Przeciwpancerny pocisk kierowany BGM-71 TOW

BGM-71 TOW, wariant M220, SABER. U.S. Army Pfc. David Mitchell, żołnierz 1. batalionu, 32. pułku piechoty, skanuje krajobraz wokół Vehicle Patrol Base Badel, położonej u ujścia doliny Narang w prowincji Konar w Afganistanie, 9 maja 2009 roku. Baza zamknęła dużą część działań wroga w dolinie i w dystryktach Narang, Chowkay i Nurgal. (Zdjęcie U.S. Army autorstwa sierż. Amber Robinson)

BGM-71 TOW (ang. Tube-launched Optically tracked, Wire-guided), to wystrzeliwany z wyrzutni rurowej, naprowadzany optycznie, kierowany przewodowo, przeciwpancerny pocisk kierowany produkcji Stanów Zjednoczonych. Zestaw przeciwpancernego pocisku kierowanego TOW został wprowadzony do produkcji w 1970 roku i jest najbardziej rozpowszechnionym przeciwpancernym pociskiem kierowanym na świecie. W swoich nowych wersjach może spenetrować pancerz większości czołgów.

Historia konstrukcji

Żołnierz armii USA w 1964 roku z pierwszym makietą koncepcyjną proponowanego przyszłego systemu HAW (Heavy Antitank Weapon) Redstone Arsenal. HAW ostatecznie doprowadził do powstania współczesnego TOW.

Studia nad nowym przeciwpancernym pociskiem kierowanym US Army Missile Command (MICOM) rozpoczęła w końcu 1961 roku. Zdecydowano wówczas o wyeliminowaniu głównej wady dotychczasowych przeciwpancernych pocisków kierowanych, czyli skomplikowanej obsługi układu naprowadzania. W pociskach I generacji, naprowadzanym metodą trzech punktów, operator wzrokowo obserwował pocisk zmierzający z niewielką prędkością do celu i korygował ręcznie tor jego lotu. Prawdopodobieństwo trafienia celu było niewielkie i zwykle nie przekraczało 30%. Nowa koncepcja systemu kierowania zakładała opracowanie układu półautomatycznego (tzw. przeciwpancerny pocisk kierowany II generacji), który wyeliminowałby konieczność ręcznego kierowania pociskiem. Układ taki miał samoczynnie sprowadzać pocisk na linię celowania, wyznaczaną osią pomiędzy celownikiem optycznym i celem. Zadaniem operatora było utrzymanie krzyża celowniczego na celu, a specjalne czujniki mierzyły azymut i kąt podniesienia. Oddzielny układ optyczny mierzył kąty poziomy (azymut) i pionowy (elewacja) na ksenonowe źródło światła widzialnego (świetlówka) w tyle pocisku, a analogowy, lampowy układ wprowadzał komendy kierowania pociskiem tak, by kąty wizowania celu i kąty namiaru na pocisk były jednakowe. Wówczas pocisk poruszał się po linii celowania. Komendy sterowania miały być do pocisku przekazywane przewodowo. Zastosowanie półautomatycznego układu sterowania umożliwiło też zwiększenie prędkości lotu pocisku. Natomiast zastosowanie rurowej wyrzutni umożliwić miało zamknięcie pocisku w szczelnym pojemniku transportowym. Do wyrzutni miał być wsuwany pojemnik, z którego faktycznie następowało odpalenie pocisku.

Na początku 1962 roku program zdefiniowano jako Tube-launched (odpalany z wyrzutni rurowej), Optica-ly-tracked (śledzony optycznie), Wire-guided (kierowany przewodowe) missile (pocisk). Wkrótce przyjęto skrótową nazwę TOW, a całości nadano oznaczenie M220. W dniu 10 stycznia.1962 roku kontrakt na opracowanie demonstratora nowego systemu otrzymały firmy: Hughes Aircraft Company, Martin Marietta i McDonnell Douglas. W styczniu 1963 roku wybrano projekt firmy Hughes Aircraft Company (w 1997 roku została przejęta przez znany koncern zbrojeniowy Raytheon), która rozpoczęła prace nad prototypami seryjnych zestawów. Sam pocisk otrzymał oznaczenie XBGM-71A. Pierwsze próby systemu rozpoczęły się w 1964 roku, jednak natrafiono na szereg problemów technicznych. Ich rozwiązanie zajęło trzy lata i dopiero w końcu 1967 roku zatwierdzono produkcję pierwszej serii systemu M220 TOW z przeciwpancernym pociskiem rakietowym BGM-71A, przeznaczoną do prób operacyjno-eksploatacyjnych w US Army.

W grudniu 1963 roku firmy: Hughes Aircraft Company i Philco-Ford Corporation otrzymały kontrakt na opracowanie śmigłowcowego, stabilizowanego celownika optycznego. Przewidywano możliwość prowadzenia (ręcznego) śledzenia celu z poruszającego się (lecącego) śmigłowca. W 1965 roku wybrano celownik stabilizowany firmy Hughes. Podjęto wówczas opracowanie systemu uzbrojenia XM26, przeznaczonego do zintegrowania nowego celownika oraz wyrzutni przeciwpancernego pocisku kieowanego TOW dla śmigłowca Bell UH-1B. W czerwcu 1966 roku Hughes otrzymał kontrakt, dotyczący rozwoju systemu XM26. W marcu 1968 roku zdecydowano jednak, że UH-1B nie zostaną uzbrojone w pociski rakietowe typu TOW. Nosicielem systemu miał się bowiem stać nowo opracowywany śmigłowiec Lockheed YAH-56A „Cheyene”. Prace nad nim przeciągały się. Wobec licznych problemów technicznych i rosnących kosztów, ostatecznie w 1972 roku program śmigłowca YAH-56A został zamknięty.

W dniu 22 kwietnia 1968 roku US Army zatwierdziła produkcję systemu przeciwpancernego TOW. Produkcja seryjnych pocisków BGM-71A TOW oraz wyrzutni wraz z układem kierowania, została podjęta w czerwcu 1968 roku. Potrzeby wojsk lądowych były tak wielkie, że od czerwca 1969 roku do produkcji seryjnej TOW została też włączona firma Chrysler Corporation Huntsville Division. W położeniu transportowym pocisk znajdował się w hermetycznym pojemniku, z którego musiał zostać wyjęty przed umieszczeniem w rurze wyrzutni. Wyrzutnię rurową o kalibrze 152 mm, ustawiono na trójnogu. Na niej zamontowano optyczny układ śledzenia celu oraz układ automatycznego, optycznego śledzenia ksenonowego źródła światła pocisku. Całość współpracowała z analogowym przelicznikiem, porównującym oś linii celowania i faktyczny tor lotu pocisku i wypracowującym komendy kierowania. Po wykryciu celu operator utrzymywał go w polu widzenia przyrządu i naprowadzał na niego krzyż siatki celownika. Następnie naciskał przycisk odpalenia, powodując uruchomienie żyroskopu i podanie napięcia do układów elektrycznych. Po czasie 1,5 sekundy uruchamiał się silnik startowy i pocisk schodził z wyrzutni. Z chwilą przekroczenia przeciążenia 15 g następowało uzbrojenie zapalnika (odległość ok. 65 metrów od wyrzutni). W odległości 3000 metrów następowało odcięcie kabli sterowania i samolikwidacja pocisku. W przypadku uderzenia w cel eksplozję wywoływał bezwładnościowy zapalnik głowicy bojowej. Kumulacyjna głowica bojowa wystarczała do zniszczenia radzieckiego czołgu średniego T-55 czy T-62, a nawet czołgu ciężkiego T-10, niezależnie od miejsca trafienia, w stosunkowo szerokim zakresie kątów uderzenia. Wyrzutnie zamontowano na samochodzie terenowym typu Mutt M151, co zwiększało jej ruchliwość. W skład wyposażenia wchodził też trójnóg, umożliwiający wykorzystanie wyrzutni jako przenośnej. Sekcja ogniowa składała się z dwóch samochodów M151, przy czym jeden transportował wyrzutnię, a drugi zapasowe pociski. Obsługa sekcji składała się z dwóch kierowców-obserwatorów, operatora-celowniczego i ładowniczego. W plutonie ppanc. kompanii dowodzenia batalionu zmechanizowanego było 9 sekcji ogniowych, podzielonych na trzy drużyny (40 żołnierzy i 19 samochodów M151, 9 wyrzutni M220 TOW).

