiwano następujące przebicia:

100 metrów – 220 mm

500 metrów – 205-207 mm

1000 metrów – 186-190 mm

1500 metrów – 170-174 mm

2000 metrów – 154-159 mm

Tiger nr 213 z s.SS.Pz.Abt. 501 został uszkodzony w La Gleize w swojej pierwotnej pozycji z uszkodzonymi gąsienicami i odciętym końcem (wylotem) działa

W przypadku płyty pancernej, która była ustawiona pod kątem 60 stopni (licząc od poziomu, tak bowiem Niemcy liczyli kąty), wartości te przedstawiały się następująco:

100 metrów – 202 mm

500 metrów – 182-185 mm

1000 metrów – 165-167 mm

1500 metrów – 150-153 mm

2000 metrów – 132-135 mm

Tiger '332′, dawniej należący do s.SS.Pz.Abt. 501, został zdobyty przez siły amerykańskie. Ten czołg jest obecnie zachowany w Stanach Zjednoczonych

W praktyce dawało to możliwość zwalczania niemal każdego czołgu ciężkiego przeciwnika, zwłaszcza takich jak KW czy IS, dystansu przeszło 2000 metrów. Wiosną 1944 roku podobno jedno działo pancerne Sd. Kfz. 164 przestrzeliła przód wieży czołgu ciężkiego IS-2 z odległości około 2600 metrów. Uzupełnieniem dla pocisków przeciwpancernych PzGr. Patr. 39-1 oraz PzGr. Patr. 39/43 były podkalibrowe pociski przeciwpancerne PzGr. Patr. 40/43 o masie pocisku 7,3 kg. Były one wystrzeliwane z działa z prędkością 1130 m/s. Przy napotkaniu płyty pancernej, ustawionej pod kątem prostym (90 stopni), uzyskiwano następujące przebicia:

100 metrów – 300 mm

500 metrów – 270-274 mm

1000 metrów – 237-241 mm

1500 metrów – 205-211 mm

2000 metrów – 175-184 mm

Panzer VI Ausf. B z Schwere Panzer Abteilung 505, jesień 1944 roku

Tiger z Serienturm

W przypadku płyty pancernej ustawionej pochyło do 60 stopni (licząc od poziomu), wartości te przedstawiały się następująco:

100 metrów – 250 mm

500 metrów – 225-226 mm

1000 metrów – 190-192 mm

1500 metrów – 160-162 mm

2000 metrów – 135-136 mm

Tiger II s.SS..Pz.Abt. 503 przed kościołem w Arnswalde, 4 lutego 1945 roku

Jak więc widać możliwości bojowe niemieckich armat przeciwpancernych PaK 43 kalibru 88 mm, w zwalczaniu broni pancernej przeciwnika były więcej niż dobre. Uzupełnieniem dla amunicji przeciwpancernej były pociski odłamkowe SpGr. Patr. 43, który wylatywał z prędkością 750 m/s. Masa pocisku wynosiła 9,4 kg, masa materiału wybuchowego 1,0 kg oraz bardzo podobne pociski Gr. Patr. L/4,7, ponadto na wyposażeniu były też pociski przeciwpancerne z głowicami kumulacyjnymi Gr. Patr. 39 i Gr. Patr. 39/43 HL, o prędkości początkowej 600 m/s, masie pocisku 7,65 kg oraz masie całego naboju 15,4-16 kg. Maksymalna donośność wynosiła 17 500 metrów.

Zapas przewożonej amunicji w czołgu wynosił 72 naboje działowe. Dodatkowe uzbrojenie stanowiły dwa karabiny maszynowe MG 34, z zapasem amunicji 5850 naboi 7,92 x 57 mm, umieszczone w 39 magazynkach. Kadłubowy MG 34 wychylał się na boki po 5 stopni w prawo i lewo oraz w pionie od -10 stopni do +15 stopni.

Tiger II z s.SS.Pz.Abt. 503 utknął i został porzucony w Gdańsku, kwiecień-maj 1945 roku

W skład uzbrojenia osobistego załogi wchodził też jeden pistolet maszynowy Maschinenpistole 40 kalibru 9,0 mm z zapasem amunicji wynoszącej 192 naboje 9 x 19 mm – 6 magazynków po 32 naboje oraz broń osobista: pistolety samopowtarzalne; P08, czy P38, czy P35(p) oraz wiele innych modeli, rakietnica polowa Walther LP (Leuchtpistole) lub nowszy LP-42, kalibru 26,6 mm z kompletem zestawu rakiet sygnalizacyjnych, świetlnych (flar) i dymnych.

Na wieżyczce dowódcy można było zamontować uchwyt Fliegerbeschutzgerat 41 lub 42, który pozwalał na zamontowanie karabinu maszynowego 7,92 mm MG 34, przystosowanego do prowadzenia ognia przeciwlotniczego.

Tygrys II s.SS..Pz.Abt. 503 porzucony przed stacją metra Potsdamer Platz, 30 kwietnia 1945 roku

Wyposażenie radiowe

Czołgi „Tiger II” były standardowo wyposażone w radiostacje typu FuG 5 z nadajnikiem typ „c” o mocy 10 W, pracującym w paśmie 27-33 MHz oraz pracującym odbiornikiem FuG 2 typ „e”. Zasięg radiostacji w fonii wynosił 6,4 km, natomiast w zastosowaniu klucza zasięg (postój) zasięg wzrastał do 9,4 km. Czołgi dowodzenia posiadały dodatkowo radiostacje typu FuG 7 lub FuG 8. Radiostacja UKF FuG 7 składała się z nadajnika o mocy 20 W i odbiornika typu „D1”. Radiostacja pracowała w paśmie 27-33 MHz i posiadała zasięg do 12,8 km w fonii i do 16 km przy zastosowaniu klucza. Natomiast radiostacja FuG 8 składała się z nadajnika typu „a” o mocy 30 W i odbiornika typu „c”. Radiostacja pracowała w paśmie 0,83-3,024 MHz i posiadała zasięg 80 km przy zastosowaniu klucza. Ponadto czołgi dowodzenia wyposażone były w generator GG 400.

Tiger II z 3. kompanii s.Pz.Abt. 503 w Mailly-le-Camp, sierpień 1944 roku

Czołgi dowodzenia były wyposażone w dodatkowe anteny radiowe z „gniazdami” typu „D” o długości 1,4 m i anten prętowych o długości 2,0 m. Antena radiostacji FuG 5 posiadała długość 2,0 m. Przy każdym stanowisku bojowym znajdowała się końcówka systemu łączności wewnętrznej.

Wyposażenie optyczne; celowniki

Tiger II należący do 2. Kompanii s.Pz.Abt. 503 przetacza się przez Budapeszt

Czołgi „Tiger II” posiadały montowane celowniki TZF 9d/1. Posiadał on powiększenie 3 raza lub 6 razy raza, a jego pole widzenia wynosiło 23 stopnie. Celownik był wyskalowany w zakresie 0-3000 metrów dla standardowych pocisków przeciwpancernych (podziałki co 200 metrów posiadały kolor czerwony), 0-3000 metrów dla pocisków podkalibrowych (podziałki co 200 metrów posiadały kolor zielony) oraz 0-5000 metrów dla pocisków burzących (podziałka co 100 metrów, kolor czarny), 0-3000 metrów dla amunicji kumulacyjnej (podziałki co 100 metrów, kolor żółty).Wieżowy karabin maszynowy Maschinengewehr posiadał celownik wyskalowany na odległości 0-1200 metrów. Kadłubowy karabin maszynowy MG 34 posiadał celownik typu KZF 2 o 1,8 powiększeniu. Wszystkie wizjery i peryskopy były osłonięte wkładkami ze szkła pancernego.

Instalacja przeciwpożarowa

Untersturmführer Karl Bromann z s.Pz.Abt.103/503 pozuje przy pierścieniach zabijających na lufie swojego Tigera II wiosną 1945 roku

Czołgi Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B były wyposażone w automatyczną instalację przeciwpożarową. W przypadku gdy w przedziale silnikowym temperatura przekroczy 120 stopni C, bimetaliczne czujniki termiczne automatycznie włączają gaśnicę, która pokrywa środkiem gaśniczym typu CB pompy paliwowe i gaźniki. W czołgach dodatkowo montowano często drugą gaśnicę, skierowaną na korpus silnika. Pożar był sygnalizowany na tablicy przyrządów kierowcy czołgu. Na podłodze wieży zamontowała była jeszcze dodatkowo ręczna gaśnica tetrowa.

Wyposażenie dodatkowe

King Tiger z Serienturm. Operacja Wacht am Rhein, grudzień 1944 roku

Königstiger z Serienturm, farba zimowa, Schwere Panzer Abteilung 503, Węgry, zima 1944-1945 roku

Wyposażenie dodatkowe i części zapasowe umieszczone były w zamocowane z tyłu wieży lub mocowane na kadłubie wozu.

Użycie bojowe

Porucznik Von Rosen przeprowadza przegląd czołgów z 1. i 3. kompanii s.Pz.Abt. 503 na potrzeby propagandy nazistowskiej. Film został nakręcony w Camp Senne (w pobliżu Paderborn) we wrześniu 1944 roku

501. (424.) Batalion Czołgów Ciężkich

14 lipca 1944 roku na poligonie w Ohrdruf został odtworzony 501. Batalion Czołgów Ciężkich. Po zakończeniu przezbrojenia w nowe czołgi ciężkie Sd. Kfz. 182 Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B i odbiciu odpowiednich ćwiczeń został niezwłocznie wysłany na front wschodni.

