Okręty podwodne projektu 633, znane w kodzie NATO jako typ Romeo, były radzieckimi jednostkami podwodnymi średniego zasięgu napędzanymi silnikami diesel-elektrycznymi. Pierwsze okręty tego typu rozpoczęły służbę w połowie lat 50. XX wieku.

Zaprojektowane w późnych latach 50. i wchodzące do służby na początku lat 60. XX wieku, miały pełnić rolę jednostek patrolowo-uderzeniowych na wodach przybrzeżnych i otwartych, stanowiąc ważny element radzieckich flot w okresie Zimnej Wojny. Choć w ZSRR zostały szybko zastąpione nowocześniejszymi konstrukcjami, odegrały kluczową rolę w rozwoju marynarek wojennych państw bloku wschodniego i sojuszników, stając się jednym z najbardziej eksportowanych i długowiecznych typów okrętów podwodnych w historii.

Geneza i Koncepcja Projektu

Projekt 633 wywodzi się bezpośrednio z wcześniejszych, udanych konstrukcji radzieckich, przede wszystkim z Projektu 613 (typ Whiskey), który z kolei czerpał z doświadczeń III Rzeszy, zwłaszcza w zakresie okrętów typu XXI. Potrzeba stworzenia nowej klasy okrętów wynikała z dążenia do ulepszenia parametrów taktyczno-technicznych w stosunku do masowo produkowanych jednostek Projektu 613. Główne cele projektowe obejmowały zwiększenie głębokości zanurzenia dla poprawy bezpieczeństwa i trudności w wykryciu, poprawę właściwości hydroakustycznych, a także wzrost siły ognia poprzez zwiększenie liczby wyrzutni torpedowych i ich kalibru. Prace projektowe nad jednostką rozpoczęto w Centralnym Biurze Projektowym Nr 18 (CDB-18), obecnie znanym jako Biuro Konstrukcyjne Rubin. Okręt zaprojektowano jako średniej wielkości, dwukadłubową jednostkę oceaniczną. W porównaniu do typu Whiskey, kadłub okrętu 633 był większy, bardziej opływowy, a co najważniejsze, skonstruowany z wytrzymalszych stopów stali, co pozwoliło osiągnąć większą głębokość zanurzenia. Uruchomienie produkcji seryjnej nastąpiło w stoczniach w Komsomolsku nad Amurem i Niżnym Nowogrodzie (Gorki).

Charakterystyka Techniczno-Taktyczna

Projekt 633 był klasyczną konstrukcją spalinowo-elektryczną, zoptymalizowaną do działań podwodnych, choć zależną od wynurzania w celu ładowania baterii i zasilania silników spalinowych. Okręt miał konstrukcję dwukadłubową (tzw. „true double hull”), z wytrzymałym kadłubem wewnętrznym i lżejszym, opływowym kadłubem zewnętrznym mieszczącym zbiorniki balastowe. Wyporność nawodna wynosiła około $1330$ ton, a podwodna około $1712$ ton. Okręt mierzył $76,7$ metra długości i $6,7$ metra szerokości, z zanurzeniem $5,2$ metra na powierzchni. Dzięki wytrzymałej konstrukcji, jego głębokość operacyjna wynosiła około $250$ metrów, a maksymalna około $300$ metrów. System napędowy był mieszany, złożony z dwóch silników diesla o łącznej mocy około $4000$ KM, służących do napędu na powierzchni oraz ładowania baterii, oraz dwóch głównych silników elektrycznych o łącznej mocy około $2700$ KM, a także jednego silnika marszowego, przeznaczonych do cichego poruszania się w zanurzeniu. Okręt osiągał prędkość do $15,2$ węzłów na powierzchni i do $13,2$ węzłów w zanurzeniu, z imponującym zasięgiem około $14000$ mil morskich na powierzchni przy $9$ węzłach i autonomią wynoszącą $45$ dni. Projekt 633 uzbrojono w osiem wyrzutni torpedowych kalibru $533$ mm, w tym sześć na dziobie i dwie na rufie, przenosząc do $14$ torped lub min morskich. Okręty wyposażono w systemy hydroakustyczne i radarowe, w tym zaawansowane jak na tamte czasy sonary typu MG-10 (Płotina) oraz radar nawigacyjny i wykrywania celów nawodnych.