Start przeciwpancernego pocisku kierowanego BGM-71 TOW pokazujący przewody naprowadzające

Przezbrojenia pierwszych trzech batalionów zmechanizowanych w pociski TOW dokonano we wrześniu 1970 roku. Były to jednostki szkolne, których zadaniem było wypracowanie odpowiedniej taktyki użycia nowej broni. Okazało się, że wprowadzenie TOW dało wojskom nowe możliwości w walce z czołgami, zwielokrotniając siłę ognia przeciwpancernego na odległościach do 3 kilometrów. Przezbrojenie przebiegało szybko i już w listopadzie 1970 roku systemy TOW zaczęły otrzymywać jednostki US Army rozlokowane w Europie. Do pierwszej połowy 1971 roku przeciwpancernego pocisku kierowanego TOW były już we wszystkich batalionach zmechanizowanych w VII. i V. Korpusach Armijnych (KA) 7. Armii Polowej, stacjonującej w Republice Federalnej Niemiec. Od 1971 roku przezbrojenie podjęto w jednostkach III. KA i XVIII. KPD stacjonujących w Stanach Zjednoczonych i przeznaczonych do wzmocnienia sił NATO w Europie. W następnej kolejności nowe systemy wprowadzono do uzbrojenia 2. Armii Polowej US Army w Korei Południowej (1975 roku). Praktycznie do końca 1975 roku zakończono przezbrojenie wszystkich batalionów sił regularnych, a w latach 1975-1979 TOW wprowadzono do rozwiniętych batalionów rezerw sił regularnych i do jednostek Gwardii Narodowej.

W kwietniu 1972 roku podczas ofensywy Wielkanocnej , w której po raz pierwszy masowo użyto regularnych jednostek armii Demokratycznej Republiki Wietnamu, wspartych licznymi czołgami pływającymi PT-76, czołgami średnimi T-54. W Stanach Zjednoczonych zdecydowano o interwencyjnym uzbrojeniu śmigłowców Bell AH-1G w pociski TOW i wysłaniu ich do Wietnamu. Na kilkunastu AH-1G zamontowano prototypowe systemy uzbrojenia XM-26. Śmigłowce wysłano do Wietnamu w dniu 22 kwietnia 1972 roku. Sformowano z nich improwizowaną grupę bojową 1st TOW Combat Team, w składzie 1. Dywizji Kawalerii. Debiut bojowy grupy miał miejsce 2 maja tegoż roku. Natomiast 26 maja podczas obrony miasta Pleiku, śmigłowce zniszczyły pociskami TOW 10 czołgów średnich T-54. Ogółem do 12 czerwca grupa bojowa zniszczyła 47 pojazdów przeciwnika, w tym 26 czołgów.

Tylna część pocisku przeciwpancernego BGM-71F TOW-2B, widoczny z tyłu marker światła

Pierwszą próbę uzbrojenia śmigłowca AH-1 w pociski TOW firma Bell podjęła na własną rękę już wiosną 1971 roku, tworząc znacznie zmodernizowaną odmianę Bell 309 „King Cobra”. Nowy śmigłowiec miał otrzymać nowoczesny, dzienno-nocny celownik optyczny, opracowany przez Litton Guidance and Control Systems oraz 16 przeciwpancernych pocisków kierowanych TOW. Niestety, mimo zbudowania prototypów Bella 309, nie zainteresowano nim US Army. Dopiero w 1972 r.oku po pomyślnym debiucie bojowym TOW w Wietnamie zdecydowano się na przebudowę części maszyn wsparcia ogniowego AH-1G na uzbrojone w przeciwpancerne pociski kierowane TOW, przeciwpancerne AH-1Q. Polegała ona na dostosowaniu systemu uzbrojenia AH-1G do odpalania zestawów TOW (modyfikacja pulpitów sterujących, instalacji elektrycznej, węzłów podwieszeń) oraz montażu dziennego, optycznego systemu celowniczego XM65 (uproszczonego XM-26). Oblot pierwszego AH-1Q nastąpił w maju 1975 roku. Do 1986 roku US Army otrzymała 1053 maszyny AH-1S/P/E/F, mające identyczny system uzbrojenia złożony z 16 pocisków przeciwpancernych TOW i celownika dziennego M56. Począwszy od 1976 roku AH-1Q/S zaczęły trafiać do dywizyjnych batalionów lotniczych. Dało to dowódcom dywizji możliwość masowania środków ppanc. na wybranych kierunkach, dotąd bowiem przeciwpancerne pociski kierowane TOW występowały wyłącznie w batalionach zmechanizowanych (lekkiej piechoty, powietrzno-desantowych).

Użycie pocisków TOW przez śmigłowce wykazało konieczność zwiększenia zasięgu pocisku, by umożliwić działanie maszyn w większej odległości od rubieży skutecznego ognia lekkich środków plot. Program wydłużenia zasięgu pocisków TOW podjęto w 1974 roku. W styczniu 1976 roku odmiana BGM-71A-1 o zasięgu zwiększonym do 3750 metrów, trafiła do produkcji (czasem jest ona oznaczana Extended Range Basic TOW). W pocisku zwiększono ciąg silnika marszowego oraz wydłużono kable sterujące. Dzięki zastosowaniu nowego silnika wzrosła prędkość pocisku, mimo tego czas dolotu na maksymalny zasięg wzrósł do 18-20 sekund (po 21,4 sekundach następowała samolikwidacja pocisku, nawet w przypadku nieosiągnięcia zasięgu 3750 metrów). Począwszy od czerwca 1976 roku wszystkie pociski były dostarczane w odmianie BGM-71A-1 o zasięgu 3750 metrów. W drugiej połowie lat 70.-tych XX wieku rozpoczęły się dostawy BGM-71B dla US Marinę Corps, z przeznaczeniem dla wyrzutni naziemnych i śmigłowców AH-1J. Ponieważ US Marine Corps otrzymywał pociski BGM-71A-1, to w strukturach US Marine Corps nadano mu oznaczenie BGM-71B (w przyszłości, wraz z równoległym wprowadzaniem kolejnych wersji tych samych pocisków do US Army i US Marine Corps nie stosowano odmiennych oznaczeń).