Widok parady z drugiej strony pokazuje różnorodność schematów malowania używanych przez czołgi Tiger II z s.Pz.Abt. 503. Czołgowi wiodącemu brakuje „plamek” związanych ze wzorem kamuflażu „zasadzki” widocznym na kolejnych pojazdach, a tylko dwa ostatnie pojazdy w rzędzie mają Balkenkreuz po bokach wieży

9 sierpnia 1944 roku jednostka ta została wyładowana w Kielcach. Natychmiast siły batalionu zostały wysłane na przyczółek baranowsko-sandomierski. W czasie trwania przemarszu na fornt wiele nowych „Tygrysów” odniosło uszkodzenia techniczne, tak, że rankiem 11 sierpnia 1944 roku do boju było gotowych zaledwie 8 wozów z aż 45 posiadanych egzemplarzy czołgów „Tiger II”. W nocy bardzo pośpiesznie starano się doprowadzić do użytku jak najwięcej czołgów. Następnego dnia gotowe do walki czołgi „Tiger II” wspierały natarcie 16. Dywizja Pancerna na Staszów, gdzie czołgi z 501. batalionu Czołgów Ciężkich (schwere Panzer Abteilung) napotkały bardzo dobrze zamaskowane radzieckie działa przeciwpancerne oraz okopane czołgi i działa pancerne. Atak zakończył utratą aż 1 czołgów ciężkich „Tiger II”. Podczas toczących się walk polegli podporucznik Kanietzki z 1. Kompanii i podporucznik Wiemann. Przyczyną utraty kilku z czołgów, m.in.: o numerach taktycznych „124” i „113” były wewnętrzne eksplozje spowodowane wybuchem amunicji działowej przewożonej w wieży, które następowały w przypadku trafienia bezpośrednio w wieżę typu Porsche, często doprowadzało do eksplozji przewożącej tam amunicji działowej.

W sierpniu 1944 roku batalion uczestniczył w walkach nad Pilicą. W toczących się walkach jednostka działała bez odpowiedniego wsparcia własnych pododdziałów piechoty, w toczącym się boju poległ dowódca 1. Kompanii porucznika Muller. Jesienią, po ostatecznym ustabilizowaniu linii frontu – 501. schwere Panzer Abteilung został przeniesiony do odwodu. 21 grudnia 1944 roku OKH nakazano zmianę numeracji jednostki z 501. na 424. schwere Panzer Abteilung. Wiązało się to ze zmianą numeracji 101. SS schwere Panzer Abteilung na 501. SS schwere Panzer Abteilung. Pod koniec grudnia batalion został przeniesiony w skład do XXIV Korpusu Pancernego, dowodzonego przez jednego z najwybitniejszych niemieckich dowódców pancernych tej wojny – generała porucznika Waltera Nehringa.

Zniszczony Tiger II z 2. Kompanii s.Pz.Abt. 506 podczas kampanii w Arnhem

Rankiem 12 stycznia 1945 roku rozpoczęła się wielka ofensywa wojsk radzieckich oraz polskich. 12 stycznia 1945 roku 424. Batalion Czołgów Cięzkich posiadął na swoim wyposażeniu jeszcze starsze czołgi cięzkie Sd. Kfz. 181 Panzerkampfwagen VI „Tiger” Ausf. E, pochodzące ze składu 509. schwere Panzerjager Abteilung oraz nowe wozy „Tiger II”. W ciągu pierwszych godzin ofensywy radzieckiej jednostka nie otrzymała żadnych rozkazów , gdyż zniszczeniu uległa niemiecka sieć łączności. W godzinach popołudniowych 424. Batalion Czołgów Ciężkich ruszył w kierunku frontu. Wieczorem doszło do pierwszej walki z dużą grupą radzieckich tanków, siły 1. Kompanii zdołały zniszczyć bez strat własnych 20 czołgów radzieckich. Załoga dowodzona przez podporucznika Oberbacha unieszkodliwiła łącznie 12 czołgów średnich T-34-85 i dział pancernych SU-85.Siły batalionu w ciągłych ustawicznych walkach z przeciwnikiem, rozpoczęła odwrót w kierunku na Makowo i Jędrzejewo. Pod wsią Lisów doszło do walki z grupą radzieckich pojazdów pancernych, w tym radzieckich czołgów ciężkich IS-2. Natarcie niemieckich „Tygrysów” załamało się pod celnym ogniem radzieckich wozów. Z powodu braków paliwa podczas odwrotu niemieckiej jednostki na polu walki pozostało kilka niemieckich „Tygrysów II”. W ciągu kilku następnych dni siły batalionu zostały zostały rozbite, a na terytorium Niemiec zdołano ewakuować tylko jeden czołg. Z resztek istniejącego jeszcze personelu 2. Kompanii 512. schwere Panzerjager Abteilung (batalion ciężkich dział pancernych) w Padeborn.

502. (511.) Batalion Czołgów Ciężkich

Tiger II, dawniej s.Pz.Abt. 506, pod nowym zarządem, 15 grudnia 1944 roku. Zabiera grupę żołnierzy z amerykańskiego 129. batalionu artyleryjskiego na krótką przejażdżkę w pobliżu Gereonsweiler w Niemczech

W przeciwieństwie do innych niemieckich jednostek czołgów ciężkich 502. schwere Panzer Abteilung nie została zreorganizowana w przyjęty w np. przypadku 501. czy 503. Batalionu Czołgów Ciężkich. Jednostka ustawienie znajdowała się na pierwszej linii frontu. Batalion otrzymał jako uzupełnienie dla 3. Kompanii na pewno 15 czołgów ciężkich „Tiger II”, natomiast pozostałe kompanie nadal posiadały sprzęt starszego typu Sd. Kfz. 181 Panzerkampfwagen VI „Tiger” Ausf. E. Pod koniec wojny do 502. Batalionu Czołgów Ciężkich włączono resztki innych jednostek tego typu, w tym 505. Batalion Czołgów Ciężkich.

Na początku października 1944 roku siły batalionu zostały okrążone na terenie Kłajpedy (Memel). Rankiem 10 października 1944 orku wojska radzieckie rozpoczęły atak na miasto. W działaniach obronnych obok sił 502. schwere Panzer Abteilung uczestniczyły pododdziały 7. Dywizji Pancernej i Dywizji Grenadierów Pancernych „Grossdeutschland”. Ponadto siły obrońców wspierały w działaniu działa artyleryjskie ciężkich krążowników „Lutzow” i „Prinz Eugen oraz samoloty szturmowe, które dowodzone były przez majora Rudela. W tych działaniach wozy 502. Batalionu Czołgów Cięzkich zdołały unieszkodliwić 32 czołgi i wiele działa pancernych i przeciwpancernych (holowanych). Sam batalion na swoim wyposażeniu posiadął ogółem 13 czołgów ciężkich. W listopadzie z Kłajpedy została wycofana dywizja „Grossdeutschland”, zaś czołgi z III. Batalionu tej dywizji, wyposażone w czołgi ciężkie „Tiger” zostały włączone w skład 502. Batalionu Czołgów Ciężkich. 10 stycznia 1945 roku rozpoczęła się operacja „Silberstreifen” – atak w celu przerwania radzieckiego okrążenia i połączenia się z jednostkami niemieckimi, rozlokowanymi w Prusach Wschodnich. Batalion nacierał w dwóch samodzielnych grupach. Idące na czele „Tygrysy” szybko uporały się w linią sił przeciwnika, zwłaszcza słabo zamaskowanym9i działami przeciwpancernymi i czołgami przeciwnika. Jednak podczas walk zniszczeniu uległ czołg sierżanta Kerschera – celowniczemu radzieckiemu udał się wyjątkowy wyczyn – odstrzelił u nasady lufę działa. Radziecki czołg stał się natomiast łupem czołgu niemieckiego, dowodzonego przez sierżanta Kostlera.

Tiger należący do s.Pz.Abt. 507 przed Gasthaus w Osterode, 12 kwietnia 1945 roku

Na odcinku wozów z 1. Kompanii opór wojsk radzieckich był początkowo znikomy. Dopiero po przebyciu łącznie około dwóch kilometrów napotkano na drodze pierwsze, nieprzygotowane do walki działo przeciwpancerne. Nia napotkano żadnych czołgów, a za to wiele dział artyleryjskich w tym kalibru 152 mm. Za to działania radzieckich dział przeciwlotniczych kalibru 85 mm (wz. 39), swoim ostrzałem zdołały podpalić czołg dowódcy kompanii podporucznika Nienstedta. Atak po kilku godzinach załamał się w ogniu radzieckich jednostek odwodowych, którym udało się zaryglować wyłom w liniach własnych wojsk.

