Granatnik przeciwpancerny Panzerfaust 3

Dąbrówka – Muzeum Techniki Wojskowej Gryf

Granatnik przeciwpancerny Panzerfaust 3 to bezodrzutowa broń przeciwpancerna Bundeswehry, armii holenderskiej i armii szwajcarskiej, produkowana przez firmę Dynamit Nobel Defense GmbH. Jest używany przez wszystkie oddziały bojowe jednostek pancernych, zmechanizowanych i zmotoryzowanych Bundeswehry (obrona przeciwpancerna bliskiego zasięgu wszystkich oddziałów).

Historia konstrukcji

Żołnierz Bundeswehry z Panzerfaustem 3 podczas ćwiczeń

Na początku lat 70.-tych XX wieku w związku ze stale postępującym rozwojem technologii ochrony pancernej czołgów pojawiło się zapotrzebowanie na nową broń przeciwpancerną dla piechoty, która zastąpiłaby broń wcześniej wprowadzoną i używaną w Bundeswehrze, taką jak lekki Panzerfaust 44 mm „Lanze” i ciężki Panzerfaust 84 mm „Carl Gustaf”, czyli szwedzkie działo bezodrzutowe. W ramach rozważań koncepcyjnych w wymaganiach taktycznych dla sprzętu wojskowego z dnia 23 stycznia 1973 roku określono następujący profil wymagań:

broń jednorazowa
skuteczny przeciwko wszystkim znanym typom czołgów
bezpieczna i łatwa obsługa
niski wysiłek treningowy

Panzerfaust 3 z głowicą bojową w kalibrze 124 mm, większa głowica, został wprowadzony do armii szwajcarskiej w 1995 roku

Strzelanie z ukrycia jest możliwe, ale pożądane jest z zamkniętych przestrzeni o małej głębokości (około 3,5 metra przestrzeni za strzelcem granatnika). W 1978 roku kontrakt na prace rozwojowe otrzymała ówczesna firma Dynamit-Nobel AG. Dynamit-Nobel współpracował z firmą Heckler & Koch przy urządzeniu strzelającym oraz z Hensoldt przy systemie celowniczym. Pierwsze niemieckie testy wojskowe z modelami przedprodukcyjnymi rozpoczęły się w 1986 roku, a w 1992 roku Panzerfaust 3 został oficjalnie wprowadzony na wyposażenie sprzętowe niemieckiej Bundeswehry.

Granatnik przeciwpancerny Panzerfaust 3 został wprowadzony do armii szwajcarskiej w 1990 roku jako Panzerfaust 90 (zwykle określany jest po prostu jako Panzerfaust) i został zakupiony w ramach programu zbrojeniowego na rok budżetowy 1991. W 1995 roku do wojska wprowadzono opracowany w Szwajcarii nabój o zwiększonych parametrach przeciwpancernych, który był produkowany na licencji do 2001 roku.

Użytkownicy broni

Oprócz Republiki Federalnej Niemiec i Szwajcarii, granatnik przeciwpancerny Panzerfaust 3 używają także Holandia, Japonia, Włochy, Peru oraz Korea Południowa. W ramach wsparcia szkoleniowego Bundeswehry w Iraku kurdyjska Peszmerga w Iraku otrzymała także na własne uzbrojenie granatniki przeciwpancerne Panzerfaust 3. Po rosyjskim, pełno skalowym ataku na Ukrainę w 2022 roku Niemcy zezwoliły Holandii na eksport 400 egzemplarzy granatników na Ukrainę i same dostarczyły kolejne 1000 egzemplarzy. W dniu 23 marca 2022 roku Federalne Ministerstwo Obrony zwróciło się do Federalnej Rady Bezpieczeństwa o dostarczenie kolejnych 2000 egzemplarzy granatników przeciwpancernych Panzerfaust 3.