Przekrój przeciwpancernego pocisku kierowanego BGM-71 TOW w muzeum w Niemczech. Głowica bojowa jest po lewej stronie, z widoczną miedzianą wkładką. Za głowicą znajduje się silnik rakietowy z widoczną jedną dyszą wydechową. Po prawej stronie znajduje się system naprowadzania i podajniki drutu

Równolegle podjęto program, zmierzający do zastosowania pocisków TOW także w nocy. Wymagało to zastosowania nocnego układu śledzenia celu, pracującego w podczerwieni, sam układ naprowadzania zaś mógł pracować zarówno w dzień, jak i w nocy. Pocisk nie wymagał żadnych zmian konstrukcyjnych. We wrześniu 1975 roku kontrakt na dostawę prototypowych urządzeń Manportable Common Thermal Night Sight (MCTNS), otrzymała firma Texas Instruments. Urządzeniu nadano oznaczenie AN/TAS-4. Po próbach zatwierdzono je do produkcji w sierpniu 1977 roku, a w listopadzie 1978 roku. Texas Instruments podjął seryjną produkcję. Od 1979 roku AN/TAS-4 montowano na wyrzutniach TOW. Urządzenie zapewniało prowadzenie ognia w nocy, bez ograniczeń w odległości odpalenia i szybkostrzelności.

W końcu lat 70.-tych XX wieku podjęto opracowanie nowej wyrzutni samobieżnej na bazie transportera M113. Pojazd miał sterowaną z wnętrza wozu wieżę z dwoma prowadnicami TOW i zestawem optycznym, opartym na dotychczasowych urządzeniach (w tym typu AN/1AS-4). Przeładowanie wyrzutni odbywało się ręcznie przez właz, bez konieczności opuszczania wnętrza wozu przez obsługę. Zapas pocisków TOW w pojeździe wynosił 12 sztuk. Całość oznaczono M901 i wprowadzono do uzbrojenia w 1979 roku, stopniowo zastępując sekcje ogniowe na samochodach M151. We wrześniu 1980 roku podjęto program rozwojowy, zmierzający do poprawienia możliwości bojowych pocisku. W pierwszej kolejności zdecydowano się na poprawienie głowicy bojowej, tak by umożliwić jej penetrację pancerza najnowszych czołgów produkowanych w Związku Radzieckim, jak T-64, T-72 i T-80. Modernizacji poddano głowicę bojową oraz zapalnik uderzeniowy. Nowy przeciwpancerny pocisk rakietowy, nazwany Improved TOW (ITOW) i oznaczony BGM-71C przeszedł próby w 1981 roku i w 1982 roku wszedł do uzbrojenia.

Od początku pocisk BGM-71C ITOW traktowano jako rozwiązanie przejściowe, wprowadzone by dać wojskom możliwość walki z czołgami nowej generacji. W wyniku dalszych prac rozwojowych powstała zupełnie nowa wersja pocisku Raytheon (Hughes) BGM-71D TOW-2, o czym później.

System TOW wyeksportowany do

Izrael, był pierwszym odbiorcą zagranicznym systemu. W momencie rozpoczęcia wojny Yom Kippur w 1973 roku nastąpiła interwencyjna dostawa 81 wyrzutni i 2200 pocisków rakietowych typu TOW. Zostały natychmiast wykorzystane bojowo i było to pierwsze użycie systemu w odmianie lądowej. Oddziały izraelskie wykorzystywały system z dużym powodzeniem. W późniejszym okresie zakupiono kolejne systemy, które używano następnie na terytorium Libanu w latach 80.-tych XX wieku.
Włochy, dostawy rozpoczęto w 1977 roku. Pociski rakietowe BGM-71A-1 TOW na pojedynczych wyrzutniach montowano na opancerzonych transporterach gąsienicowych M113.

Przeciwpancerny pocisk kierowany BGm-71 TOW wystrzeliwana z wyrzutni na platformie samochodu terenowego M151

Konstrukcja: zestawu

Pocisk BGM-71A TOW składał się z:

Części przedniej, w której umieszczona była głowica bojowa. Kumulacyjna głowica bojowa o masie 3,9 kg zawierała 2,63 kg ładunku wybuchowego.
Części środkowej zawierającej układ odbioru i przetwarzania komend sterowania, silnik marszowy, żyroskop autopilota i płaszczyzny stabilizujące (wysuwane sprężynami zaraz po opuszczeniu wyrzutni), butli sprężonego helu służącego do napędu żyroskopu i czterech baterii do zasilania elementów elektrycznych.
Części tylnej z silnikiem startowym, serwomechanizmami układu sterowania napędzanych sprężonym azotem, butli z azotem, wysuwanych sprężynami powierzchni sterowych, dwóch bębnów z kablami sterowania (pocisk sterowano dwoma przewodami o długości 3000 metrów) oraz ksenonowego źródła światła. Środkowa i tylna część pocisku miała średnicę 149 mm. Masa pocisku BGM-71A wynosi 18, 9 kg, długość 1160 mm, a rozpiętość lotek 343 mm.
Silnik startowy pracował przez 30-50 ms (pocisk znajdował się wówczas w odległości ok.12 metrów od wyrzutni), dając ciąg 68,7 kN. Otwarcie skrzydeł zwierało obwód elektryczny uruchamiający silnik marszowy, którego dysze znajdowały się w połowie długości kadłuba. Silnik marszowy o ciągu ok. 6,0 kN pracował przez 15 sekund.
W wersji pocisku BGM-71A-1 TOW zwiększono ciąg silnika marszowego do 6,75 kN oraz wydłużono kable sterujące do 3750 metrów
W wersji pocisku BGM-71C ITOW zastosowano głowicę bojową M207 o masie 3,9 kg, zapalnik uderzeniowy został przeniesiony do przodu i zamontowany na specjalnej sondzie o długości 127 mm.

Kołowy transporter pocisków przeciwpancernych M1134 Stryker armii Stanów Zjednoczonych w ośrodku szkoleniowym Yakima wystrzeliwuje pocisk przeciwpancerny rodziny TOW, maj 2011 roku

Dane taktyczno-techniczne BGM-71 TOW

Średnica głowicy bojowej – 127 mm
Średnica środkowej i tylnej części korpusu – 149 mm
Długość całkowita pocisku rakietowego – 1160 mm
Rozpiętość lotek sterujących – 343 mm
Masa pocisku rakietowego – 18,9 kg
Prędkość startowa – około 70 m/s
Prędkość marszowa pocisku – około 270 m/s
Prędkość pocisku po przebyciu 3000 metrów – około 125 m/s
Zasięg bojowy – 3000 metrów
Czas lotu na odległość 3000 metrów – 15-17 sekund
Przebijalność pancerza – około 600 mm RHA

Jedna ze zdobycznych wyrzutni TOW, eksponowana w Muzeum Pozostałości Wojennych w mieście Ho Chi Minh

Dane taktyczno-techniczne BGM-71A TOW

Średnica głowicy bojowej – 127 mm
Średnica środkowej i tylnej części korpusu – 149 mm
Długość całkowita pocisku rakietowego – 1160 mm
Rozpiętość lotek sterujących – 343 mm
Masa pocisku rakietowego – 18,9 kg
Prędkość startowa – około 70 m/s
Prędkość marszowa pocisku – około 290 m/s
Prędkość pocisku po przebyciu 3750 metrów – około 125 m/s
Zasięg bojowy – 3750 metrów
Czas lotu na odległość 3750 metrów – 18-20 sekund
Przebijalność pancerza – około 600 mm RHA

