T-37A – lekki czołg pływający konstrukcji radzieckiej z okresu przed II wojną światową.
W Związku Radzieckim z dużym zainteresowaniem śledzono rozwój zagranicznych pojazdów wojskowych. Szczególną uwagę zwrócono na brytyjskie czołgi pływające opracowane przez Cardena i Loyda.
Zimą 1932 roku ZSRR zakupił osiem egzemplarzy lekkich czołgów amfibijnych Vickers-Carden-Loyd Amphibian. Na bazie analizy tych brytyjskich pojazdów rozpoczęto prace nad ich własną wersją, oznaczoną jako T-33.

W pierwszych miesiącach 1932 roku powstały także dwie inne krajowe konstrukcje czołgów pływających – T-37 oraz T-41. Testy prototypów ujawniły liczne wady i niedociągnięcia, dlatego zdecydowano się na stworzenie nowego pojazdu, który łączył elementy konstrukcyjne obu modeli. W efekcie powstał czołg T-37A, w którym wprowadzono niezbędne ulepszenia. Produkcja seryjna tego czołgu rozpoczęła się latem 1933 roku.
Planowano również uzbrojenie radzieckich jednostek powietrznodesantowych w czołgi T-37A. W tym celu opracowano specjalny system umożliwiający mocowanie tych pojazdów pod kadłubem ciężkiego samolotu transportowego TB-3M17. Rozważano także zrzucanie czołgów z niskiego pułapu nad wodą.
W ramach testów przeprowadzono trzy próby takiego desantowania, stosując różne osłony mające chronić pojazdy przed uszkodzeniami przy uderzeniu o powierzchnię wody. Jednakże za każdym razem kadłub czołgu ulegał uszkodzeniu, co prowadziło do zatonięcia wszystkich trzech maszyn.

Czołgi T-37A zasiliły pancerne jednostki rozpoznawcze Armii Czerwonej. Wzięły udział w licznych operacjach, w tym podczas agresji na Polskę w 1939 roku oraz w Wojnie Zimowej z Finlandią. Pozostawały w służbie również w chwili ataku Niemiec na ZSRR w czerwcu 1941 roku. Z powodu słabego opancerzenia i uzbrojenia, ich wartość bojowa w walkach obronnych była ograniczona. W wyniku starć wiele pojazdów zostało zniszczonych lub porzuconych podczas odwrotu Armii Czerwonej.

Niektóre egzemplarze pozostawały w użyciu aż do 1944 roku, głównie na Froncie Karelskim. Poza Armią Czerwoną, zdobyte czołgi T-37A znalazły się na wyposażeniu innych armii, takich jak fińska (29 sztuk), rumuńska (19 sztuk), węgierska oraz niemiecka.
Wersje:
- T-37RT – wersja wyposażona w radiostację 71-TK-1, przeznaczona dla dowódców jednostek pancernych. Charakterystycznym elementem tej wersji była antena poręczowa zamontowana wokół kadłuba.
- BChM-4 / OT-37 – wersja czołgu wyposażona w miotacz ognia, przeznaczona do wsparcia działań szturmowych.
- Tele-T-37 – czołg zdalnie sterowany, przystosowany do przewożenia ładunku wybuchowego. Służył do niszczenia umocnień przeciwnika, działając jako pojazd specjalnego przeznaczenia.
- TM – prototypowa wersja napędzana silnikiem GAZ-M1. Charakteryzowała się wydłużonym podwoziem z trzema parami wózków jezdnych zamiast dwóch, co miało poprawić mobilność pojazdu.
- SU-37 – projekt działa samobieżnego na podwoziu T-37A, uzbrojonego w armatę kalibru 45 mm wz. 1932. Projekt ten zakończył się opracowaniem i budową ostatecznej wersji działa samobieżnego, oznaczonego jako SU-45.
Państwo | ZSRR |
---|---|
Typ pojazdu | lekki czołg pływający |
Trakcja | gąsienicowa |
Załoga | 2 (kierowca, dowódca-strzelec) |
Historia | |
Prototypy | 1932 |
Produkcja | 1933–1936 |
Wycofanie | 1941 |
Egzemplarze | 2627 |
Dane techniczne | |
Silnik | 1 silnik gaźnikowy rzędowy, 4-cylindrowy GAZ AA o mocy 40 KM |
Transmisja | mechaniczna |
Poj. zb. paliwa | 100 l |
Pancerz | spawany i nitowany z płyt walcowanych, grubość: 4 – 9 mm |
Długość | 3,75 m |
Szerokość | 2,10 m |
Wysokość | 1,82 m |
Prześwit | 0,30 m |
Masa | 3 200 kg (bojowa) |
Moc jedn. | 12,5 KM/t |
Nacisk jedn. | 0,55 kg/cm² |
Osiągi | |
Prędkość | 35 km/h (po drodze) 4 – 7 km/h (pływania) |
Zasięg pojazdu | 185 km (po drodze) |
Pokonywanie przeszkód | |
Rowy (szer.) | 1,60 m |
Ściany (wys.) | 0,50 m |
Dane operacyjne | |
Uzbrojenie | |
1 karabin maszynowy DT kal. 7,62 mm (zapas amunicji – 2142 szt.) | |
Użytkownicy | |
ZSRR, Finlandia, Niemcy, Rumunia, Węgry |

