T-84 – ukraiński czołg podstawowy, będący modernizacją radzieckiego czołgu T-80UD.

Historia

W czasach ZSRR miasto Charków było jednym z największych i najważniejszych ośrodków zbrojeniowych w Układzie Warszawskim. Właśnie na Ukrainie powstały czołgi T-34,T-44, T-54, T-55 oraz T-64. Rozwój kolejnych wersji tego ostatniego wozu była zadaniem Charkowskiego Biura Konstrukcyjnego Morozowa (ChKBM) natomiast produkcja Charkowskich Zakładów im. Małyszewa. W połowie lat 80. czołgowy ośrodek na Ukrainie rozpoczął produkcję najnowocześniejszych ówcześnie czołgów sowieckich T-80. Po upadku ZSRR, Ukraina dynamicznie włączyła się do walki o światowe rynki. Jeszcze w 1993 roku w ChKBM zapadła decyzja o kontynuowaniu rozwoju T-80. Rok później skończono kompletowanie pierwszego prototypu czołgu T-84. W jego nazwie można upatrywać nawiązania do słynnego charkowskiego T-64 z czasów świetności Związku Radzieckiego.

Pierwsza wersja czołgu T-84 różniła się od swojego pierwowzoru (czołgu T-80) nowym systemem kierowania ogniem, wymieniono nocny system celowniczy działonowego, zamontowano wyświetlacz danych komputera balistycznego. Wprowadzone ulepszenia znacznie zwiększyły możliwości zwalczania celów, także ruchomych, przy wykorzystaniu nocnego systemu celowniczego. Zmiany w konfiguracji opancerzenia ograniczyły się do zastąpienia oryginalnego pancerza reaktywnego Kontakt-5 lokalnym odpowiednikiem. Na bokach i tyłu wieży umieszczono nowe charakterystyczne zasobniki. W czołgu tym zamontowano nowy zespół napędowy z 1200-konnym silnikiem 6TD-2. Głównym celem tych wszystkich zmian było zastąpienie oryginalnych, rosyjskich części lokalnymi ukraińskimi. Według producenta 98% tego czołgu było rodzimej produkcji. Tak wyposażony czołg zadebiutował w 1995 roku na salonie IDEX w Abu Zabi.

T-84M Opłot

W 1998 roku prototypowa wersja T-84 stanęła do przetargu na nowy czołg podstawowy dla Grecji. W przetargu tym wygrał czołg Leopard 2A6, pokonując oprócz T-84 także francuskiego Leclerca, brytyjskiego Challengera, amerykańskiego Abramsa i rosyjskiego T-80U. Czołg T-84 ustępował większości przeciwników pod względem wyposażenia elektronicznego. Stosunkowo wysoko za to oceniono mobilność czołgu. Pośrednim rezultatem wniosków z greckiej lekcji było opracowanie nowej wersji. Wóz został zaprezentowany w 1999 roku w Abu Zabi. Celem głównym charkowskich konstruktorów była dalsza ukrainizacja wozu. Wykorzystano całkowicie nową wieżę, spawaną z płyt walcowanych. Zastosowanie stali pancernej o wysokich parametrach oraz zwiększenie grubości sprowadzonej osłony czołowej wpłynęło na wyraźny wzrost odporności. Zamontowano nowy, produkowany na Ukrainie pancerz reaktywny Nóż, boki kadłuba i układ jezdny osłonięto fartuchami o zwiększonej powierzchni. Zmodyfikowano przyrządy kierowania ogniem. Pojawił się również układ zgrywający oś armaty z osią optyczną celownika. Zamontowano również nowy celownik termowizyjny. Uzbrojenie pozostało bez zmian – 125 mm armata KBA-3. Masa nowej wersji wozu wzrosła z 46 ton do 48,5 tony. Jeszcze w 1999 roku nowa wersja T-84 weszła na uzbrojenie Sił Zbrojnych Ukrainy.

T-84 Jatagan

Dysponując nowym, udoskonalonym czołgiem Ukraina ponownie włączyła się do rywalizacji na światowym rynku pancernym. Były ku temu dwie okazje, pierwsza w Malezji (gdzie T-84 przegrał z polskim PT-91M) i druga przetarg w Turcji. W Azji Mniejszej szlaki Ukrainie przecierał T-84M, lecz docelowo ewentualny sukces miał zależeć od nowszej maszyny. W 2000 roku zakończono prace nad prototypem T-84-120. Pierwszą zasadniczą zmianą w stosunku do modeli poprzednich było uzbrojenie go w armatę KBM-2 kalibru 120 mm z lufą 50 kalibrów. Uzbrojenie dostosowano do NATO-wskich wymogów i standardów. Drugą cechą odróżniającą od Opłota było zastosowanie nowego zmechanizowanego układu ładowania. Tak przystosowany do tureckich i NATOwskich wymogów T-84-120 pod nowa nazwą Jatagan przystąpił do przetargu który jednak nie został rozstrzygnięty. Turcy zrezygnowali z zakupu czołgów zagranicą i zdecydowali się stworzyć własny czołg podstawowy.