Dalszy rozwój

Przeciwpancerny kierowany pocisk rakietowy Raytheon (Hughes) BGM-71C ITOW nie w każdych warunkach był w stanie przebić gruby, nachylony pod dużym kątem warstwowy pancerz czołowy kadłuba czołgów produkcji radzieckiej, takich jak T-64, T-72 lub T-80. Wprowadzono więc dalszą modyfikację głowicy. Technologie półprzewodnikowe, jakie szybko rozwinęły się w latach 80.-tych XX wieku, dały możliwość wymiany dotychczasowych, lampowych elementów na półprzewodnikowe. Umożliwiało to zmniejszenie masy układów elektronicznych pocisku, można też było usunąć jedną (z trzech zamontowanych) baterię elektryczną. Zachowano ten sam silnik startowy. Wprowadzono nowy silnik marszowy o większym ciągu. Powiększono ładunku głowicy z 3,90 kg do 5,71 kg. Wzrosła zdolność do przebijania pancerza z 800 mm RHA (ITOW) do 1100 mm HA. W nowym pocisku zastosowano ładunek główny o średnicy 149 mm, tej samej co pozostała część kadłuba pocisku rakietowego kadłuba, zniknęło charakterystyczne dla TOW i ITOW przewężenie. Równocześnie, odpowiednio do powiększenia ładunku, wydłużono sondę zapalnika do 149 mm. Nowa głowica bojowa została oznaczona M207-E2.

Dwóch irańskich żołnierzy z BGM-71 TOW zamontowanym na Toyocie Landcruiser podczas wojny iracko-irańskiej

Opracowanie pocisku, który ze względu na daleko idące zmiany konstrukcyjne nazwano TOW-2 (oznaczenie US Army- BGM-71D) zakończono w 1981 roku, równolegle z zakończeniem prób ITOW. Pomyślne wyniki prób skłoniły do szybkiego zatwierdzenia TOW-2 do produkcji, już w końcu listopada 1981 roku. TOW-2 miały być nie tylko produkowane od podstaw, ale też do tego standardu miały być doprowadzone pozostające w uzbrojeniu BGM-71A, nazywane teraz Basic TOW. Wprowadzenie układów półprzewodnikowych spowodowało zwiększenie niezawodności, a przede wszystkim prawdopodobieństwa trafienia. W tylnej części pocisku, obok sygnalizatora ksenonowego, wprowadzono też sygnalizator pracujący w zakresie światła podczerwonego. Współpracował on z urządzeniami C-NITE, wprowadzonymi na śmigłowcach Bell AH-1F. C-NITE składa się głównie z termowizora I generacji, zamontowanego pod przednią częścią kadłuba AH-1F, wraz z urządzeniem optycznym i dalmierzem laserowym. C-NITE umożliwia nie tylko prowadzenie obserwacji w nocy lub przy ograniczonej widoczności (także poprzez dym na polu walki), ale także może naprowadzać pociski BGM-71D TOW-2, śledząc je dzięki nowemu sygnalizatorowi podczerwonemu. Dało to możliwość strzelania przy częściowo ograniczonej widzialności, przy niepełnej widzialności celu. W latach 1988-1990 zmodernizowano do standardu C-NITE ok. 500 egzemplarzach śmigłowców AH-1F.

Podobną możliwość odpalania pocisków TOW-2 przy ograniczonej widzialności otrzymały też wyrzutnie naziemne. W końcu lat 80.-tych XX wieku podjęto program modernizacji urządzenia do obserwacji w podczerwieni AN/TAS-4 do standardu AN/TAS-4A. Było ono teraz wykorzystywane nie tylko przez operatora do śledzenia celu, ale także przez układ kierowania pocisku, do automatycznego śledzenia pocisku, niewidocznego dla układu optycznego. Dawało to możliwość użycia pocisków TOW-2 przy częściowo ograniczonej widzialności (dym, zamglenie), w dzień i w nocy. Pociski TOW-2 znalazły się na uzbrojeniu bojowych wozów piechoty M2 „Bradley” i w wersji ropoznawczej M3. Oba pojazdy wyposażono w podwójną wyrzutnię z boku wieży i zestaw kierowania ogniem, umożliwiający prowadzenie ognia w dzień i w nocy. Zapas pocisków rakietowych w wersji M2 wynosił 7 sztuk pocisków rakietowych, a w wersji M3 12 sztuk pocisków rakietowych. Wozy bojowe M2/M3 od razu wyposażono w TOW-2 (półprzewodnikowe układy kierowania na wyrzutni), a starsze M901 zmodernizowano do wersji M901A1, także zastępując bloki lampowe półprzewodnikowymi. Rozmieszczenie bojowych wozów piechoty M2 „Bradley” rozpoczęło się w Europie we wrześniu 1983 roku, a w październiku tegoż roku ruszyła modernizacja wyrzutni M901 i przenośnych w dywizjach piechoty. Proces wprowadzania zestawów dostosowanych do współpracy z pociskami TOW-2 trwał do 1987 roku.

Członek Brygad Miecza Al-Szam Wolnej Armii Syrii – Frontu Południowego przygotowuje się do wystrzelenia pocisku BGM-71E TOW w kierunku pozycji Syryjskiej Armii Arabskiej w południowej Syrii (grudzień 2014 roku)

W połowie lat 80.-tych XX wieku sowieckie czołgi zaczęły otrzymywać pancerz reaktywny I generacji typu Kontakt-1. Obłożono je kostkami wybuchowymi, zamontowanymi na przedzie i bokach kadłuba oraz wokół wieży. Wybuch trafionej kostki zakłócał strumień kumulacyjny, czyniąc kumulacyjne głowice bojowe przeciwpancernych pocisków kierowanych nieskutecznymi. W grudniu 1985 roku został podjęty program budowy dwóch nowych typów pocisków. Postanowiono prowadzić pracę dwutorowo: opracować głowicę do zwykłego pocisku rakietowego, zdolną do penetracji pancerza reaktywnego (wariant oznaczony jako BGM-71E TOW-2A) oraz opracować nowy pocisk rakietowy, atakujący cel z góry, tam gdzie jego opancerzenie jest najsłabsze, często nie ma tam też kostek pancerza reaktywnego (wariant oznaczony jako BGM-71F TOW-2B).

W wersji BGM-71E TOW-2A zastosowano głowicę (oznaczoną M207-E5), zdolną do penetracji pancerza reaktywnego. Rozwiązaniem problemu było wcześniejsze zdetonowanie pancerza reaktywnego, przed trafieniem w to miejsce strumieniem ładunku głównego. Sondę pocisku wydłużono i zamontowano w niej niewielki ładunek wybuchowy, czyli tzw. prekursor, wywołujący eksplozję kostki pancerza reaktywnego na ułamek sekundy przed detonacją właściwej głowicy. Masa materiału wybuchowego LX-14 wzrosła do 6,03 kg, z czego 0,45 kg przypadało na ładunek wybuchowy prekursora. Głowica bojowa, zdolna była do penetracji pancerza zasadniczego o grubości do 1100 mm RHA, chronionego kostkami pancerza reaktywnego. W pocisku wprowadzono też cyfrowe układy elektroniczne, podnoszące precyzję układu kierowania. Wzrosło więc prawdopodobieństwo trafienia celu. Produkcja pocisku BGM-71E TOW-2A została podjęta w kwietniu 1987 roku i w połowie tego roku rozpoczęło się wprowadzanie nowego uzbrojenia do pododdziałów US Army. TOW-2A był produkowany do lutego 1999 roku, kiedy wobec zrealizowania bieżących zamówień została na krótko przerwana. Ponownie podjęto ją na przełomie lat 1999/2000. Obecnie TOW-2A pozostaje podstawowym typem przeciwpancernego pocisku kierowanego., używanego przez pododdziały US Army i US Marine Corps.