Po rozpoczęciu ostatniej wielkiej ofensywy radzieckiej tej wojny, wiele jednostek, które pozostały okrążone w rejonie Kłajpedy zostało drogą morską przerzuconych do obrony Prus Wschodnich. Jako pierwszy do Prus Wschodnich został przetransportowany 511. Batalion Czołgów Ciężkich (5 stycznia 1945 roku na podstawie rozkazu 1/30724/44g zmieniono oznaczenie jednostki , w celu uniknięcia pomyłki z przeformowanym 502. SS schwere Panzer Abteilung). Batalion został przetransportowany na pokładzie promów „Siebiela”, promu kolejowego mf „Deutschland” i mf „Preussen-Sasnitz”. 24 stycznia 1945 roku promy dopiły do portu w Pilau (Piławie). Już następnego dnia doszło do pierwszej walki – plutonowy Carpanetto w nocy naprawiał wraz ze swoją załoga uszkodzenie gąsienicy, z tego właśnie powodu jego czołg nie został włączony w skład „pancernego jeża” (pozycji obronnej batalionu). Nagle jego załoga usłyszała odgłosy ryczących silników radzieckich czołgów. Pierwszy strzał celny zapalił radziecki czołg ciężki IS-2Następne czternaście wystrzałów także było bez pudła. Pole walki oświetliło 15 płonących wraków czołgów średnich T-34-85 oraz ciężkich IS-2.. 26 stycznia 1945 roku czołgi ciężkie z 511. schwere Panzer Abteilung odsłaniały odwrót oddziałów piechoty i niemieckich uchodźców z Neuhausen.

Amerykański żołnierz bada duży otwór w boku wieży Tiger II przed Gasthaus w Osterode. Rozmiar pocisków 8,8 cm używanych przez czołg jest widoczny, gdy jeden z nich opiera się o przód wieży

Dwa czołgi ciężkie „Tygrys” z 511. Batalionu Czołgów Ciężkich i jeden czołg ciężki z 505. Batalionu Czołgów Ciężkich uczestniczyły 30 stycznia 1945 roku w próbie przerwania okrążenia niemieckiego Królewca wzdłuż Reichstrasse 1 – autostrady łączącej Kólewiec-Elbląg-Szczecin. Podczas trwających walk na półwyspie Sambia 1. Kompania z 511. schwere Panzer Abteilung straciła w walce trzy czołgi ciężkie, natomiast sama 2. Kompania do swojej dyspozycji miała tylko trzy czołgi ciężkie, które broniły dróg dojazdowych. Taktyka walk z radzieckimi pojazdami pancernymi opierała się na licznie dobrze przygotowanych pozycji obronnych, na których znajdowały się dobrze zamaskowane czołgi ciężkie „Tygrys” Często to polegało na podpuszczeniu na odległości 500-600 metrów pojazdów radzieckich, które następnie były niszczone celnym, skoncentrowanym ogniem z 88 mm dział czołgowych. Następnie czołgi „Tygrys” zmieniały swoje pozycje, na dalsze pozycje obronne.

19 lutego 1945 roku doszło do próby połączenia się garnizonu wojskowego w Królewcu z wojskami z półwyspu Sambia. Atak grupy ciężkich „Tygrysów” z 505. oraz 511. Batalionów Czołgów Ciężkich prowadził zdobyczny czołg średni T-34-85, z niemiecką załogą, która była ubrana w radzieckie mundury. Początkowo natarcie przebiegało bez przeszkód, niemieckie czołgi dotarły do lotniska Seerappen. Jednak już kolejne niemieckie oddziały nie były w stanie poszerzyć powstałego wyłomu i ostatecznie niemiecki atak się zakończył.

Jeden z pierwszych Tigerów II dostarczonych do s.Pz.Abt. 509 w grudniu 1944 roku

W połowie lutego tylko siły 2. Kompanii była uzbrojona przede wszystkim w czołgi ciężkie „Tiger”, a tylko kilka sztuk cięższych „Tiger II”, zaś 1. Kompania otrzymała jako wyposażenie działa pancerne Jagdpanzer 38(t) „Hetzer”. Jednostka już nie operowała jako całość, lecz 3-4 czołgi były przydzielane do Kampfgruppe (grupy bojowej), mającego za zadanie obronne wyznaczonego odcinka frontu.

6 kwietnia 1945 roku radzieckie jednostki z 3. Frontu Białoruskiego rozpoczęły atak w rejon Królewca. Samo miasto poddało się po trzech dniach oblężenia i ataków. Czołgi dowodozne przez sierżanta Kerschera i plutonowego Baresha stoczyły zwycięską walkę z dużą grupa sowieckich dział pancernych SU-85 oraz SU-100. W trakcie trwania walki uległo awarii działo czołgu plutonowego Baresha, jedyne co mógł zrobić w tej sytuacji to przekazać amunicję do czołgu sierżanta Kerschera.

Tiger II 222 z Schwere Panzer Abteilung 501, Ardeny, grudzień 1944 roku

Tiger z s.Pz.Abt.501 w Ardenach, operacja Wacht am Rhein, grudzień 1944 roku

We wsi Norgau Kerscher zniszczył wraz ze swoją załogą ponad 10 czołgów radzieckich. Sierżant Kerscher i zapasowy czołg dowodzony przez plutonowego Wieganda zniszczył łącznie 12 dział samobieżnych SU-100. Ogółem w rejonie Norgau radzieckie oddziały straciły łącznie 39 czołgów i dział pancernych. Natomiast w rejonie Palmicken walczyła 1. Kompania. Słabo opancerzone i niedostatecznie uzbrojone niszczyciele czołgów Panzerjager 38(t) „Hetzer”, które poniosły poważne straty podczas walk z radzieckimi czołgami ciężkimi IS-2. 16 kwietnia 1945 roku czołg sierżanta Kerschera był atakowany przez kilkanaście radzieckich samolotów myśliwskich i szturmowych.

Sama walka trwała nie tylko na linii frontu. Na tyłach, w kompleksie leśnym Neuhauser, kompania techniczna nieustannie usuwała defekty i uszkodzenia techniczne. Każdy sprawny „Tygrys” był na wagę złota. 21 kwietnia radzieckie oddziały ponownie ruszyły do ataku. Niemiecka obrona składała się z jednego czołgu Kerschera z 505. schwere Panzer Abteilung, dwóch wozów „Hetzer” z 1. Kompanii 511. Batalionu i jednego czołgu średniego Panzerkampfwagen IV Ausf. H z najprawdopodobniej 5. Dywizji Pancernej. Tym razem czołgi T-34-85 atakowały, chronione gęstym ogniem zaporowym z dział 122 mm z czołgów ciężkich IS-2 oraz dział pancernych SU-100. „Tygrys” z 505. Batalionu Czołgów Ciężkich posiadał tylko pięć pocisków działowych. Czołg Panzerkampfwagen IV Ausf. H został szybko zapalony, tak więc cały ciężar spoczął na jednym „Tygrysie II” oraz dwóch „Hetzerach”Dwie godziny później na przedpolu płonęło już 12 wraków radzieckich czołgów. Ogółem w dniach 13-20 kwietnia 1945 roku 511. Batalion Czołgów Ciężkich zdołał zniszczyć łącznie 102 pojazdy opancerzone przeciwnika. O wielkiej zaciętości walk może świadczyć, że załoga sierżanta Kerschera walczyła wówczas z przebitym zbiornikiem paliwa. 24 kwietnia linia frontu przebiegała dokładnie przez las Neuhauser. Tego dnia czołg ciężki Kerschera został kilka razy trafiony, jednak nie odniósł on żadnych uszkodzeń. Czołg o własnych siłach zdołał odjechać do Pilawy, gdzie znajdowała się baza remontowa 511. schwere Panzer Abteilung. Jednak czołg nie mógł przejechać przez Zalew Kuroński z powodu braku promu przeprawowego. W wcześniej udało się ewakuować dwa uszkodzone czołgi, z czego jeden udało się prowizorycznie naprawić i uruchomić. Był to wóz z numerem taktycznym „214”, dowodzony przez sierżanta Kostlera, zaś jego kierowcą był plutonowy Monsens, celowniczym sierżant Biedermann, ładowniczym kapral Wagner, a strzelcem-radiotelegrafistą plutonowy Lonnecker. Czołg osłaniał odwrót wojsk niemieckich, 26 kwietnia 1945 roku czołg „214” zdołał zniszczyć dalsze sześć (lub siedem) czołgów przeciwnika – dwa T-34-85, IS-2, KW-1s oraz M4A4 lub M4A2. Niedługo później zauważono kolejnego IS-2, który także celnym strzałem został zniszczony. Wieczorem około godziny 19.40, kiedy załoga wyszła ze swojego czołgu, dwaj dywersanci, należący do Komitetu Wolne Niemcy, którzy przedostali się na tyły frontu, wysadzili „Tygrysa II” w powietrze.

Porzucony w pobliżu fabryki Henschel w Kassel, ten Tiger II był obsługiwany przez ludzi z 3. kompanii s.Pz.Abt. 510, prezentujący pospiesznie nałożony wzór kamuflażu. Odwrócona swastyka została namalowana jakiś czas po jej porzuceniu

503. Batalion Czołgów Ciężkich

22 kwietnia 1944 roku 503. schwera Panzer Abteilung został wycofany z fronty na terytorium Niemiec. 1. Kompania otrzymała na wyposażenie 12 nowych czołgów ciężkich Sd. Kfz. 182 Panzerkampfwagen VI „Tiger „”) Ausf. B, wyposażonych głównie w wieże typu Porsche, a pozostałe dwie kompanie nadal używały starszych „Tygrysów” Ausf. E. Dowódcą batalionu był kapitan Erich Fromme.