Użytkownicy

Opis broni

Granatnik przeciwpancerny Panzerfaust 3 składa się z rękojeści wielokrotnego użytku i wyrzutni z pociskiem. Głowica pocisku bojowego znajduje się na zewnątrz lufy, co powoduje, że liczba zastosowanych dla granatników pocisków nadkalibrowych może być różna i różne ich przeznaczenie. Budowa pocisku (faktycznie całego naboju), składa się z dwóch części – rurki dystansowej i ładunku czynnego. Rurka dystansowa jest rozciągana przeciwko celom opancerzonym, takim jak czołgi. Jeżeli pozostaje on wciśnięty, to pocisk jest wystrzeliwany w tzw. „miękkie cele”, takie jak ciężarówki i budynki. Rękojeść wyposażona jest w przyrząd celowniczo-odpalający.

Wariant szkoleniowy

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Dąbrówka – Muzeum Techniki Wojskowej Gryf

Zasada zmniejszania odrzutu jest podobna jak w przypadku wyrzucanego od tyłu ładunku przeciwmasowego. Rura startowa jest otwarta z tyłu, ale izolowana. Po wystrzeleniu przeciwmasa proszku żelaza i wosku jest wyrzucana do tyłu. Impuls wyrzutu z przeciwmasy zmniejsza odrzut. Dla pocisku o masie 3,8 kg ciężar wyrzucanej do tyłu przeciwmasy wynosi około 3 kg. Oznacza to, że granatnik przeciwpancerny Panzerfaust 3 może być używany także w zamkniętych pomieszczeniach. Należy zachować odległość zaledwie 2 metrów od ściany pomniejszenia. Kubatura pomieszczenia musi wynosić co najmniej 24 metry sześcienne. Na zewnątrz strefa bezpieczeństwa wynosi 5 metrów za strzelcem granatnika przeciwpancernego.

Wbrew pierwotnej definicji broni jednorazowej, koncepcja ta została porzucona w pierwszych latach użytkowania przez Bundeswehrę. Dzięki temu po oddaniu strzału urządzenie spustowe jest wyjmowane z rury wyrzutni i może być podczepiane pod kolejną wyrzutnią.

Panzerfaust 3-T na paradzie armii peruwiańskiej

Standardowa wersja Panzerfausta 3 nie jest zdolna do walki w warunkach nocnych i dlatego jest zależna od oświetlenia pola bitwy. Jednakże za pomocą płyty montażowej z nasadką noktowizyjną 80 (NSA 80) można zamontować wzmacniacz światła szczątkowego .

Koszt rączki z systemem celowniczym dla obecnie (stan na 2022 rok) najnowocześniejszego wariantu to około 11 000 dolarów amerykańskich. Zwykły nabój przeciwpancerny do tej broni kosztuje około 300 dolarów amerykańskich, a nabój do tzw. Bunkerfausta kosztuje około 200 dolarów amerykańskich.

Warianty granatnika

Wprowadzono kilka rodzajów nabojów o różnych trybach działania. Jednakże wszystkie warianty mogą strzelać z zamkniętych przestrzeni, być używane jako „niszczyciel bunkrów”, czy jako broń przeciwpancerna:

Różne modele granatników przeciwpancernych Panzerfaust 3 w służbie niemieckiej Bundeswehry