Bojownik Armii Chwały Bożej ostrzeliwuje z wyrzutni BGM-71 TOW, cel to pojazd opancerzony armii syryjskiej na północ od Hamy w Syrii w marcu 2017 roku

W 1987 roku podjęto opracowanie kolejnej wersji BGM-71F TOW-2B, mającej uzupełnić TOW-2A. W wersji tej postanowiono atakować pancerz czołgu z góry, w miejscu, gdzie jest on najsłabszy. W tym celu pocisk leciał nie po linii celowania, ale na wysokości ok. 4 metrów ponad nią, nadlatując nad czołg na wysokości ok. 2 metrów. Specjalny czujnik magnetyczny, w połączeniu z ustawionym pionowo dalmierzem laserowym (używanym też w charakterze wysokościomierza) określał moment przelotu pocisku nad celem. W tym momencie następuje wystrzelenie kolejno dwóch, samoformowalnych ładunków kumulacyjnych, trafiających w krótkim odstępie czasu w ten sam punkt. Głowica ta jest najskuteczniejsza ze wszystkich, stosowanych w pociskach TOW. BGM-71F TOW-2B nie wyparł jednak wersji BGM-71E TOW-2A z dwóch powodów. Po pierwsze jest od niego droższy, a nie zawsze konieczne jest jego stosowanie. Drugi powód to fakt, że w silnie pofałdowanym terenie mógł być mniej efektywny. Jest to niezwykle skuteczna broń, mogąca niszczyć każdy rodzaj nowoczesnego pancerza, chronionego kostkami pancerza reaktywnego. Pocisk BGM-71F TOW-2B wszedł do produkcji w 1991 roku i może być stosowany zamiennie z BGM-71E TOW-2A, w zależności od sytuacji bojowej. TOW-2B był dostarczany do US Army i US Marine Corps, a także nielicznym (w przypadku tej wersji) odbiorcom zagranicznym. Do 2000 roku zezwolono na jego eksport do państw NATO oraz do ośmiu innych państw (w tym do Izraela, Australii, Korei Południowej, Arabii Saudyjskiej i Kuwejtu).

W 1990 roku zaczęto realizować TOW Sight Improvement Program (TSIP). Miał on na celu opracowanie termowizyjnych urządzeń obserwacyjnych i śledzących o wysokiej czułości, które w konsekwencji miały doprowadzić do zbudowania odmiany TOW, mogącej razić cele przy całkowitym braku ich widzialności. Program TSIP miał więc na celu podniesienie możliwości systemu TOW w walce z czołgami. Jednak w momencie, kiedy został on podjęty Zimna Wojna stopniowo wygasała i US Army zaczęła transformacje zmierzającą do dostosowania jej do nowej strategii bezpieczeństwa narodowego. Dlatego w 1991 roku podjęto nieco mniej zaawansowany technologicznie program ITAS: Improved Target Acquisition System (zmodernizowany system wyszukiwania celów). Był on przeznaczony głównie dla pododdziałów lekkiej piechoty, przystosowanych do działań w ramach misji pokojowych i w konfliktach małej intensywności, w różnych warunkach klimatycznych. W ramach programu ITAS na wyrzutniach TOW zamontowano kamerę termowizyjną II generacji, umożliwiający wykrywanie celów i ich ręczne śledzenie bez ich wzrokowej widzialności. System współpracuje z bezpiecznym dla oczu dalmierzem laserowym. Dzięki ITAS stało się możliwe prowadzenie ognia przy jeszcze gorszej widzialności, niż z wykorzystaniem AN/TAS-4A. Począwszy od 1994 roku opracowaniem ITAS zajmowała się firma Texas Instruments (przejęta w styczniu 1997 roku przez koncern Raytheon). Dostawy urządzeń rozpoczęły się w 1996 roku.

Od lewej – BGM-71A TOW, BGM-71C ITOW, BGM-71F TOW-2B, BGM-71D TOW-2, BGM-71E TOW-2A

Firma Raytheon podjęła opracowanie głowicy samonaprowadzającej, dostosowanej do zamontowania w nowej wersji pocisku TOW, nazwanej roboczo FF TOW (Fire & Forget TOW- czyli odpal i zapomnij). Nowa głowica samonaprowadzająca musi być zamontowana w przedniej części pocisku, więc jedynie TOW-2B nie wymaga większych zmian konstrukcyjnych i ta wersja pocisku została wykorzystana do stworzenia modelu FF TOW. W 2000 roku Raytheon otrzymał kontrakt na opracowanie FF TOW w latach 2000-2004, z dostawą pierwszych pocisków w 2003 roku. Pocisk miał mieć zasięg zwiększony do 5 kilometrów i być stosowany w połączeniu z wyrzutniami wyposażonymi w system ITAS. System ten służy do wykrycia i śledzenia celu przy ograniczonej widzialności. Po wskazaniu celu, naprowadzana jest na niego oś głowicy termowizyjnej pocisku. Po odpaleniu pocisk automatycznie kieruje się na wskazany obiekt, śledząc także poruszające się cele. Z chwilą odpalenia operator nie musi się już zajmować pociskiem, może przeładować wyrzutnię i poszukać kolejnego celu. Dzięki temu znacznie wzrosła szybkostrzelność zestawu.

Do precyzyjnego niszczenia umocnień stałych i improwizowanych w konfliktach o małej intensywności, wobec konieczności uniknięcia przypadkowych, nieporządanych strat ludności cywilnej i jej mienia, opracowano wersję TOW BLAAM: Bunkers, Light Armor, And Masonry (bunkry, lekkie pojazdy opancerzone i zgrupowania siły żywej). Wersja BLAAM TOW została opracowana bez zmiany zasadniczych elementów pocisku, wymieniono jedynie kumulacyjną głowicę bojową na odłamkowo-burzącą. Głowica składa się z dwóch elementów: przeciwbetonowego, wyrywającego dziurę w atakowanej ścianie bunkra i z wstrzeliwanego do środka granatu odłamkowo-burzącego, rażącego wnętrze bunkra.

Użytkownicy

Przeciwpancerne pociski rakietowe typu TOW były masowo stosowane w operacji Pustynna Burza. Łącznie w toku operacji odpalono blisko 3000 sztuk pocisków rakietowych typu TOW-2A, które zniszczyły ponad 2500 wyznaczonych celi, głównie czołgów i transporterów opancerzonych, a także innych pojazdów, środków plot i artyleryjskich. Niszczono też bunkry, umocnienia, punkty ogniowe, a nawet pojedyncze wyrzutnie R-300.

Iran dokonał inżynierii wstecznej tego typu na podstawie egzemplarzy nabytych przed 1979 roku (przed Rewolucją Islamską) i obecnie produkuje własne duplikaty pocisków TOW. Noszą one irańskie oznaczenie Toophan.