Jeden z 8 wozów Tiger II obsługiwanych przez s.Pz.Abt. 502 (511) w ostatnich dniach wojny. To zdjęcie, prawdopodobnie zrobione wkrótce potem, sądząc po cywilnym stroju pozującego mężczyzny i tym, że nadal ma zamontowany karabin maszynowy w kadłubie, jest pomalowane na to, co uważa się za fabryczną żółtą warstwę bazową z zielonymi łatami i plamami

Pod koniec czerwca batalion wyruszył z Ohrdruf do Francji. Na froncie normandzkim jednostka wyszła do walki w rejonie Rupierre koło Caen. Batalion został łączony do 22. Pułku Pancernego 21. Dywizji Pancernej. Pierwszym poważniejszym zadaniem bojowym była likwidacja wyłomu koło Colombelles. Podczas walki z brytyjskim 148. RTR (pułku czołgów) z „Shermanami” na wyposażeniu, „Tygrysy” zdołały zniszczyć 12 wozów przeciwnika, a dwa czołgi zostały zdobyte. W tym samym czasie pozycja 3. Kompanii była silnie bombardowana przez alianckie lotnictwo – jeden czołg został zniszczony, z dwa bardzo poważnie uszkodzone. Całkowitemu zniszczeniu uległo stanowisko dowodzenia batalionu.19 lipca pod Cagny walczyły 1. i 2. Kompania. Pozbawiona czołgów 3. Kompania została wycofana z linii frontu i skierowana na poligon w Mailly le Camp w celu jej przezbrojenia. 12 sierpnia 1944 roku pomiędzy Sezanne, a Esterney samoloty myśliwsko-bombowe atakowały transport czołgów przeznaczony dla 503. Batalionu Czołgów Ciężkich. Jeden z „Tygrysów” został poważnie uszkodzony. Płonący wóz został zrzucony z platformy kolejowej, lecz już dwa tygodnie później został wyremontowany i powrócił do służby w 503. schwere Pazner Abteilung. Najcięższe walki toczono nad rzeką Orne. Wiele maszyn zostało porzuconych przez własne załogi, kilka zostało przez nie wysadzonych, aby nie dostały się w ręce nieprzyjaciela, a to z powodu niemożliwości ich przeprawienia przez Sekwanę. Mosty były wysadzone, a brakowało też odpowiednich promów. W walkach toczonych pod Amiens został spalony czołg dowódcy 3. Kompanii (numer taktyczny „300”) podporucznika Rambowa.

Oddział 1. Kompanii s.Pz.Abt. 503, nakłada kamuflaż do swoich nowo wydanych Tigerów II na poligonie w Ohrdruf

Załogi zostały wycofane z linii frontu, początkowo do Maastricht, a następnie do Sennelager (Padeborn). 22 września jednostka otrzymała 45 czołgów „Tygrys II”. Szkolenie zostało zakończone 11 października. Następnego dnia rano 503. Batalion Czołgów Ciężkich został wysłany na Węgry. Po wyładunku w Budapeszcie, jednostka udała się w rejon Taksony (30 kilometrów na południe od stolicy Węgier). Po ogłoszeniu kapitulacji Królestwa Węgierskiego 503. Batalion Czołgów Ciężkich został wysłany ponownie do Budapesztu. Osłaniał on mosty i inne ważne strategiczne punkty w mieście. Cztery „Tygrysy II” zostały przydzielone dla grupy specjalnej dowodzonej przez wzmocnienie dla grupy specjalnej dowodzonej przez SS-Obersturmbannfuhrer Otto Skorzennego wykonującego operację „Panzerfaust”. Dwa dni później batalion został wysłany na linię frontu w dolinie rzeki Cisy, gdzie został przydzielony do wsparcia działającej w regionie 24. Dywizji Pancernej. Część batalionu dowodzona przez kapitana Fromme (11 czołgów) uczestniczyła w ataku 24. Pułku Pancernego na wschód od Szolnok. 19 października rano po krótkim przygotowaniu artyleryjskim oddziały pancerne przełamały pozycje rumuńskiej dywizji piechoty i rozproszyły radziecką dywizję kawalerii. Część batalionu współdziałała z 4. Dywizją Policyjną Waffen-SS. 22 października 1944 roku podczas przełamywania pozycji pod Turkeve, „Tygrysy” zniszczyły łącznie 36 dział. Tego samego batalion nacierał w kierunku wsi Kisujszallas. Czołg podporucznika von Rosena pomimo trzech bezpośrednich trafień pociskami artyleryjskimi kalibru 122 mm, wystrzelonymi z haubicy z odległości 80 metrów od czołgu, zdołał jednak zniszczyć nieprzyjacielskie działo, ale musiał się wycofać z powodu odniesionych w boju uszkodzeń.

Ten Tiger II, należący do s.Pz.Abt. 505, zapewnia widok insygniów jednostki „Szarżujący Rycerz” namalowanych na części boku wieży, z której usunięto Zimmerit

Pod koniec października 1944 roku batalion został wycofany z frontu, do rejonu Cegled. 1 listopada na południe od Nagykoros. Wieczorem czołgi nawiązały kontakt z odciętymi pododdziałami 24. Dywizji Pancernej. Pod Orkeny batalion stracił na Węgrzech swój pierwszy czołg o numerze „313”, dowodzonego przez sierżanta Seidla, zniszczony przez czołg ciężki IS-2. 18 listopada osiem czołgów dowodzony przez porucznika Oemera, atakowało na północ od Hatvan. Dwa dni później trzy czołgi „Tygrys” z Kampfgruppe dowodzonej przez podporucznika von Rosena wspierały piechotę próbującą odbić miasteczko Gyongyos. Atak rozpoczął się późnym wieczorem po oświetleniu nieprzyjacielskich pozycji rakietami. „:Tygrysy” zniszczyły stanowiska dział radzieckich i broni maszynowej. Wkrótce potem „Tygrysy” ruszyły prowadząc natarcie piechoty. Doszło do bardzo zaciekłych walk na ulicach miasta. Rankiem radzieccy żołnierze kontratakowali i odzyskali utracone pozycje. Uszkodzony „Tygrys” z powodu niemożliwości jego ewakuacji musiał zostać zniszczony przez własną załogę. Pozostałe dwa czołgi zostały okrążone przez radziecką piechotę, lecz po godzinie toczącej się walki zdołały przebić przez przez jej pozycje. Pod Gyonguospała 3. Kompania zniszczyła łącznie 25 nieprzyjacielskich czołgów. W rejon Simontornya 503. Batalion Czołgów Ciężkich i działa sztormowe z 325. Sturmgeschutz Brigade wspierały atak czołgów i piechoty z 23. Dywizji Pancernej. W połowie grudnia 1944 roku dowódcą batalionu został kapitan von Dienst-Koeber. Od 17 grudnia 1944 roku batalion został przydzielony do 1. Dywizji Pancernej, która znajdowała się w Balatonkonese nad Balatonem. 22 grudnia „Tygrysy” zdobywały wieś Uhrida, pięć czołgów zostało uszkodzonych, a jeden zniszczony. Koło Sekeresztes został zniszczony czołg podporucznika Rambowa. Batalion zdołał unieszkodliwić sześć czołgów T-34-85 oraz M4A2, trzy działa przeciwpancerne, jedno działo przeciwlotnicze i zestrzelił samolot szturmowy IŁ-2. Ostatniego dnia 1944 roku batalion przeszedł od odwodu III Korpusu Pancernego.

Tiger II z 3. kompanii, 501. Schwere Panzer Abteilung, Polska, sierpień 1944 roku

Tiger II z SS Schwere Pz.Abt.501, Ardeny, grudzień 1944 roku

21 grudnia 1944 roku zmieniono oznaczenia jednostki z 503. schwere Panzer Abteilung na schwere Panzer Abteilung „Feldherrnhalle” – batalion czołgów ciężkich Dywizji Grenadierów Pancernych „Feldherrnhalle”. Oznaczenie 503. otrzymała eks 103. SS schwere Panzer Abteilung.

Od 1 stycznia 1945 roku grupa bojowa złożona z czterech „Tygrysów” broniła rejonu wokół Mor. 4 stycznia batalion miał 13 sprawnych wozów. 7 stycznia batalion wspierał atak 4. Brygady Kawalerii na Zamoly. Początkowo „Tygrysy” stosunkowo głęboko wbiły się w linie przeciwnika, ale już po kilku kilometrach natrafiły na bardzo dobrze okopane działa przeciwpancerne oraz ciężkie czołgi IS-2 przeciwnika, które zniszczyły czołg sierżanta Gartnera. Natarcie zostało ponowione 10 stycznia, kiedy uszkodzony został czołg dowodzony przez porucznika bon Rosena. Sierżant Sachs z 3. Kompanii zniszczył pociskami odłamkowymi trzy samoloty myśliwskie Bell P39 Q „Aircobra”, startujące akurat z lotniska polowego koło Zamoly. Atak został powstrzymany dopiero przez działa pancerne ISU-152, które znajdowały się okopane na skraju lokalnej winnicy, które zdołały zniszczyć trzy „Tygrysy II”. Jednak pomimo ciężkich strat zdołano odbić Zamoly. Batalion Czołgów Ciężkich „Feldherrnhalle” zdołał zniszczyć łącznie 21 czołgów i dział samobieżnych przeciwnika, dodatkowo 20 dział przeciwpancernych, trzy samoloty i jedną wyrzutnie BM13 „Katiusza”. 18 stycznia batalion uczestniczył w kolejnych atakach w kierunku okrążonego Budapesztu. Tym razem współdziałał z Kampfgruppe „Kujacinski”, złożonej z czołgów pochodzących z 23. Dywizji Pancernej. Mini przeciwpancerne zdołały uszkodzić cztery czołgi, które następnie zostały wycofane do Magyaralmas.