Służba i międzynarodowe dziedzictwo

Budowę okrętów Projektu 633 rozpoczęto w roku 1957. Z początkowo planowanej dużej serii, Związek Radziecki zbudował jedynie 20 jednostek ze względu na szybki rozwój technologii, zwłaszcza wprowadzenie okrętów o napędzie nuklearnym. Większość okrętów 633 służyła krótko w pierwszej linii Floty Radzieckiej i od połowy lat 60. były one sukcesywnie wycofywane ze służby bojowej lub przenoszone do rezerwy. Ich prawdziwa kariera zaczęła się jednak na arenie międzynarodowej, gdzie stały się wielkim sukcesem eksportowym radzieckiego przemysłu stoczniowego. Najważniejszym partnerem eksportowym stały się Chińska Republika Ludowa, która w 1959 roku otrzymała dokumentację techniczną, licencję i pomoc w budowie stoczni. Chińska wersja, oznaczona jako Typ 033 (znana też jako Wuhan C), stała się podstawą chińskiej floty podwodnej, gdzie zbudowano ogromną liczbę, szacowaną nawet na ponad 100 jednostek. Co więcej, Chińczycy opracowali modernizację Typ 033G, zdolną do odpalania podwodnych pocisków balistycznych. Innymi ważnymi użytkownikami były: Egipt, którego okręty brały udział w wojnach izraelsko-arabskich, a także Korea Północna, Algieria i Syria. Wiele z tych okrętów przeszło liczne modernizacje mające na celu przedłużenie ich żywotności i dostosowanie do współczesnego pola walki, w tym integrację nowoczesnych ciężkich torped i pocisków manewrujących, ulepszenia systemów sensorów oraz wyciszenie.

Najważniejszym użytkownikiem zagranicznym stała się Chińska Republika Ludowa.

• W 1959 roku Chiny nabyły licencję i dokumentację na produkcję okrętów.
• Chińska wersja, oznaczona jako Typ 033 (lub Wuhan C), była produkowana w latach 1962–1987.
• Liczba jednostek (Chiny): Chiny zbudowały co najmniej 84 okręty tego typu, stając się największym producentem i użytkownikiem.
• Opracowano także zmodernizowaną wersję Typ 033G, zdolną do przenoszenia jednego pocisku balistycznego JL-1 (wypuszczanego w zanurzeniu).
• Chińskie okręty Typu 033 były następnie eksportowane do innych krajów.

Inni Użytkownicy

Okręty projektu 633 lub ich chińskie kopie (Typ 033) zostały również dostarczone i były lub są używane przez:

• Egipt: Otrzymał 6 okrętów z ZSRR.
• Korea Północna: Otrzymała 7 okrętów z ZSRR i 4 z Chin, a następnie budowała własne jednostki (szacunkowo ponad 20).
• Algieria: Otrzymała 2 okręty z ZSRR.
• Syria: Otrzymała 3 okręty z ZSRR.

Znaczące Incydenty

• Katastrofa 303: 16 kwietnia 2003 roku okręt podwodny 303 chińskiego Typu 033 zatonął w cieśninie Bohai podczas ćwiczeń. W wyniku awarii silnika spalinowego w trakcie zanurzania, zużył on cały tlen z wnętrza okrętu, co doprowadziło do śmierci całej, 70-osobowej załogi. Wrak jednostki został odnaleziony przez chińskich rybaków i odholowany do portu Dalian 25 kwietnia 2003 roku.

Projekt 633, choć w kontekście radzieckim był tylko przejściowym etapem, na arenie międzynarodowej stał się symbolem trwałej i niezawodnej technologii podwodnej, a jego długowieczność, sięgająca w niektórych flotach ponad 60 lat, jest świadectwem solidnej konstrukcji i łatwości obsługi. Okręty te stanowiły ostatnie duże okręty podwodne ZSRR, które zostały masowo skopiowane i zbudowane poza granicami kraju, a ich wkład w budowanie morskiej potęgi Chin był kluczowy.

Dane Techniczne (Wersja Radziecka)

Drukuj

Udostępnij:

Powiązane wpisy:

Okręty podwodne projektu 641 Okręty podwodne projektu 945 Okręty podwodne projektu 629