Wyrzutnia, widoczny jest ciągnący się drut

Szwecja zleciła firmie SAAB opracowanie systemu startowego dla śmigłowca, oznaczoną jako HeliTow (Rbs 55H).

Pociski TOW-2 zostały wyeksportowane do:

Arabii Saudyjskiej: w grudniu 2009 roku złożono wniosek o zgodę na sprzedaż 2742 sztuk przeciwpancernych pocisków rakietowych TOW-2 przeznaczonych dla Saudyjskiej Gwardii Narodowej
Australii
Izraela
Korei Południowej
Kuwejtu

Siły Zbrojne Rzeczpospolitej Polski

Przeciwpancerne kierowane pociski rakietowe Raytheon BGM-71 TOW-2 były również oferowane dla Wojska Polskiego, jednak bez żadnych sukcesów.

Konstrukcja

Żołnierz piechoty morskiej Stanów Zjednoczonych niosący kontener-pocisk ćwiczebny typu BTM-71E

Pocisk rakietowy BGM-71D TOW-2 składał się z:

Części przedniej, w której umieszczona była głowica bojowa M207-E2. Kumulacyjna głowica bojowa posiadała masę 35,71 kg. Zapalnik uderzeniowy został przeniesiony do przodu i zamontowany na specjalnej sondzie o długości 149 mm.
Części środkowej zawierającej układ odbioru i przetwarzania komend sterowania, silnik marszowy.
Części tylnej z silnikiem startowym, serwomechanizmami układu sterowania, ksenonowe źródło światła, sygnalizator pracujący w zakresie światła podczerwonego o dużej długości, dwóch bębnów z kablami sterowania.

TOW wystrzelony z Humvee Korpusu Piechoty Morskiej USA podczas ćwiczeń w 2014 roku

Pocisk rakietowy BGM-71E TOW-2A składał się z:

Części przedniej, w której umieszczona była głowica bojowa M207-E5. Sondę pocisku wydłużono i zamontowano w niej niewielki ładunek wybuchowy, czyli tzw. prekursor z zapalnikiem. Masa materiału wybuchowego wzrosła do 6,03 kg, z czego 0,45 kg przypadało na ładunek prekursora. W głowicy znajdował się ładunek zasadniczy z zapalnikiem z opóźniaczem.
Części środkowej zawierającej układ odbioru i przetwarzania komend sterowania, silnik marszowy, żyroskop, powierzchnie ustateczniające.
Części tylnej z silnikiem startowym, powierzchniami sterowymi, serwomechanizmami układu sterowania, ksenonowym źródłem światła, sygnalizatorem termicznym (pracującym w zakresie światła podczerwonego o dużej długości), układem elektronicznym sygnalizatora, dwóch bębnów z kablami sterowania.

M901 ITV w Izraelu w 2005 roku

Pocisk BGM-71F TOW-2B składał się z:

Części przedniej, w której umieszczona była głowica bojowa. Z przodu znajdował się czujnik magnetyczny celu wraz z ustawionym pionowo dalmierzem laserowym, następnie znajdowały się dwa, samoformowalne ładunki kumulacyjne o masie 2,36 kg każdy.
Części środkowej zawierającej silnik marszowy, żyroskop, powierzchnie ustateczniające.
Części tylnej z silnikiem startowym, powierzchniami sterowymi, serwomechanizmami układu sterowania, ksenonowym źródłem światła, sygnalizatorem termicznym (pracującym w zakresie światła podczerwonego o dużej długości), blokiem elektroniki cyfrowej, dwóch bębnów z kablami sterowania.

W wersji BLAAM TOW wymieniono kumulacyjną głowicę bojową na odłamkowo-burzącą, która składa się z dwóch elementów: przeciwbetonowego, wyrywającego dziurę w atakowanej ścianie bunkra i z wstrzeliwanego do środka granatu odłamkowo-burzącego, rażącego wnętrze bunkra/schronu.

Żołnierze greccy

Dane taktyczno-techniczne BGM-71D TOW-2

Średnica głowicy bojowej – 149 mm
Średnica środkowej oraz tylnej części korpusu pocisku rakietowego – 149 mm
Prędkość startowa pocisku rakietowego – około 70 m/s
Prędkość marszowa pocisku rakietowego – 330 m/s
Zasięg maksymalny pocisku rakietowego – 3750 metrów
Czas lotu pocisku na maksymalną odległość – 20 sekund
Przebijalność pancerza – około 1100 mm RHA

Greccy żołnierze przy wyrzutni

Nieudane oferty zakupowe

Jugosławia: Na początku lat 80.-tych XX wieku negocjacje w sprawie dostarczenia Jugosławii nowoczesnych przeciwpancernych pocisków kierowanych rodziny TOW wyprodukowanych w Stanach Zjednoczonych, załamały się po odkryciu, że Jugosławia złamała warunki wcześniejszego transferu broni, wysyłając czołgi M-47 nowemu reżimowi rewolucyjnemu w Etiopii na początku lat 80.-tych XX wieku.

Użytkownicy zestawów przeciwpancernych BGM-71 TOW

Aktualni:

Afganistan
Argentyna
Bahrajn
Belgia
Botswana
Kamerun
Kanada
Chorwacja
Chile
Czad
Kolumbia
Dania
Egipt
Etiopia
Finlandia
Wolna Armia Syrii
Niemcy
Grecja
Hezbollah
Węgry
Iran
Irak
Włochy
Japonia
Jordania
Kurdystan
Kenia
Kuwejt
Kosowo
Liban
Luksemburg
Meksyk
Maroko
Oman
Pakistan
Filipiny
Portugalia
Arabia Saudyjska
Singapur
Korea Południowa
Hiszpania
Szwecja
Szwajcaria
Syria
Tajwan
Tajlandia
Tunezja
Turcja
Ukraina
Zjednoczone Emiraty Arabskie
Stany Zjednoczone
Wietnam
Jemen
Hutti
Jednostki Obrony Ludu

Grecki operator wyrzutni

Dawni:

Państwo Islamskie
Izrael
Holandia
Norwegia
Somalia
Wielka Brytania

Użycie bojowe

W 1968 roku firma Hughes otrzymał kontrakt na produkcję na pełną skalę, a w 1970 roku system był już wykorzystywany przez US Army. Po przyjęciu seria BGM-71 zastąpiła w użytku działo bezodrzutowe M40 kalibru 106 mm i system rakietowy MGM-32 ENTAC Pocisk ten zastąpił również AGM-22B, który był wówczas używany jako broń przeciwpancerna dla śmigłowców.