Wykonana na początku lat 50.-tych XX wieku, ta rzadka kolorowa fotografia rzekomo pokazuje oryginalny wzór kamuflażu zastosowany do Tigera '332′ odzyskanego przez siły amerykańskie z powrotem do Ordnance Museum. Kolory wyblakły, ponieważ były na zewnątrz przez kilka lat, ale wyraźny trójkolorowy wzór zieleni i brązu na żółtej bazie jest widoczny. Należy zauważyć, że identyfikator jednostki wydaje się być niebieski i obramowany na biało. Ta farba została faktycznie zastosowana przez siły amerykańskie jakiś czas po przybyciu do Stanów Zjednoczonych w celu dopasowania do oryginalnych niemieckich kolorów, więc są zbliżone, ale nie oryginalne

22 stycznia 1945 roku dziewięć czołgów „Tygrys” atakowało na wschód od Szekestehevar (Stuhlweissenburg), zniszczono dwa czołgi średni T-34-85 i siedem dział samobieżnych. Ponownie zostały uszkodzone cztery czołgi. Niepowodzeniem skończyło się natarcie podjęte 23 stycznia, gdzie atak niemiecki został powstrzymany przez zmasowany ostrzał artylerii rakietowej. W następnych dniach, w bojach uczestniczyły tylko luźne grupy bojowe, złożone po 2-3 czołgi. 31 stycznia dziewięć „Tygrysów” dowodzonych przez kapitana Diest-Koerbera wspierało natarcie na Gyula. Jeden czołg został zniszczony (pocisk przebił wieżę). Następnego dnia doszło do walki dwóch „Tygrysów”, z grupą sił nieprzyjaciela liczącego 25-30 czołgów. Za cenę jednego utraconego „Tigera II”, rozbitego przez gęsty ostrzał artylerii nieprzyjaciela, zdołano zniszczyć 17 czołgów i dział pancernych.

17 lutego 1945 roku batalion ponownie liczył 25 czołgów ciężkich „Tiger II”. 21 lutego batalion uczestniczył w ataku nad Bad Aibling. Po likwidacji przyczółka w rejonie Bratysławy, batalion został wycofany z frontu posiadał dwie kompanie liczące 32 czołgi. Pod koniec miesiąca batalion walczył pod Neutra i Tyrnau. 13 kwietnia 1945 roku pod Zistersdorf dwa „Tygrysy” zdołały niszczyć oraz uszkodzić 16 czołgów przeciwnika. Tydzień później koło Erdberg kilka niemieckich czołgów unieszkodliwiło 13 czołgów i dział samobieżnych nieprzyjaciela. 21 kwietnia grupa bojowa złożona początkowo z dwóch, a potem czterech „Tygrysów” broniła stanowiska dowodzenia dywizji „Feldherrnhalle 2”. Pozostałości batalionu walczyły aż do kapitulacji. Ostatni już unieruchomiony „Tiger II” został zniszczony przez własną załogę 10 maja 1945 roku.

Odzyskana wieża Tiger II 124 z Fontenay St. Pere

505. Batalion Czołgów Ciężkich

Latm 1944 roku 505. schwere Panzer Abteilung został wycofany z linii frontu do Padeborn celem przeprowadzenia reorganizacji i przezbrojenia w nowe ciężkie czołgi. Czołgi Sd. Kfz. 182 Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B nie były wolne od coraz liczniejszych usterek mechanicznych. Kilkakrotnie zapaliły się w nich silniki, a trzy czołgi całkowicie spłonęły. Mocno zawodził też mechanizm przeniesienia napędu i skrzynie biegów. W sierpniu 1944 roku trwały intensywne ćwiczenia taktyczne i strzelania.

Silnik czołgu Tiger II

8 września 1944 roku 505. schwere Panzer Abteilung wyruszył na front, gdzie został wyładowany na stacji kolejowej w Nasielsku (50 km na północ od Warszawy). Batalion otrzymał rozkaz wsparcia swoimi działaniami 19. oraz 24. Dywizję Pancerną, skierowanego przeciwko radzieckiemu przyczółkowi pod Sierock9iem. Do ataku jednak nie doszło, gdyż niemieckie dowództwo musiało bardzo pilnie przerzucić swoje dywizje pancerne na inne odcinki frontu – 24. Dywizja Pancerna została skierowana do Prus Wschodnich, natomiast 19. Dywizja Pancerna została skierowana do Warszawy, przeciwko Powstańcom Warszawskim.

Dopiero 4 października 1944 roku o godzinie 5.05, oddziały niemieckie rozpoczęły swój atak. „Tygrysy” wspierały natarcie 3. oraz 25. Dywizji Pancernych oraz 252. i 35. Dywizji Piechoty. Natarcie było prowadzone na bardzo wąskim odcinku frontu, dlatego aktywne wsparcie mogła dać tylko jedna z kompanii. W rejonie wsi Pogorzelec doszło do bardzo zaciętej walki z siłami przeciwnika, które atakowały z flanki. Dwa czołgi z 505. Batalionu Czołgów Ciężkich zostały zniszczone. Podczas ewakuacji unieruchomionych „Tygrysów”, dwa dalsze czołgi z 3. Kompanii zostały trafione. W czasie nocnego natarcia czołgów z 2. Kompanii radziecki czołg ciężki IS-2 zniszczył jednego „Tygrysa”. Następnego dnia w rejonie stanowiska 2. Kompanii „Tygrysy” zdołały bez strat własnych zniszczyć łącznie 7 czołgów ciężkich IS-2. Radzieccy żołnierze za to zdołali zniszczyć dwa niemieckie „Tygrysy”, które znalazły się na ziemi niczyjej. 8 października w gęstej mgle, mocno ograniczającej widoczność do góra 50 metrów, zaatakowały „Tygrysy” z 505. Batalionu Czołgów Ciężkich. Niemieckie czołgi z 505. schwere Panzer Abteilung oraz 104. Panzer Brigade wjechały na duże pole minowe. Dwa „Tygrysy” doznały poważnych uszkodzeń, lecz zdołano je ewakuować w nocy.

10 października 1944 roku batalion został przerzucony na terytorium Prus Wschodnich pod Gąbin (Gumbinnen). 14 października na froncie 547. Dywizji Grenadierów Ludowych (Volksgrenadier Division) 505. schwere Panzer Abteilung powstrzymał wyłom wojsk radzieckich. Tego dnia batalion zdołał zniszczyć 34 czołgi i kilka dział przeciwpancernych. 17 października batalion zniszczył dziewięć czołgów ciężkich IS-2. Trzy dni później 505. schwere Panzer Abteilung wspierał natarcie niemieckiej Dywizji Pancerno-Spadochronowej „Hermann Goring”. Batalion toczył bardzo ciężkie walki w Puszczy Romnickiej. 16 listopada 1944 roku batalion posiadał ogółem 21 sprawnych czołgów. Tego samego dnia nowym dowódcą batalionu został major Senfft, a dotychczasowy dowódca major Freiherr von Beschwitz powrócił do Niemiec.

26 listopada 505. Batalion Czołgów Ciężkich uczestniczył w odpieraniu natarcia radzieckiego w kierunku na Gołdap. Cztery dni później batalion został wycofany jako odwód 4. Armii Pancernej.

Tiger II używany do szkolenia ewakuacyjnego w Szwajcarii, 1956 roku

W 1945 roku siły batalionu uczestniczyły w walkach na terytorium Prus Wschodnich. Następnie pozostałości batalionu zostały wycofane do Królewca (Konigsberg), gdzie zostały włączone w skład 5. Dywizji Pancernej. Na południe od granic miasta walczyło 12 „Tygrysów II”. Ostatnim walczącym czołgiem był ten, dowodzony przez sierżanta Mausberga, który bronił Piławy (Pilau). Ten żołnierz nie doczeka się przez władze wojskowe uznania, lecz sądu wojskowego. Został skazany na karę śmierci pod zarzutem dezercji. Potem został wysłany do Obozu Koncentracyjnego w Stutthofie, skąd uciekł na dwa dni przed jego zajęciem przez oddziały radzieckie. Następnie dostał się w ręce radzieckie i za swoje działania spędził 10 lat na Syberii.

506. Batalion Czołgów Ciężkich

Tiger of the Schwere Pz.Abt.506, Niemcy, marzec-kwiecień 1945 roku

Tiger II z s.Pz.Abt.506, Seelöwe Heights, Niemcy, 1945 roku

W okresie od 20 sierpnia do 12 września 1944 roku 506. schwere Panzer Abteilung został przezbrojony w czołgi ciężkie Sd. Kfz. 182 Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B. Jednocześnie została dokonana reorganizacja jednostki – utworzono kompanię zaopatrzenia i pluton przeciwlotniczy. Podczas ćwiczeń odbytych na poligonie Ohdruf, gdzie szczególny nacisk był kładziony na bierną obronę przeciwlotniczą, tak bardzo istotną w warunkach miażdżącej przewagi sił lotniczych przeciwnika.