Granatnik Panzerfaust 3 – standardowy nabój działa na zasadzie ładunku kumulacyjnego (przebijalność: stal pancerna (RHA) o grubości 400 mm, ulepszony o przebijalności do 700 mm RHA). Szwajcarska nazwa to nabój z ładunkiem bojowym Panzerfaust (591-3150), w skrócie PzF HL Pat.
Granatnik Panzerfaust 3-T – bojowy ładunek tandemowy jest również skuteczny przeciwko pancerzowi reaktywnemu (stal pancerna o grubości 800 mm).
Panzerfaust 3-IT-600 – nowe urządzenie strzelnicze typu DYNARANGE z celownikami komputerowymi Simrad IS2000 mierzy odległość do celu za pomocą dalmierza laserowego. Po krótkim optycznym śledzeniu celu komputer kierowania ogniem na podstawie prędkości kątowej i odległości celu określa punkt zatrzymania, który jest następnie wyświetlany strzelcowi. W ten sposób można razić cele znajdujące się w ruchu na dystansie do 600 metrów. Żadna inna niekierowana broń przeciwpancerna nie oferuje choćby w najmniejszym stopniu porównywalnej precyzji. Ta konfiguracja została wprowadzona do służby Bundeswehry jako wariant, oznaczony: Pzf 3-IT-600. Ulepszony ładunek w kształcie tandemu ma zdolność penetracji 1150 mm stali pancernej bez dodatkowej osłony kostek pancerza reaktywnego lub około > 900 mm stali pancernej za osłoną pancerza reaktywnego.
Granatnik Panzerfaust 3 „Bunkerfaust” – specjalny zastosowany ładunek kumulacyjno-odłamkowy o opóźnionym zapłonie, tak zwany ładunek uzupełniający, przelatuje przez otwór utworzony przez ładunek kumulacyjny i eksploduje wewnątrz celu. Nabój ten przeznaczony jest do zwalczania utwardzonych konstrukcji żelbetowych lub umocnień polowych. Zdolność penetracji wynosi maksymalnie 300 mm w przypadku ścian żelbetowych i wielowarstwowych ścian ceglanych oraz 1300 mm w przypadku stanowisk z workami z piaskiem lub bunkrów ziemnych.
Granatnik Panzerfaust 95 – nabój zastosowany z tandemową głowicą o zwiększonej wydajności został opracowany i wyprodukowany w Szwajcarii. W 1995 roku PzF HL Pat 95 (591-3151) został wprowadzony do armii szwajcarskiej, gdzie zastąpił starszy wariant PzF HL Pat. W porównaniu do poprzednika zwiększono kaliber do 124 mm, a rurkę dystansową wyposażono w napięcie wstępne.
Granatnik Panzerfaust RGW 60 – wariant RGW, bezodrzutowa broń granatowa i jest dalszym rozwinięciem opartym na Panzerfauście 3 w kalibrze 60 mm zamiast 110 mm. Mniejszy kaliber ogromnie zmniejsza wagę i pozwala na użycie go w działaniach wojennych lokalnych i miejskich, a także w sytuacjach, gdzie penetracja jest mniej istotna. Wprowadzony do uzbrojenia Bundeswehry w 2004 roku wraz z programem Piechota Przyszłości. Wersja z głowicą przeciwkonstrukcyjną kalibru 90 mm (AS) została dostarczona Bundeswehrze w marcu 2012 roku. Producent oferuje inny wariant z głowicą przebijającą ściany ceglane/betonowe (WB), która umożliwia wybijanie w ścianach i ścianach otworów wielkości człowieka.

Pocisk szkolny podkalibrowy UEB-T

Wersje szkolne

Szkolny Panzerfaust 3 EX – odpowiada standardowemu nabojowi pod względem masy i wyglądu, ale nie zawiera paliwa ani materiałów wybuchowych i jest używany wyłącznie do ćwiczeń w posługiwaniu się Panzerfaustem. Podczas szkolenia poligonowego służy to również jako reprezentacja obrony przeciwpancernej.
Szkolny Panzerfaust 3 AGDUS – wersja AGDUS to symulator oddania strzału na urządzeniu treningowym, wykorzystujący laser do symulacji użycia broni i umożliwiający szkolenie w zakresie broni. Oprogramowanie uwzględnia także błędy celowania i obsługi granatnika.
Szkolny Panzerfaust 3 UEB-T – ten typ urządzenia szkolnego odpowiada prawdziwemu Panzerfaustowi 3, ale strzela amunicją podkalibrową w kalibrze 18 mm.
Panzerfaust 3 UEB 60 mm : Ten wariant ma również tę samą wagę i wygląd co nabój bojowy, ale różni się tym, że ma niebieską główkę pocisku, której korpus, nie zawierający ładunku bojowego, jest wykonany z aluminium. Pod względem odrzutu i zachowania broni przy oddawaniu strzału wersja ta dokładnie odpowiada amunicji bojowejj, gdyż zastosowano również identyczne chwyty z odpowiednią regulacją.