Wojna w Wietnamie:

Wiesel 1 uzbrojony w BGM-71 TOW niemieckiej armii

24 kwietnia 1972 roku do Wietnamu Południowego przybył amerykański 1. Zespół Bojowych Śmigłowców, a którego misją było przetestowanie w warunkach bojowych nowego pocisku przeciwpancernego. Zespół składał się z trzech załóg, przedstawicieli technicznych z Bell Helicopter i Hughes Aircraft, członków United States Army Aviation and Missile Command oraz dwóch uzbrojonych śmigłowców UH-1B, każdy z nich był wyposażony w system uzbrojenia XM26 TOW. Po przemieszczeniu się do Central Highlands w celu ostrzału z powietrza, jednostka rozpoczęła codzienne poszukiwania wrogiego uzbrojenia. W dniu 2 maja 1972 roku śmigłowce wielozadaniowe UH-1 Huey US Army wystrzeliwujące pociski TOW zniszczyły znajdujące się tam czołgi Północnowietnamskiej Armii Ludowej Wietnamu (PAVN) w pobliżu An Loc. Zostało to ogłoszone jako pierwszy przypadek, gdy jednostka amerykańska zneutralizowała wrogi pancerz przy użyciu amerykańskich pocisków kierowanych (w tym przypadku przeciwko zdobytemu amerykańskiemu czołgowi M41 Walker Bulldog obsługiwanemu przez PAVN). W dniu 9 maja elementy 203. Pułku Pancernego PAVN zaatakowały obóz Ben Het zajmowany przez Rangersów Armii Republiki Wietnamu (ARVN). Rangersi zniszczyli pierwsze trzy lekkie czołgi pływające PT-76 z 203. Pułku Pancernego, przerywając w ten sposób atak. Podczas bitwy o miasto Kontum, pocisk TOW okazał się znaczącą bronią w odparowywaniu ataków czołgów PAVN w regionie. Do końca maja pociski przeciwpancerne TOW BGM-71 posiadały na swoim koncie 24 zniszczone czołgi – pływające PT-76 oraz średnie T-54.

W dniu 19 sierpnia 1972 roku 5. Pułk Piechoty ARVN, 2. Dywizja opuścił bazę ogniową Ross w dolinie Que Son, 48 kilometrów na południowy zachód od Da Nang, przekazując ją 711. Dywizji PAVN . Kilkanaście pocisków przeciwpancernych TOW zostało pozostawionych wraz z porzuconym sprzętem i wpadło w ręce PAVN.

Żołnierze armii USA montujący system rakietowy TOW ITAS (Improved Target Acquisition System) w Iraku w 2007 roku

Wojna w Libanie:

Siły Obronne Izraela używały pocisków przeciwpancernych typu BGM-71 TOW podczas wojny w Libanie w 1982 roku. 11 czerwca izraelskie oddziały przeciwpancerne uzbrojone w pociski przeciwpancerne TOW zaatakowały syryjskie siły pancerne i zniszczyły wiele syryjskich czołgów, w tym najnowszych T-72, ale także starszych T-62 i T-55 produkcji radzieckiej. Szacunki dotyczące liczby czołgów T-72 zniszczonych przez pociski TOW (w porównaniu z liczbą zniszczoną przez czołgi podstawowe Merkava, które w większości starły się z czołgami T-62 i T-55) są różne, przy czym najniższa wartość to dziewięć wozów, a najwyższa przypisuje „większość” z 30 czołgów T-72 zniszczonych przez siły izraelskie w czasie wojny oddziałom przeciwpancernym Yossiego Peleda, uzbrojonych w przeciwpancerne zestawy BGM-71 TOW. Było to prawdopodobnie pierwsze spotkanie amerykańskiego pocisku przeciwpancernego z nowszym radzieckim czołgiem, proponowanym na eksport.

Wojna Iracko-Irańska:

AH-1W SuperCobra armii Republiki Chińskiej uzbrojony w wyrzutnię XM65 i cztery pociski TOW

Podczas wojny iracko-irańskiej z lat 1980-1988 armia Islamskiej Republiki Iranu używała pocisków TOW zakupionych przed rewolucją irańską w 1979 roku, jak również tych zakupionych w trakcie afery Iran–Contras.

Spośród posiadanych 202 egzemplarzy śmigłowców bojowych AH-1J International (eksportowa wersja AH-1J SeaCobra), które Iran kupił od Stanów Zjednoczonych, 62 egzemplarze było uzbrojonych w wyrzutnie przeciwpancerne TOW. Irańskie AH-1J zdołały spowolnić postępy irackich czołgów w Iranie. Podczas starć powietrznych po między irańskimi SeaCobra, a irackimi Mil Mi-24, Irańczycy osiągnęli kilka „zestrzeleń”, zwykle używając pocisków przeciwpancernych TOW.

Wojna w Zatoce Perskiej:

Przeciwpancerne pociski kierowane TOW był używany w wielu starciach podczas operacji Pustynna Burza w wojnie w Zatoce Perskiej w 1991 roku. Podczas wojny zarówno bojowy wóz piechoty M2 Bradley (IFV), jak i bojowy wóz kawalerii M3 Bradley (CFV), były nosicielami przeciwpancernych pocisków kierowanych TOW. M2 może również przenosić siedem sztuk dodatkowych pocisków, podczas gdy M3 może przenosić dwanaście sztuk. Średniej wagi bojowe wozy Bradley M2 i M3 zniszczyły więcej irackich czołgów podczas wojny niż ciężkie czołgi podstawowe M1A1 Abrams.

Lynx AH.7 Royal Marines wyposażony w wyrzutnie pocisków TOW

Zarówno kompania AT (TOW), 2. Batalion Czołgów, 2. Dywizja Piechoty Morskiej, jak i kompania AT (TOW), 3. Batalion Czołgów, 1. Dywizja Piechoty Morskiej, starły się z irackimi czołgami za pomocą pocisków przeciwpancernych TOW w swoich pojazdach M1045/M1046 HMMWV . Pojazdy te były wyposażone w wyrzutnię TOW zamontowaną na dachu i przewoziły sześć pocisków w przedziale ładunkowym oraz dodatkowy pocisk w wyrzutni.

Armia brytyjska wysłała również uzbrojone w TOW śmigłowce Westland Lynx do konfliktu, gdzie były używane do atakowania irackich pojazdów opancerzonych. Było to pierwsze odnotowane użycie pocisku TOW przez brytyjski śmigłowiec wielozadaniowy.

Szwedzki lekki śmigłowiec przeciwpancerny 9A (MBB BO 105) z zamontowanymi wyrzutniami HeliTOW

Somalia 1993 rok:

W dniu 5 czerwca 1993 roku 24 pakistańskich żołnierzy zostało zabitych przez członków milicji Habr Gidr Mohameda Farraha Aidida, niektórzy pojmani zostali obdarci ze skóry. Następnie Organizacja Narodów Zjednoczonych wezwała do aresztowania osób odpowiedzialnych. Kilka tygodni później oficjalnie obarczyli winą Aidida, przywódcę klanu Habr Gidr. Następnie wojska ONZ polowały na Aidida. Incydenty między obiema stronami pogorszyły się, a walki toczyły się tam i z powrotem. 12 lipca, trzy miesiące przed bitwą o Mogadisz, Organizacja Narodów Zjednoczonych i Stany Zjednoczone próbowały pokonać organizację Aidida, atakując spotkanie strategiczne jego rodzinnego klanu Habr Gidr w ramach operacji Michigan. Washington Post opisał to wydarzenie jako „rzeź”, w której „pół tuzina” śmigłowców szturmowych AH-1 Cobra wystrzeliło 16 pocisków przeciwpancernych TOW i 2000 pocisków z działek kalibru 20 mm w kierunku spotkania starszych i wyższych dowódców bojowych. Pierwszy pocisk TOW zniszczył schody, uniemożliwiając ucieczkę. Po ataku okazało się, że Aidid nie był obecny na spotkaniu. Czerwony Krzyż twierdził, że zginęło 54 osoby, admirał Jonathan T. Howe poinformował, że zginęło 20 osób, podczas gdy Somali National Alliance Aidida sporządził listę 73 osób, które, jak twierdzili, zostały zabite.

