Prototypowy bojowy wóz piechoty BWP-40

BWP-40, zdjęcie – Witkowski Igor, 1993 rok

Podstawowymi bojowymi wozami piechoty Wojska Polskiego w latach 90. (oraz obecnie) były BWP-1, czyli radzieckie BMP-1. Pojazdy te były już wtedy przestarzałe, w związku z czym podejmowano liczne próby ich modernizacji. Jednym z takich projektów był BWP-40. Projekt zakończono na etapie prototypu.

Historia konstrukcji

Bojowy wóz piechoty BMP-1 (w służbie polskiej BWP-1) w latach 90.-tych XX wieku były już całkowicie przestarzałe. Słabe uzbrojenie, kiepska konstrukcja kadłuba oraz niska ochrona balistyczna opancerzenia sprawiały, że zaczęto szukać ich następcy. Zanim jednak pojazdy te mogłyby być zastąpione przez nową konstrukcję, potrzebne było rozwiązanie pomostowe, które przedłużyłby żywotność BWP-1. W praktyce chodziło o znaczącą modernizację pojazdów i zwiększenie ich skuteczności na polu walki i żywotność.

Prototyp BWP-40. Zdjęcie wykonane podczas MSPO 93 w Kielcach, fotografia Tomasz Szulc

Krótko po przemianach politycznych w Polsce, w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Maszyn Ziemnych i Transportowych rozpoczęto prace nad modernizacją BWP-1 we współpracy z szwedzką firmą Bofors Weapons Systems. W ramach prac zamierzano zainstalować wieżę z szwedzkiego bwp CV-90 na nieznacznie zmodernizowanym podwoziu BWP-1.

Prototyp powstał dzięki współpracy Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Maszyn Ziemnych i Transportowych, Huty Stalowa Wola i szwedzkiej firmy Bofors Weapons Systems. Zabudowa wieży CV-90 wymusiła zlikwidowanie włazu dowódcy (stanowisko dowódcy przeniesiono do wieży) i dwóch z czterech górnych włazów do przedziału desantowego. Zmniejszyła się także wielkość przedziału desantowego (w praktyce można w nim było przewieźć tylko czterech żołnierzy).

Montaż nowej, znacznie cięższej wieży spowodował znaczne pogorszenie właściwości trakcyjnych bojowego wozu piechoty i praktycznie pozbawił go możliwości pływania (pojazd unosił się na wodzie, ale zapas pływalności był minimalny). Prawie o połowę zmniejszył się także zasięg pojazdu w porównaniu oryginalnego BWP-1.

Prototyp BWP-40. Zdjęcie wykonane podczas MSPO 93 w Kielcach, fotografia Tomasz Szulc

Zakres prac okazał się bardzo duży. Zmieniono układ przedziału desantowego, zmniejszając go (z 8 żołnierzy do 4-6 żołnierzy desantu), przeniesiono część wyposażenia do nowej, dużej wieży, oraz przekonstruowano dach kadłuba, usuwając część włazów. Tak przebudowany pojazd otrzymał nazwę BWP-40 i ważył 15 400 kg. Nie zmieniono napędu ani opancerzenia kadłuba, przez co wzrost masy sprawił, że w praktyce zmieniła się prędkość maksymalna oraz zmniejszyła się pływalność.

Testy pojazdu w 1993 roku wykazały, że chociaż nowe uzbrojenie zwiększało możliwości bojowe pojazdu, znaczący wzrost masy (około 3000 kg więcej) sprawiał, że mocno spadały osiągi wozu, a przeniesiona wieża mocno ograniczała możliwości transportowe BWP-40. Ponadto pojazd nie posiadał żadnych dodatkowych walorów w stosunku do BWP-1.

Ostatecznie z dalszych prac nad BWP-40 zrezygnowano, uznając go za ślepą uliczkę i niezbyt perspektywiczną konstrukcję. Projekt trafił do kosza po zbudowaniu prototypu. Z perspektywy czasu można powiedzieć, że sama idea modernizacji nie była zła, ale integracja kadłuba z nową, ciężką wieżą wpłynęła na mobilność pojazdu. Przez kolejne lata w Polsce podejmowano jeszcze kilka prób opracowania podobnego pojazdu, ale ostatecznie ich nie zrealizowano.

Opis konstrukcji

Prototypowy bojowy wóz piechoty BMP-40 był opancerzonym, gąsienicowym wozem bojowym, przeznaczonym do przewożenia drużyny piechoty i wspierania czołgów.