W dniach 22-24 września batalion ten został wysłany na terytorium okupowanej Holandii, w rejon Osterbek, na zachód od miejscowości Arnhem, gdzie jednostki niemieckie walczyły z alianckim powietrznym desantem, a następnie z czołówkami jednostek pancernych. Zniszczony został jeden czołg z 1. Kompanii (trafienie z wyrzutni M1A1). W październiku 506. Batalion Czołgów Cięzkich uczestniczył w walkach pod Geilenkirchen i Eschweiler i w tzw. trzeciej bitwie pod Aachen (Akwizgran).

Tiger II odzyskiwany przez siły USA poza La Gleize w Belgii za pomocą transportera czołgów M19, ciągnika M20 Prime Mover, przyczepy M9 (45 ton) i ciężkiego niemieckiego wraku

W grudniu został wycofany z frontu do rejonu Grevenbroich. Następnie siły batalionu uczestniczyły podczas Ofensywy w Lesie Ardeńskim, atakując rejon Malmedy, a następnie podczas oblężenia Bastogne. Szczególnie ostre walki toczyły się właśnie w rejonie Bastogne, gdzie grupa bojowa, która była dowodzona przez porucznika Paula straciła „Tigera II”, zniszczonego przez amerykańskie niszczyciele czołgów.

506. Batalion Czołgów Ciężkich używany był jako jednostka alarmowa i interweniował tam gdzie wymagała od tego odpowiednia sytuacja . Gdy 5 marca 1945 roku został przerwany front w rejonie Kyllburga, batalion został użyty do powstrzymania nacierających jednostek amerykańskich. Po trzech dniach intensywnych walk z początkowo 17 „Tygrysów”, sprawnych pozostało tylko 7 maszyn.

Tiger II, Francja, czerwiec 1944 roku

7 marca pod Boxberg „Tygyry” zdołały zniszczyć siedem czołgów i taką samą liczbę transporterów opancerzonych (M3A1 oraz M16) oraz cysternę z paliwem. Wówczas najpoważniejszym problemem dla samych czołgistów z 506. schwere Panzer Abteilung był chroniczny brak paliwa, właśnie dwa ostatnie sprawne czołgi zostały porzucone z powodu braku paliwa, rankiem 8 marca 1945 roku pod Nurburgring. Po przekroczeniu Renu batalion został skoncentrowany w Hohr-Grenzhausen. W nocy 20 marca oraz z 1 na 2 kwietnia 1945 roku siły 506. schwere Panzer Abteilung otrzymał po sześć czołgów Sd. Kfz. 181 Panzerkampfwagen VI „Tiger” Ausf. E. Były to czołgi pierwotnie pochodzące z 101., a następnie przeformowanego na 501. SS schwere Panzer Abteilung. W dniach 3 i 4 kwietnia czołgi z 506. Batalionu Czołgów Ciężkich zabezpieczały rejon Winterbergu, obok Schmallenbergu, gdzie został zniszczony czołg podporucznika Lewandowskiego. 14 i 15 kwietnia 1945 roku wojska niemieckie zostały otoczone w Zagłębiu Ruhry, gdzie ostatecznie poddały się wojskom amerykańskim.

507. Batalion Czołgów Ciężkich

Naczelny dowódca sił alianckich w Europie, generał Eisenhower przechodzi obok przewróconego Tygrysa II zniszczonego w kotle Falaise, sierpień 1944 roku

W marcu 1945 roku załogi 507. Batalionu Czołgów Ciężkich otrzymały w Padeborn 15 czołgów ciężkich Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B (Sd. Kfz. 182). Następnie po przeszkoleniu wozy te brały udział w walkach z jednostkami amerykańskimi koło Bad Driburg. Borgholtz i Gieselwerder nad Wezerą po wycofaniu się do Osterode czołgi przekazano do jednostki Waffen SS (najprawdopodobniej wozy z 501. Batalionu Czołgów Ciężkich Waffen SS). Załogi czołgów otrzymały rozkaz udania się do Magdeburga po odbiór nowych maszyn. W zakładach Krupp-Gruson nie było żadnych pojazdów, zaś w Zossen 507. schwere Panzer Abteilung otrzymał rozkaz udania się na poligon w Milowicach (Czechy), gdzie został uzbrojony w samobieżne działa przeciwlotnicze „Ostwind”, które były uzbrojone w pojedyncze działa przeciwlotnicze kalibru 37 mm i czołgi średnie Panzerkampfwagen III i IV.

Początkowo planowano użycie batalionu przeciwko powstaniu praskiemu, lecz ostatecznie zmieniono rozkazy polecając niemieckim załogom wycofanie swoich maszyn na zachód w kierunku Pilzna i poddanie się jednostkom amerykańskiej 3. Armii. Po odcięciu drogi na północy Czech przez wojska radzieckie i polskie. 12 maja 1945 roku dowódca 507. Batalionu Czołgów Ciężkich major Fritz Schock poddał swój oddział wojskom radzieckim.

Kątowy przód „wieży produkcyjnej” zaprojektowanej przez firmę Krupp (błędnie nazywanej „wieżą Henschela”), zdjęcie zrobione podczas operacji Panzerfaust w Budapeszcie , 15 października 1944 roku. Widoczna jest szorstka powłoka zimmeritu , stosowana w celu zapobiegania przywieraniu min magnetycznych do pancerza czołgu.

509. Batalion Czołgów Ciężkich

Po wycofaniu z działań bojowych 509. schwere Panzer Abteilung przebywał w Sennelager. Od września 1944 roku rozpoczęło się przezbrojenie i trening nowych załóg. Pierwotne planowano użycie batalionu w ofensywie w Lesie Ardeńskim, lecz na początku grudnia 1944 roku nadszedł nowy rozkaz polegający na przekazaniu posiadanych czołgów ciężkich do innych jednostek pancernych, podlegających oddziałom Waffen SS. Na przełomie 1944, a 1945 roku batalion otrzymał łącznie 45 egzemplarzy Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B (Sd. Kfz. 182). 12 stycznia 1945 roku 509. Batalion Czołgów Ciężkich wyruszyła na front 17 stycznia batalion został podporządkowany IV Korpus Pancerny SS, nacierającemu na Budapeszt.

Tiger Ausf.B z s.Pz.Abt.501 (1. Dywizja Pancerna SS), Belgia, Grudzień 1944 roku

Tygrys Królewski, nieznany jednostka, wzór kamuflażu zasadzkowego, Niemcy, kwiecień 1945 roku

Atak rozpoczął się 18 stycznia 1945 roku o godzinie 8.00 rano 509. Batalion Czołgów Ciężkich nacierał razem z 3. Dywizji Pancernej SS „Totenkopf”. Czołgi wówczas nacierały przez liczne pola minowe i pozycje przeciwpancerne. Straty były poważne, wystarczy powiedzieć, że ranni zostali wówczas m.in.: dowódcy dwóch kompanii oraz dowódca batalionu. Poległ też adiutant 509. schwere Panzer Abteilung. Następnie batalion działał w odcięciu od swoich głównych sił. Czołgi dosłownie wyrąbywały sobie korytarz przez miejscowości Felsomlyo-Alsosomiyo. Późnym popołudniem „Tygrysy” osiągnęły cel ataku kanał Saviz na północ od Szabadbattyan. Niemieckie czołgi toczyły w międzyczasie ciężkie walk z jednostkami pancernymi przeciwnika. Niestety oba mosty przez kanał zostały wysadzone przez radzieckich żołnierzy. Tego dnia uszkodzenia odniosło łącznie 11 egzemplarzy „Tygrysów”. Podczas walk Sowieci stracili łącznie około 20 czołgów; IS-2, T-34 czy dostarczone M4A2 oraz wiele dział artyleryjskich. Po zlokalizowaniu odpowiedniego miejsca dla przeprawy, czołgi „Tiger II” w bród pokonały wody kanału. Podczas trwania przeprawy bród był atakowany przez dwanaście bombowców amerykańskich w służbie radzieckiej A-20 Boston. W dniach 24-27 stycznia siły batalionu walczyły w rejonie Nagyhalom. 509. Batalion Czołgów Ciężkich operował w tym czasie jako kilka samodzielnych grup bojowych. Jedna z takich grup stoczyła bardzo ciężką walkę na południowy-zachód od Baraska. Rankiem czołg o numerze taktycznym „133”, dowodzony przez sierżanta Bauera, stoczył bardzo nierówny bój z grupą czołgów T-34, ale celowniczemu udało się zniszczyć pięć radzieckich tanków. Krótko potem celowniczy Hoffmann zdołał jeszcze podpalić trzy dalsze wozy. Ostatecznie zapalony został jeszcze wycofujący się czwarty wóz. Dodatkowo inna grupa zdołała zniszczyć 14 czołgów, a ostatnia trzecia 11 maszyn tego samego dnia. Wiele maszyn w bojach odnosiło uszkodzenia, tak, że 29 stycznia 1945 roku batalion posiadał łącznie 5 sprawnych technicznie wozów. Kompania techniczna przez wytchnienia naprawiała uszkodzone wozy do 31 stycznia 1945 roku, kiedy udało się doprowadzić do użytku 12 maszyn. Ostatniego dnia stycznia wozy z 509. schwere Panzer Abteilung oraz czołgi z 1. Dywizji Pancernej przeprowadziły kontratak w celu przerwania radzieckiego okrążenia, które zamknęło w kotle 3. Dywizję Pancerną. W działaniach nocnych czołgom „Tiger II” przypisuje się zniszczenie około 20 czołgów i dział samobieżnych przeciwnika. Akcja zakończyła się powodzeniem i większość 3. Dywizji Pancernej mogła wyjść z radzieckiego kotła.