Wojna w Afganistanie: 2001 rok

Pociski przeciwpancerne BGM-71 TOW były używane podczas wojny w Afganistanie.

Wyrzutnia TOW zamontowana na samochodzie terenowym M38C armii holenderskiej

Wojna w Iraku: 2003 rok

Podczas ataku w dniu 22 lipca 2003 roku, w którym zginęli Udaj Husajn i Kusaj Husajn, siły amerykańskie użyły w Iraku dziesięciu pocisków TOW zamontowanych na Humvee. Mimo że kierowane pociski przeciwpancerne BMG-71 TOW są zazwyczaj używane przeciwko pojazdom opancerzonym, te zostały użyte przeciwko domowi, w którym przebywali obaj mężczyźni.

Holenderska para królewska na pokazie wyposażenia i uzbrojenia armii holenderskiej

Wojna domowa w Syrii

Broń tę zauważono na terytorium Syrii już w kwietniu 2014 roku na co najmniej dwóch nagraniach wideo, które ujrzały światło dzienne, pokazujących siły syryjskiej opozycji w wojnie domowej w Syrii używające przeciwpancernych pocisków kierowanych BGM-71 TOW, broni, której wcześniej nie widziano w użyciu przez opozycję. Takie wideo, pokazujące BGM-71E-3B z usuniętym numerem seryjnym, można zobaczyć w odcinku serialu Frontline stacji PBS z dnia 27 maja 2014 roku.

W lutym 2015 roku Centrum Cartera sporządziło listę 23 grup działających w ramach Frontu Południowego Wolnej Armii Syrii, w których udokumentowano używanie dostarczonych przez rząd Stanów Zjednoczonych przeciwpancernych pocisków kierowanych TOW.

Żołnierz włoski obsługujący wyrzutnię TOW

Jednakże nagły napływ przeciwpancernych pocisków kierowanych rodziny TOW nastąpił w maju 2015 roku, głównie dla frakcji powiązanych z Wolną Armią Syrii, ale także dla niezależnych batalionów islamistycznych; jako warunek otrzymania pocisków TOW, te syryjskie grupy opozycyjne są zobowiązane do dokumentowania użycia pocisków poprzez ich filmowanie, a także do przechowywania zużytych rurowych wyrzutni. Grupy, którym zaoferowano przeciwpancerne pociski kierowane typu TOW, to m.in. Ruch Hazzm , 13. Dywizja, 1. Dywizja Nadbrzeżna, Front Rewolucjonistów Syrii, Armia Jarmuk, Brygada Rycerzy Sprawiedliwości i 101. Dywizja. Bataliony Wolnej Armii Syrii szeroko i zdecydowanie używały przeciwpancernych pocisków kierowanych typu TOW podczas ofensywy w Dżisr asz-Szughur w 2015 roku. Rosja podjęła próbę przeprowadzenia operacji ratunkowej po zestrzeleniu samolotu Su- 24M na granicy Syrii i Turcji , w dniu 24 listopada 2015 roku. Na YouTube opublikowano nagranie wideo przedstawiające, jak 1. Dywizja Nadbrzeżna Wolnej Armii Syrii używa pocisku TOW do zniszczenia uszkodzonego rosyjskiego śmigłowca na ziemi po wycofaniu się jego załogi. W październiku 2015 roku Arabia Saudyjska dostarczyła 500 sztuk przeciwpancernych pocisków TOW rebeliantom antyasadowskim. Nagranie wideo wyprodukowane przez Bułgarską Telewizję dostarcza dowodów na to, że bojownicy powiązani z islamem używali tej broni również poza rebeliantami.

Doniesienia wskazują, że niewielka liczba pocisków przeciwpancernych TOW trafiła w ręce Al-Kaidy w Syrii oraz Państwa Islamskiego w Iraku i Lewancie.

W sierpniu 2016 roku do internetu wyciekło nagranie przedstawiające syryjskie wojsko dokonujące inspekcji przejętego systemu rakietowego BGM-71E w dystrykcie Bani Zeit w Aleppo. 2 września 2016 roku rebelianci opublikowali nagranie, na którym widać, jak BGM-71 TOW niszczy wyprodukowany we Francji samolot Syryjskich Arabskich Sił Powietrznych Aérospatiale Gazelle podczas lądowania na pasie startowym w pobliżu Khattab w północnej Hamie.

Według doniesień przeciwpancerny pocisk rakietowy typu TOW skutecznie trafił rosyjski czołg produkcji rosyjskiej T-90A w Syrii, który jest wyposażony w aktywne środki obrony zaprojektowane w celu zwalczania takich pocisków. Jednak w rosyjskim raporcie stwierdzono, że czołg nosi „bardzo niewielkie uszkodzenia” i nadal nadawał się do dalszego użytku.

Na Ukrainie

Wojna rosyjsko-ukraińska

W sierpniu 2022 roku Departament Obrony Stanów Zjednoczonych ogłosił, że wyśle 1500 sztuk przeciwpancernych pocisków kierowanych typu TOW (prawdopodobnie BGM-71E TOW 2A choć nie określono tego wprost) na Ukrainę w ramach dodatkowego pakietu pomocy bezpieczeństwa o wartości 775 mln USD, aby „zaspokoić krytyczne potrzeby Ukrainy w zakresie bezpieczeństwa i obrony” w ramach trwającej amerykańskiej pomocy wojskowej po rosyjskiej inwazji na Ukrainę.

W kwietniu 2023 roku na Twitterze opublikowano filmy, w których siły ukraińskie używały przeciwpancernych pocisków kierowanych typu TOW do niszczenia rosyjskich czołgów w rejonie Bakhmut, w tym ich ładowania, użytkowania i montażu na pojeździe. Były urzędnik Rady Bezpieczeństwa Narodowego powiedział: „Takie filmy są po prostu druzgocące. Pokazują, że nawet starsza broń, taka jak pociski TOW, może mieć ogromny wpływ na siły rosyjskie. Te filmy z pewnością szkodzą również morale Rosjan”.

W dniu 19 lipca Hanna Maliar, wiceminister obrony Ukrainy, twierdziła na Telegramie, że amerykański bojowy wóz piechoty M2 Bradley zabił rosyjską piechotę podczas walk w obwodzie zaporoskim. Twierdziła również, że używając pocisków TOW M2 Bradley był w stanie zniszczyć dwa rosyjskie czołgi T-72. Bradley został przydzielony do 47. Brygady Zmechanizowanej. Twierdzeń tych nie udało się niezależnie zweryfikować.

Bibliografia

E. F. Rybak, Jerzy Gruszczyński, Pociski przeciwpancerne TOW cz. I, Czasopismo Nowa Technika Wojskowa Nr. 8/2000, Magnum-X, Warszawa
E. F. Rybak, Jerzy Gruszczyński, Pociski przeciwpancerne TOW cz. II, Czasopismo Nowa Technika Wojskowa Nr. 9/2000, Magnum-X, Warszawa
https://en.wikipedia.org/wiki/BGM-71_TOW
https://pl.wikipedia.org/wiki/BGM-71_TOW

Drukuj

Udostępnij:

Opisy Broni

BGM-71 TOW