T-84 Opłot-M

Ewolucja T-80 nie zakończyła się na etapie Opłota i Jatagana. W Charkowie kontynuowano rozwój konstrukcji, skupiając się na dalszej poprawie wszystkich kluczowych elementów. Nowy ukraiński czołg, określony jako Opłot-M zaprezentowano w drugiej połowie 2008 roku. Nowa wersja ma nowy panoramiczny celownik dowódcy, będący dominującym elementem jego sylwetki. Jest to urządzenie dzienno-nocne, zintegrowane z dalmierzem laserowym. Reszta elementów systemu kierowania ogniem nie uległa zmianie. W stosunku do Opłota i Jatagana, w nowym Opłocie-M zwiększono dość znacząco pancerz. Szacuje się, że ta wersja ma masę przekraczającą 50 ton. Najbardziej narażone na ostrzał powierzchnie czołgu zostały osłonięte modułami z dwuwarstwowym pancerzem reaktywnym Nóż-2. Opłot-M uzbrojony jest w armatę KBA-3 kalibru 125 mm. Szybkostrzelność tej wersji T-84 wynosi 9 strz./min. Czołg wyposażono w optoelektroniczny system przeciwdziałania – ukraiński odpowiednik Sztory o nazwie Warta. Ostrzega on o opromieniowaniu czołgu wiązką lasera, pochodzącą np. z dalmierza. Opłota-M napędza silnik wysokoprężny 6TD-2E, rozwijając moc 1200 KM przy 2600 obr./min. Jednostka napędowa jest dwusuwowa z zapłonem samoczynnym, bezpośrednim wtryskiem i mechanicznym doładowaniem.

Najnowsza wersja czołgu Opłot, oznaczana oficjalnie jako BM Opłot lub T-84 Opłot-M została przyjęta na uzbrojenie Sił Zbrojnych Ukrainy rozkazem ministra obrony nr 285 z dnia 28 maja 2009 r. Stało się to po zakończeniu kilkumiesięcznych testów prowadzonych na poligonie 92 Brygady Zmechanizowanej (styczeń-kwiecień) z udziałem doświadczonej załogi oficerskiej ze składu 17 Brygady Pancernej.

W stosunku do Opłota i Jatagana, w nowym Opłocie-M zwiększono dość znacząco pancerz. Szacuje się, że ta wersja ma masę przekraczającą 50 ton. Najbardziej narażone na ostrzał powierzchnie czołgu zostały osłonięte modułami z dwuwarstwowym pancerzem reaktywnym Nóż-2. Opłot-M uzbrojony jest w armatę KBA-3 kalibru 125 mm. Szybkostrzelność tej wersji T-84 wynosi 9 strz./min. Czołg wyposażono w optoelektroniczny system przeciwdziałania – ukraiński odpowiednik Sztory o nazwie Warta. Ostrzega on o opromieniowaniu czołgu wiązką lasera, pochodzącą np. z dalmierza.

BM Opłot jest silnie opancerzony. Stanowi je zasadniczy pancerz warstwowy, ale także wbudowane w niego elementy (w kadłubie, wieży, burtach) pancerza reaktywnego Nóż. Odporność balistyczna jest jeszcze większa przy zastosowaniu dwuwarstwowego pancerza reaktywnego Duplet, będącego cięższą wersją rozwojową Noża

Załoga BM Opłot dysponuje zestawem peryskopów. Czołg ma w wyposażeniu moduł nawigacyjny TIUS-NM z odbiornikiem satelitarnym oraz zestaw nowoczesnych środków łączności, w tym radiostacje, moduł szyfrujący, komutator łączności i interkom. Czołg wyposażony jest w system ostrzegający o promieniowaniu wiązką laserową Warta (ukraińska wersja Sztory) oraz wyrzutnie granatów dymnych Tucza.

Obecni użytkownicy

Tajlandia – zamówiono 49 czołgów T-84 Oplot

Ukraina – użytkowane kilkanaście sztuk T-84 w kilku wersjach

Gruzja – otrzymała 12 czołgów T-84 Oplot

Niedoszli użytkownicy

• Azerbejdżan – W 2011 roku Azerbejdżan był zainteresowany Oplotem, jednak w czerwcu 2013 roku wybrał rosyjski T-90.
• Bangladesz – W 2007 r. Armia Bangladeszu rozpoczęła negocjacje w sprawie zamówienia 76 czołgów T-84 Jatagan w pierwszej partii. W ciągu najbliższych kilku lat armii Bangladeszu zamierza wprowadzić znaczną liczbę Jataganów (200 do 300) w ramach swojego głównego programu zamówień publicznych na czołówkę bojową. Jednak w 2011 r. Bangladesz zdecydował się na zakup 44 czołgów MBT-2000.
• Grecja
• Malezja – Brał udział w malezyjskim konkursie czołgów, ale T-84 nie został wybrany i zamiast niego wybrano polski PT-91.
• Turcja

Drukuj

Udostępnij:

Powiązane wpisy:

Czołg podstawowy Osorio P1/P2 Czołg podstawowy T-72M4Cz Czołg średni M48 Patton