Podstawowe dane taktyczno-techniczne

Granatnik Panzerfaust 3 – standardowa wersja przeciwpancerna z głowicą bojową z ładunkiem kumulacyjnym
Producent broni – Dynamit-Nobel, Niemcy
Kaliber wyrzutni – wyrzutnia 60 mm
Kaliber głowicy bojowej – 110 mm (4,3 cala)
Waga konstrukcji:
Broń gotowa do strzału – 15,2 kg
Głowica bojowa – 3,9 kg
Zapasowe naboje – pojemnik: 12,9 kg
Długość zestawu granatnika – 1200 mm
Prędkość początkowa – 160,0 m/s
Najwyższa możliwa prędkość lotu – 243,0 m/s
Przyrządy celownicze – przyrządy celownicze teleskopowe (można je ponownie wykorzystać)
Maksymalny efektywny zasięg:
Cele stacjonarne – do 400 metrów
Cele ruchome – do 300 metrów
Minimalny efektywny zasięg strzału (bezpieczny dla strzelca) – 20 metrów
Możliwości balistyczne – pancerz walcowany jednorodny (RHA): starszy wariant do 400 mm, nowszy do 700 mm

Granatnik Panzerfaust 3-IT – ulepszona wersja przeciwpancerna z tandemową głowicą bojową (zaprojektowaną do penetracji dodatkowej warstwy z pancerza reaktywnego)
Producent broni – Dynamit-Nobel, Niemcy
Kaliber wyrzutni – wyrzutnia 60 mm
Kaliber głowicy bojowej – 110 mm (4,3 cala)
Waga konstrukcji:
Broń gotowa do strzału – 15,6 kg
Głowica bojowa – 3,9 kg
Zapasowe naboje – pojemnik: 13,3 kg
Długość zestawu granatnika – 1200 mm
Prędkość początkowa – 152,0 m/s
Najwyższa możliwa prędkość lotu – 220,0 m/s
Przyrządy celownicze – przyrządy celownicze teleskopowe (można je ponownie wykorzystać)
Maksymalny efektywny zasięg:
Cele stacjonarne – do 400 metrów
Cele ruchome – do 300 metrów, do 600 metrów z dodatkowym celownikiem typu DYNARANGE
Minimalny efektywny zasięg strzału (bezpieczny dla strzelca) – 20 metrów
Możliwości balistyczne – pancerz walcowany jednorodny (RHA): za pancerzem reaktywnym do 900 mm

Granatnik Panzerfaust 3 Bunkerfaust – przeznaczony do stosowania przeciwko utwardzonym bunkrom, lekko opancerzonym pojazdom i miękkim celom
Producent broni – Dynamit-Nobel, Niemcy
Kaliber wyrzutni – wyrzutnia 60 mm
Kaliber głowicy bojowej – 110 mm (4,3 cala)
Waga konstrukcji:
Broń gotowa do strzału – 15,6 kg
Głowica bojowa – 3,9 kg
Zapasowe naboje – pojemnik: 13,3 kg
Długość zestawu granatnika – 1200 mm
Prędkość początkowa – 149,0 m/s
Najwyższa możliwa prędkość lotu – 212,0 m/s
Przyrządy celownicze – przyrządy celownicze teleskopowe (można je ponownie wykorzystać)
Maksymalny efektywny zasięg:
Cele stacjonarne – do 300 metrów
Minimalny efektywny zasięg strzału (bezpieczny dla strzelca) – 20 metrów
Możliwości balistyczne – pancerz walcowany jednorodny (RHA): 110 mm, Beton do 360 mm, worki z piaskiem do 1300 mm

Stosowana amunicja

Granatnik Panzerfaust 3 – HEAT-125, HEAT-90, HESH, MZ-110 (Multipurpose-Frag), oświetlenie, IR Smoke, Smoke, 3LW-HESH, 3LWD Wielozadaniowy PZF-3 (110 mm HEAT-oryginalny nabój), BASTEG Bunker Busters
Granatnik Panzerfaust 3-IT – Pzf-N (Tandem HEAT), Pzf-3-LR (Tandem SAL-H)

Bibliografia

https://dn-defence.com/#technology
Jarosław Wolski, Ukraińska obrona przeciwpancerna – przykład do naśladowania, Czasopismo Nowa Technika Wojskowa Nr. 3/2022, Magnum-X, Warszawa
https://de.wikipedia.org/wiki/Panzerfaust_3

19 stycznia 2025

Ostatnia aktualizacja 4 miesiące