T-80 – radziecki/rosyjski czołg podstawowy trzeciej generacji.

Historia

Projekt powstał w biurze konstrukcyjnym Zakładów Kirowskich w Leningradzie. Był pierwszym na świecie seryjnie produkowanym czołgiem wyposażonym w turbinę gazową. Pierwszy egzemplarz zjechał z linii montażowej w 1976 roku. T-80 produkowany jest nadal w zakładach w Omsku w Rosji i Charkowie na Ukrainie. Czołg jest konstrukcją opartą na czołgu T-64 (bez użycia jako projektu bazowego czołgu T-72).

Konstrukcja pojazdu

Od momentu powstania T-80 był wielokrotnie modernizowany. Wyróżnić możemy wersje: T-80 (model podstawowy), T-80B, T-80BW, T-80U, T-80UE-1, T-80UD. Obecnie powstają kolejne wersje tego typu czołgu. Czołg T-80 w odróżnieniu od innych typów czołgów napędzany jest za pomocą turbiny gazowej. Jedynie jego wersja T-80UD ma silnik wysokoprężny. Turbina ma układ trzywałowy z dwiema mechanicznymi turbosprężarkami i swobodną turbiną.

W przedziale napędowym czołgu silnik ustawiony jest w układzie „power-pack”, tzn. autonomiczną budowę która upraszcza demontaż, a co za tym idzie – minimalizuje czas wymiany w przypadku awarii.Kadłub spawany jest z płyt pancernych. Przednia górna płyta jest pochylona o kąt 68 stopni i ma strukturę warstwową: – 80 mm stali, 105 mm tekstolitu szklanego (STEF), 20 mm stali (pierwsze wersje T-80; struktura zbliżona do pancerza wczesnych T-64 i T-72) – 40 mm stali o podwyższonej twardości, 60 mm stali, 105 mm STEF, 40 mm stali (T-80B; osłona T-80BW dodatkowo wzmocniona pancerzem reaktywnym Kontakt-1) W przypadku późniejszych wersji T-80 stopień komplikacji przedniej płyty pancerza kadłuba wzrastał, zmieniała się liczba warstw i rodzaj zastosowanych materiałów. Ochrona T-80U (i większości T-80UD) wzmocniona integralnym pancerzem Kontakt-5.

Wieża czołgu wykonana jest w technologii odlewania z integralnymi komorami mieszczącymi elementy pancerza warstwowego. Wieże późnych serii T-80UD oraz ukraińskich T-84 są spawane z płyt walcowanych (prawdopodobnie grubość pancerza wzrosła).

Ochrona jest wzmocniona pancerzem reaktywnym Kontakt-1 (T-80BW, wczesne T-80UD) lub Kontakt-5 (T-80U, T-80UD).

Uzbrojenie główne czołgu stanowi 125 mm armata gładkolufowa 2A46 (kilka wersji). Armata umocowana jest w wieży na czopach. Składa się z: lufy, kołyski i zamka. Armata połączona jest gwintowo z nasadą zamkową. W nasadzie zamkowej zamocowany jest zamek klinowy. Armata 2A46 umożliwia prowadzenie ognia przeciwpancernymi pociskami kierowanymi o zasięgu 4 km.

Armata jest ładowana automatycznie przez zmechanizowany układ zasilania.

Stanowisko kierowcy

Załogę czołgu stanowią 3 osoby (dowódca, działonowy i mechanik-kierowca).

Czołg może być wyposażony w system ochrony (system zakłóceniowy przeciwpancernych pocisków rakietowych) Sztora.

Oprócz Rosji T-80 znajduje się na stanie posiadania armii Białorusi (90 sztuk), Chin (50 sztuk), Cypru (41 sztuk), Korei Południowej (80 sztuk), Pakistanu, Syrii i Ukrainy (po 320 sztuk).

Obecnie na uzbrojeniu SZ FR znajduje się 600 egzemplarzy czołgów podstawowych T-80BW/T-80U znajdujących się w służbie liniowej oraz blisko 3000 egzemplarzy zmagazynowanych w rezerwie. Według wstępnych planów do standardu T-80BWM ma zostać zmodernizowanych od 300 do 400 egzemplarzy tych wozów. Program ten jest jednym z trzech programów modernizacji rosyjskich czołgów podstawowych obok analogicznych programów modernizacji T-72B/T-72B1 i T-90/T-90A do standardów odpowiednio T-72B3M i T-90M.