Załogę BWP-40 tworzyli: dowódca, działonowy, kierowca i sześciu (w praktyce czterech) żołnierzy desantu. Kierowca zajmował miejsce w przedziale kierowania, działonowy i dowódca w wieży, a żołnierze desantu w tylnej części pojazdu.

Kadłub BWP-40 tworzył sztywną skrzynię zespawaną ze stalowych blach o grubości 6 mm – 19 mm. Część przednią tworzyły dwie pochylone płyty pancerne odporne na ostrzał pociskami kalibru 12,7 mm. Boczne płyty pancerza chroniły przed ostrzałem pociskami kalibru 7,62 mm i odłamkami.

W przedniej części kadłuba znajdował się przedział kierowania i napędowy z silnikiem UTD-20. W środkowej przedział bojowy z wieżą, a w tylnej przedział desantu.

W przedziale napędowym umieszczony był silnik i układ przeniesienia mocy. Napęd BWP-40 stanowił 6-cylindrowy, czterosuwowy, wysokoprężny, niedoładowany, chłodzony cieczą silnik UTD-20. Jest on zbudowany w układzie V i ma pojemność 15 800 cm³ i moc 300 KM przy 2600 obr./min. Moc z silnika na koła napędowe była przenoszona przy pomocy sterowanego mechanicznie i hydraulicznie mechanicznego układu przeniesienia mocy. Mechanizm przenoszenia mocy umożliwiał ruch wozu do tyłu, hamowanie oraz skręcanie. Skrzynia biegów pięciobiegowa (pięć biegów do przodu + wsteczny).

BWP-40, zdjęcie – Witkowski Igor, 1993 rok

BWP-40 posiadał zawieszenie niezależne na wałkach skrętnych. Każde z 12 kół jezdnych było połączone za pomocą wahacza z wałkiem skrętnym. Wahacze pierwszej, drugiej i ostatniej pary kół nośnych były dodatkowo zamocowane do teleskopowych amortyzatorów hydraulicznych dwustronnego działania. Napęd z silnika był przekazywany na znajdujące się w przedniej części pojazdu koła napędowe. Z tyłu pojazdu znajdowały się koła napinające. Pojazd posiadał dwie gąsienice, każda składała się z 84 ogniw.

W przedziale kierowania znajdowało się stanowisko kierowcy. Kierowca obserwuje teren przed wozem za pomocą czterech peryskopów TNPO-170A umieszczonych wokół włazu i zapewniających obserwację w sektorze 197 stopni. Środkowy peryskop może być zamieniony na peryskop podnoszony TNPO-350B, zapewniający obserwację przy podniesionym falochronie, lub peryskop nocny TWNE-1PA (lub TWNO-2) o polu widzenia 35 stopni, zapewniający obserwację na odległość 60 m – 100 m. Użycie peryskopu nocnego wymaga oświetlenia terenu przed BWR reflektorem podczerwieni PG-125.

W środkowej części pojazdu znajduje się przedział bojowy z wieżą obrotową. W wieży zamocowana była armata automatyczna Bofors kalibru 40 mm o lufie długości 70 kalibrów. Kąt ostrzału w płaszczyźnie pionowej wynosi od -8 stopni do +35 stopni. Prędkość obrotu wierzy w płaszczyźnie poziomej wynosiła 57 stopni na sekundę, uzbrojenia w płaszczyźnie pionowej 28,5 stopnia na sekundę. Prototyp BWP-40 nie był wyposażony w żaden inny typ uzbrojenia poza armatą.

Zastosowana armata posiada masę 665 kg (łącznie z pełnym 24-nabojowym magazynem). Amunicja w magazynie jest podzielona na trzy części, w każdej mogą się znajdować naboje z pociskami innego typu. Dodatkowo nad armatą znajduje się bęben zawierający 48 nabojów. Z armaty można prowadzić ogień pojedynczy lub seryjny. Standardowe typy amunicji to:

APFSDS – przeciwpancerny, z odrzucanym sabotem, stabilizowany brzechwowo
MP-T – odłamkowo-burzący
TP-T – szkolne

W przedziale transportowym zajmowało miejsce 4-6 żołnierzy desantu. Mogli oni obserwować teren naokoło wozu przy pomocy czterech peryskopów w stropie pojazdu i prowadzić ogień przez sześć otworów strzelniczych w burtach pojazdu.

Bibliografia

Tomasz Szulc, BWP-40, Czasopismo Nowa Technika Wojskowa Nr. 12/1993, Magnum-X, Warszawa
Witkowski Igor, Lekkie i średnie opancerzone wozy bojowe, Wydawnictwo WiS, Warszawa, 1993 roku
https://pl.wikipedia.org/wiki/BWP-40