Tygrysy II (z pierwszą wersją wieży Kruppa) w ruchu we Francji, czerwiec 1944 roku

2 lutego 1945 roku szeć wozów „Tiger II” wspierało natarcie 113. Pułku Grenadierów Pancernych z 1. Dywizji Pancernej na Sarkerestes – wieś została zdobyta, a radziecki oddział stracił tam 22 czołgi. Komunikat nadany przez OKW z 15 lutego 1945 roku mocno wyróżniał 509. Batalion Czołgów Ciężkich podczas walk toczonych nad Balatonem. . Jednak w okresie od 18 stycznia do 8 lutego 1945 roku batalion stracił 10 czołgów. Jednak zaliczono mu zniszczenie 203 radzieckich pojazdów pancernych, 145 dział artyleryjskich, zestrzelił 5 samolotów i zadał poważne straty sile żywej przeciwnika, co jednak w tym okresie wojny nie miało już większego znaczenia.

Pod koniec lutego 1945 roku działały już tylko małe grupy bojowe, które były złożone z kilku czołgów (dowódcy: kapitanowie Konig oraz Tischendorf). Jednocześnie były ciągle prowadzone naprawy i remonty uszkodzonych wozów. 4 marca 1945 roku 509. schwere Panzer Abteilung posiadał 32 sprawne wozy. 6 marca czołgi z batalionu nacierały na Seregrlyes. Natomiast pod Kiselencze „Tygrysy” napotkały działa samobieżne ISU-122, które zniszczyły trzy niemieckie czołgi ciężkie. Po oczyszczeniu drogi w polu minowym „Tygrysy” uderzyły na wozy ISU-122, niszcząc większość z 24 maszyn radzieckich. W kwietniu 1945 roku batalion walczył pod Riegersburg. 3 kwietnia pięć czołgów wspierało natomiast atak 1. Pułku Grenadierów Pancernych na Kirchbach. W połowie miesiąca batalion został skoncentrowany na St. Polten. Koło Hallabrunn katastrofie uległ pociąg wiozący dwa czołgi ciężkie „Tiger II” oraz pojazdy plutonu rozpoznawczego, zginęło 16 niemieckich żołnierzy. 9 maja 1945 roku pozostałości 509. schwere Panzer Abteilung poddały się jednostkom amerykańskim na południe od miejscowości Kaplitz.

Tygrys II z s.Pz.Abt. 503 i wojska węgierskie na zniszczonej przez bitwy ulicy w dzielnicy zamkowej w Budapeszcie, październik 1944 roku

101. (501.) Batalion Czołgów Ciężkich Waffen SS

Jesienią 1944 roku, po dokonaniu przezbrojenia w nowe czołgi Panzerkampfwagen VI „Tiger II” batalion został przydzielony do I Korpusu Pancernego SS. W czasie trwania działań ofensywnych w Lesie Ardeńskim, działała jako straż tylna Kampfgruppe „Peiper”. Dużą przeszkodą w rozwinięciu działań były bardzo wąskie drogi i mostki oraz przepusty, które były o niższej nośności niż pozwalało na to masa przedstawionych maszyn. Następnie batalion uczestniczył w walkach o Stavelot i Bastogne. W trakcie trwania walk ulicznych poniósł duże straty, zawłaszcza od amerykańskich dział przeciwpancernych czy ręcznych wyrzutni rakietowych.

Tygrys II z kilkoma nieudanymi przebiciami przedniego pancerza i jednym przebiciem wieży

Zimą i wiosną 1945 roku 501. SS schwere Panzer Abteilung walczył w składzie 1. Pułku Pancernego SS 1. Dywizji Pancernej SS „LSSAH” na Węgrzech, niszcząc wiele nieprzyjacielskich czołgów, w tym najnowsze, użyte podczas ataku na Wiedeń czołgi ciężkie IS-3 (IS-2???). Ostatecznie batalion skapitulował razem z 1. Dywizją Pancerną SS „LSSAH”.

102. (502.) Batalion Czołgów Ciężkich Waffen SS

Tygrys Królewski czołgu s.Pz.Abt.501, Niemcy, Berlin, maj 1945 roku

Jesienią 1944 roku w Sennelager znajdowął się 102. SS schwere Panzer Abteilung, 27 grudnia 1944 roku otrzymał pierwsze czołgi Sd. Kfz. 182 Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B. Do końca roku 102. (502.) Batalion Czołgów Ciężkich SS otrzymał tylko sześć czołgów. Na początku lutego 1945 roku dostał 24 czołgi 6 marca 1945 roku na stanie batalionu znajdowało się 37 czołgów „Tygrys”. Ostatnie czołgi dotarły do jednostki już na froncie w rejonie Szczecina.

Po opuszczeniu Altdamm został wycofany do rejonu Briesen. Czołgi były tam ukryte w betonowych schronach. Następnie siły batalionu miały zostać użyte w planowaniu natarcia przeciwko przyczółkowi pod Kostrzyniem.

22 marca 1945 roku 502. SS schwere Panzer Abteilung otrzymał rozkaz uderzenia w kierunku Sachsendorf. Sam atak odbywał się w stosunkowo trudnych warunkach terenowych, pod nieustannym ostrzałem radzieckiej artylerii. Pomimo zniszczeniu około 20 czołgów przeciwnika i wielu dział artyleryjskie, ostatecznie natarcie niemieckich jednostek utknęło pod zmasowaną obroną radziecką. Poważnie trafione zostały trzy niemieckie „Tigery II”. Jednak w nocy wszystkie uszkodzone czołgi zdołano ewakuować na tyły niemieckiej linii.Sam atak ponawiano 26 i 27 marca 1945 roku. Natarcie nocne utknęło na radzieckich polach minowych, gdzie unieruchomione zostały trzy czołgi ciężkie z 3. Kompanii i trzy z 1. Kompanii.

3 kwietnia batalion został wycofany z linii frontu w celu uzupełnienia strat (czołgi były remontowane w zakładach Alkett i Daimler-Benz w Berlinie).

14 kwietnia 1945 roku rozpoczęła się ofensywa wojsk radzieckich. Batalion zajmował pozycje koło Reithem i na Wzgórzach Seelowskich 17 kwietnia 502. SS schwere Panzer Abteilung bronił rejonu Dolgelin-Libbenichen. W toczących się walkach poległ SS-Ustuf Schaubinger. Dwa dni później 1. i 2. Kompaniibroniła drogi Seelow-Munchenberg. Po zamknięciu pierścienia okrążenia wokół 9. Armii koło Halbe. „Tygrysy” zostały następnie skierowane do Hasenfelde, rankiem 23 kwietnia czołgi i piechota niemiecka próbowały przerwać okrążenie. „Tygrysy” walczyły jako „straż pożarna”. Pod Arensdorf doszło do walki z dużą grupą nieprzyjacielskich czołgów. Ostatnie pięć sprawnych czołgów uczestniczyło w natarciu podjętym wieczorem 27 kwietnia. Natarcie załamało się po osiągnięciu autostrady Berlin-Cottbus. 1 maja rankiem pozostały tylko dwa sprawne czołgi. O godzinie 10.00 rano oddział niemiecki ponownie przystępuje do ataku na pozycje wojsk radzieckich, lecz tym razem nie ma już zaskoczenia i radzieckie armaty przeciwpancerne niszczą ostatnie dwa czołgi z 502. Batalionu Czołgów Ciężkich SS.

103. (503.) Batalion Czołgów Ciężkich Waffen SS

Od 19 października 1944 roku batalion rozpoczął przezbrojenie w czołgi ciężkie Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B (Sd. Kfz. 182). Wymiana sprzętu postępowała bardzo powoli, gdyż niejednokrotnie wyszkolone załogi wraz z sprzętem były kierowane do innych jednostek podlegających Waffen SS.

Dopiero 27 stycznia 1945 roku batalion wyruszył na front. Pierwsza grupa składająca się z 12 czołgów ciężkich „Tiger”, która była dowodzona przez SS-Ostuf. Fritza Herziga, która została wysłana do Arnswalde (Choszczno), zaś druga do Kurstin (Kostrzyn nad Odrą).