Modernizacja czołgu podstawowego T-80BW do standardu T-80BWM ma na celu podniesienie zdolności bojowych tego czołgu w zakresie trzech podstawowych jej składników: siły ognia, ochrony i mobilności. Jeśli chodzi o poszczególne elementy modernizacji, to polegała ona na: montażu nowego pancerza reaktywnego Relikt, instalacji nowego, wielokanałowego celownika działonowego Sosna-U, zmodyfikowanego zapasowego celownika działonowego 1P67, nowego przyrządu obserwacyjnego kierowcy TWN-5/TWN-5M, systemu ochrony załogi PKUZ-1Ak, czy nowego systemu gaśniczego i łączności.

Wersje

• T-80 (Obiekt 219-2; 1976 r.)
• T-80B Bierioza („Brzoza”; Obiekt 219R; 1978 r.) – system kierowania ogniem 1A33 i kompleks rakietowego uzbrojenia 9K112-2 umożliwiający wystrzeliwanie czołgowych ppk 9M112 Kobra, wzmocniony pancerz
• T-80BK (Obiekt 660) – wersja dowodzenia, dodatkowy sprzęt radiowy i nawigacyjny
• T-80BW (Obiekt 219RW; 1985 r.) – dodano pancerz reaktywny Kontakt-1
• T-80BWM (Obiekt 219RWM) najnowsza wersja
• T-80BWK – wersja dowodzenia
• T-80U (Obiekt 219AS; 1986 r.) – system kierowania ogniem 1A46 i nowy system uzbrojenia kierowanego 9K119 Refleks, mocniejszy silnik GTD-1250 o mocy 1250 KM (930 kW), pancerz reaktywny Kontakt-5
• T-80UD (Obiekt 478B; 1985 r.) – opracowana w charkowskim biurze konstrukcyjnym Morozowa KMDB (obecnie Ukraina) wersja z silnikiem Diesla 6TD o mocy 1000 KM (750 kW); system kierowania ogniem jak w przypadku T-80U, wozy pierwszych serii z pancerzem reaktywnym Kontakt-1, później Kontakt-5
• T-80UK, T-80UDK – wersje dowodzenia, elektroniczny układ obrony TSzU-1-7 Sztora
• T-80UM – rosyjska wersja rozwojowa, m.in. nowy termowizyjny celownik działonowego
• T-80UM1 Bars („Pantera śnieżna”) – rosyjski prototyp z systemem obrony aktywnej Arena
• T-80UM2 – rosyjski prototyp z systemem aktywnej obrony Drozd
• T-80UE – wersja eksportowa
• T-84 (Obiekt 478DU2) – ukraińska wersja rozwojowa czołgu T-80UD, nowa spawana wieża, pancerz reaktywny Noż, elektroniczny układ obrony Warta
• T-84U – wersja rozwojowa czołgu T-84
• Obiekt 478 (1976 r.) – opracowana w biurze konstrukcyjnym Morozowa CKMDB wersja rozwojowa T-80 z silnikiem Diesla; doświadczenia wykorzystano przy budowie T-80UD
• T-80A (Obiekt 219A; 1982 r.) – opracowana w leningradzkim biurze konstrukcyjnym Zakładów Kirowskich wersja rozwojowa T-80B o charakterystykach przyszłego T-80U, pancerz reaktywny Kontakt-1
• Obiekt 640 „Cziornyj Orioł” („Czarny Orzeł”) – rosyjski prototyp czołgu nowej generacji z wykorzystaniem wydłużonego i zmodyfikowanego kadłuba T-80U; m.in. nowa wieża z niszą mieszczącą magazyn amunicyjny i mechanizm ładowania, pancerz reaktywny Kaktus

Żródła:

• Tomasz Szulc. Czołg T-80. „Technika Wojskowa”. 3 (11), s. 2–8, 1992. ISSN 0867-5635 (pol.).
• Vitaly Kuzmin, fotografie
• defence24.pl, informacje prasowe.

Detale T-80B (Т-80Б):

Detale T-80BW (Т-80БВ):

Detale T-80BWM (Т-80БВМ):

Detale T-80U (Т-80У):

Detale T-80UE-1 (Т-80УЕ-1):

Drukuj

Udostępnij:

Powiązane wpisy:

T-90 T-55AM „Merida” T-55