Batalion toczył ciężkie walki w rejonie Choszczno i Szczecinka (Neu Stettin). Od 12 lutego w ramach III Korpusu Pancernego SS uczestniczył w operacji „Sonnenwelde”, mającej na celu rozbicie okrążenia wojsk radzieckich. Przerwanie frontu miało wówczas umożliwić wyjście z potrzasku tysiącom uchodźców z Prus Wschodnich. W walkach zostało utraconych kilka czołgów. W nocy z 17 na 18 lutego 1945 roku pozostałości 503. SS schwere Panzer Abteilung załadowano na platformy kolejowe i wysłano do Gdańska (Danzig). Na platformy kolejowe zostały załadowane także uszkodzone i unieruchomione „Tygrysy” tworząc swoisty pociąg pancerny. Czołgi ustawione na platformach były używane w obronie Tczewa (Dirschau) i Pruszcza Gdańskiego. W walkach na terenie Gdańska, głównie w rejonie Wrzeszczu i w Oliwie i Sopotu (Kamienny Potok), gdzie mocno się wyróżnił się SS-Untersturmfuhrer Karl Brommann, który wraz z swoją załogą zniszczył 66 czołgów i dział pancernych, gdzie znajdowały się także używane przez „polskie” załogi czołgi T-34 z 1. Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte, 44 działa oraz 16 samochodów pancernych. Brommann został odznaczony Krzyżem Rycerskim Krzyża Żelaznego.

Pozostałości batalionu walczyły w rejonie Helu, a cześć została przewieziona drogą morską do Świnoujścia (Swinemunde) i następnie walczyła w rejonie Szczecina (Stettin) oraz ostatecznie w walkach w samym Berlinie. Z czołgów użytych w rejonie Kostrzyna pozostało tylko sześć pojazdów pancernych. Po remoncie w zakładach Alkett zostały użyte w obronie samego Berlinie. „Tygrysy” zostały nasępnie przydzielone do składu 11. Dywizji Grenadierów Pancernych SS „Nordland”. Czołgi walczyły m.in. w rejonie Tiergarten, na placu Belle-Aliance, Puttkamer Strasse. Ostatni czołg „Tiger II” został niszczony 2 maja 1945 poku podczas próby przerwania okrążenia wojsk radziecki w rejonie Mostu Spandau.

Malowanie i oznakowanie

Czołgi ciężkie Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B (Sd. Kfz. 182) były malowane według niemieckiej instrukcji z 18 lutego 1943 roku jednolicie kolorem ciemnożółtym Wehrmacht Olive. Kolor bazowy nanoszone były nieregularne plamy „wężyki” w kolorach oliwkowozielonymi Olive Grun (RAL 8002) i ciemnobrązowym o odcieniu lekko czerwonawym Brun (RAL 8017). Układ plam był dostosowywany do pory roku i warunków terenowych w jakich był użytkowany czołg.

W sierpniu 1944 roku został wprowadzony nowy wzór nanoszonego kamuflażu z wykorzystaniem kolorów: Brun (RAL 8012) oraz Olive Grun (RAL 6003). Kolor RAL 6003 był znacznie ciemniejszy niż stosowany uprzednio RAL 8002, zaś RAL 8012 posiadała bardziej ceglastoczerwony odcień, niż poprzedni RAL 8017.

Od listopada 1944 roku kolor RAL 6003 stosowany był także jako kolor bazowy. W tym przypadku Wehrmacht Olive był barwą uzupełniającą.

W niektórych jednostkach bojowych, np. w 506 schwere Panzer Abteilung czy 501. SS schwere Panzer Abteilung, używano pojazdów w malowaniu typu ambush, gdzie zasadnicze malowanie pancerza były dodatkowo uzupełnione przez małe koliste żółte i białe plamki.

Natomiast w 503. Batalionie Czołgów Ciężkich stosowane malowanie segmentowe polegające na tworzeniu malowania ochronnego za pomocą segmentów: zielonego, brązowego i żółtego. W 1945 roku wiele czołgów ciężkich „Tiger II” trafiło do jednostek bojowych pomalowanych tylko kolorem Wehrmacht Olive. Tak pomalowane czołgi były użyte podczas walk m.in.: w Gdańsku w marcu 1945 roku, czy podczas obrony samego Berlina. Czołgi, które były używane przez 501. oraz 503. Batalion Czołgów Średnich posiadały kamuflaż trójbarwny, gdy np. czołgi z 505. Batalionu Czołgów Ciężkich kamuflaż dwubarwny; Wehrmacht Olive-Olive Grun.

Natomiast w okresie zimowym czołgi ciężkie Sd. Kfz. 182 Panzerkampfwagen VI „Tiger II” Ausf. B malowane były jednolicie zwymyślaną białą farbą, jeżeli była ona w miarę dostępna, zwłaszcza ostatniej simy II Wojny Światowej.

Godła jednostek

Godła jednostek były stosowane sporadycznie. Znane są tylko archiwalne zdjęcia czołgów ciężkich z 505. Batalionu Czołgów Ciężkich, które na swoich wieżach posiadały sporej wielkości godła jednostki, której jednak namalowanie wymagało w tym miejscu zdjęcia powłoki pasty zimmerit.

Oznaczenia taktyczne

Do oznaczenia danego czołgu w ramach przydzielonej danej jednostki taktycznej, stosowany był standardowy w Wehrmachcie system oznaczeń oraz w jednostkach Waffen-SS. Trójcyfrowy kod pozwalał na określenie z jakiej kompanii, plutonu i batalionu pochodził dany czołg. Natomiast czołgi, które były przydzielane do dowództwa jednostek najczęściej posiadały kod złożony z cyfr rzymskich np. „III” czy „II”.

Wielkość przedstawianych oznaczeń taktycznych najczęściej wynosiła od 250 mm do 600 mm. Oznaczenia malowane były ręcznie (szczególnie te malowane już na położonej warstwie zimmeritu) lub za pomocą gotowych szablonów. Oznaczenia taktyczne były malowane kolorem: czerwonym, niebieskim, żółtym, rzadziej czarnym. Oznaczenia taktyczne były bardzo często jeszcze dodatkowo obwiedzione cienką białą obwódką.

Znaki przynależności państwowej krzyże belkowe (Balken Kreut) malowano na wieży lub z przodu kadłuba. Niejednokrotnie czołgi ciężkie „Tiger” nie posiadały żadnych przynależności odznaczeń państwowych, zwłaszcza w końcowej fazie wojny.

Kilkakrotnie w niemieckich archiwach odnaleziono czołgi posiadające napisy własne czy pamiątkowe.

Podstawowe dane taktyczno-techniczne: Czołg ciężki „Tiger II”

• Załoga wozu – pięciu żołnierzy (dowódca, celowniczy, ładowniczy, mechanik-kierowca, strzelec-radiotelegrafista)

• Wymiary konstrukcji:

• Długość – 10 286 mm

• Szerokość – 3 755 mm

• Wysokość – 3 090 mm

• Masa całkowita wozu: 69 200 kg

• Nacisk jednostkowy na grunt: 1,02 kg/cm²

• Zasięg wozu:

• Na drodze: do 170 km (chociaż w wielu publikacjach i wspomnieniach zasięg jest sporo mniejszy)

• W terenie: do 120 km (chociaż w wielu publikacjach i wspomnieniach zasięg jest znacząco mniejszy)

• Prędkość maksymalna wozu: techniczna do 41,5 km/h

• Promień skrętu wozu: 8,26 m

• pokonywane przeszkody terenowe:

• Ścianki – do wysokości 850 mm

• Wzniesienia – do 35 stopni

• Brodzenie – do głębokości 1 600 mm

• Rowy (okopy) – do szerokości 2 500 mm

• Średnie zużycie paliwa na drodze: 750 litrów na 100 km

Bibliografia

1. Thomas Anderson, Tygrys – Legendarny Czołg Wydanie Czwarte, Wydawnictwo RM, Warszawa 2024 rok

2. Janusz Ledwoch, Pz.Kpfw. VI Tiger Cześć 1, Wydawnictwo Militaria Nr. 5, Warszawa 1993 rok, Warszawa

3. Janusz Ledwoch, Pz.Kpfw. VI Tiger Vol. I, Wydawnictwo Militaria Nr. 74, Warszawa 1998 rok, Warszawa

4. Janusz Ledwoch, Pz.Kpfw. VI Tiger Vol. II, Wydawnictwo Militaria Nr. 91, Warszawa 1999 rok, Warszawa

5. Janusz Ledwoch, Pz.Kpfw. VI Tiger Colors, Wydawnictwo Militaria Nr. 136, Warszawa 2001 rok, Warszawa

6. Janusz Ledwoch, Tiger w akcji – 1944 rok Vol. I, Wydawnictwo Militaria Nr. 252, Warszawa 2003 rok, Warszawa

7. Janusz Ledwoch, Tiger w akcji – 1944 rok Vol. II, Wydawnictwo Militaria Nr. 305, Warszawa 2005 rok, Warszawa

8. Richard Ogorkiewicz, Czołgi – 100 lat historii (Sekrety Historii), Wydawnictwo RM, Warszawa 2016

9. Pojazdy Pancerne od „Little Willie” do Leoparda 2A6, Wydawnictwo AKA, Głuchołazy 2012

10. Ilustrowana Encyklopedia Czołgów Całego Świata, George Forty, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2006

11. David Porter, Niemiecka roń pancerna 1939-1945, Wydawnictwo Almapress, Warszawa 2019 rok

12. https://tanks-encyclopedia.com/ww2/germany/panzer-vi_konigstiger.php

13. https://tank-afv.com/ww2/germany/Panzer-VI_Konigstiger.php

14. https://www.valka.cz/Pz-Kpfw-VI-Ausf-B-Tiger-t6455

15. https://en.wikipedia.org/wiki/Tiger_II

Drukuj

Udostępnij:

Powiązane wpisy:

Panzerkampfwagen IV Ausf. J Panzerkampfwagen IV Ausf. H Panzerkampfwagen I Ausf. F