Samobieżna armato-haubica ShKH vz. 77/wz. 1977 „Dana”

Opole, sierpień 2019 rok

Historia konstrukcji

W latach siedemdziesiątych XX wieku w czechosłowackich zakładach Konstrukcie Trencin w Trenczynie, został opracowany projekt całkowicie nowej samobieżnej armato-haubicy o kalibrze 152 mm, które miało być ulokowane na zmodyfikowanym podwoziu kołowym Tatra 815 o układzie jezdnym 8×8. Projekt ten następnie otrzymał kryptonim „Dana”. Była to pierwsza seryjnie produkowana na świecie armato-haubica, która ulokowana była na podwoziu kołowym, wyprzedzając w tym fakcie południowoafrykańską Denel G6. Jej główne uzbrojenie znajdowało się w wieży, typu tak zwanego półzakrytego. Sama wieża osłaniała przede wszystkim znajdującą się w niej obsługę/załogę oraz dwa magazyny amunicyjne, z których jeden mieścił pociski, a drugi ładunki miotające.

Pierwsze jej próbne prototypy powstały na przełomie 1972, a 1973 roku. Po przeprowadzeniu prób zakładowych, a następnie wojskowych prób poligonowych, ostatecznie w pierwszej połowie 1977 roku otrzymała ona oznaczenie 152 mm Samohybna Kanonova Houfnice vz. 77 „Dana” i została przyjęta na uzbrojenie ówczesnej armii Czechosłowacji. Wraz z początkiem 1979 roku przystąpiono do rozpoczęcia produkcji seryjnej, która miała odbywać się Zakładach ZTS w Dubnicy nad Wagiem, we czynnej współpracy z innymi kooperantami, głównie czeskimi. Podwozia dla nowej armato-haubicy powstawały w filii czechosłowackiej Tatry, która ulokowana była w Banovcach nad Beravou. Do ostatecznego zakończenia jej produkcji w 1989 roku, zostało łącznie wyprodukowanych 672 samobieżne armato-haubice tego typu, z czego 410 przeznaczonych dla armii Czechosłowacji.

W 1983 roku samobieżna armato-haubica w. 1977 „Dana”, jak ją oznaczono została przyjęta do uzbrojenia Wojska Polskiego. Łącznie zakupiono liczbę 111 egzemplarzy. Trafiła ona do brygad artylerii, gdzie była wykorzystywana do ogólnego wsparcia artyleryjskiego. Także obecnie znajduje się ona na wyposażeniu polskich oddziałów wojskowych w pułkach artyleryjskich oraz niektórych dywizjonów wsparcia bezpośredniego brygad zmechanizowanych, użytkujących przede wszystkim kołowe wozy „Rosomak”.

Opole, sierpień 2019 rok

Po przeprowadzeniu prób w 2007 roku, od 2008 roku w Polsce około 40 dział samobieżnych „Dana” zostało poddanych modernizacji, instalując na nich Zautomatyczny Zestaw Kierowania Ogniem „Topaz” firmy WB Electronics i nowymi środkami łączności. Wozy te określana się jako „Dana-T”. Pięć dział samobieżnych „Dana” zostało użytych bojowo w składzie Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie.

Lista państw posiadających armato-haubice Dana

Aktualni użytkownicy

• Azerbejdżan – Armia Azerbejdżanu używa nieznaną ilość Dana M1

• Czechy – 273

• Gruzja – Około 24 sztuk zakupiono z Czeskiej Republiki

• Libia – 120

• Polska – 111

• Słowacja – 135

• Ukraina – Zamówiono 26 armatohaubic

Elementy systemu automatu ładowania

Zdjęcia – Dariusz Kotyk

Dawni użytkownicy

• Czechosłowacja – 408. Po rozpadzie Czechosłowacji działa te znalazły się w uzbrojeniu zarówno armii czeskiej, jak i słowackiej.

• Związek Radziecki – 108

Opis konstrukcji

Vojenské Historické Múzeum, Piešťany, Słowacja

Konstrukcja czechosłowackiej armato-haubicy „Dana” oparta została na specjalnie zmodyfikowanym podwoziu kołowym ciężkiego samochodu ciężarowego o układzie z napędem na wszystkie koła 8×8 Tatra T-815 VT Kolos. Jest działem typu zakrytego, które składa się z układu jednego oraz części artyleryjskiej. W przedniej części opancerzonego nadwozia, znajduje się nisko położona opancerzona kabina, w której mieści się stanowisko dowódcy działa oraz kierowcy pojazdu. W środkowej części platformy kołowej znajduje się przedział bojowy wraz z obrotową wieżą. Natomiast w tylnej części znajduje się przedział napędowy. Wieża artyleryjska zbudowana jest z dwóch oddzielnych przedziałów: w prawym przedziale znajduje się stanowisko drugiego amunicyjnego oraz przenośnik pocisków, a w ;lewym stanowisko na przodzie celowniczego oraz pierwszego amunicyjnego. Pomiędzy nimi umiejscowiona jest przestrzeń, w której została umieszczona długą, jednolitą wzmocnioną bruzdowaną lufę artyleryjską kalibru 152 mm, która jest zakończona jednokomorowym akcyjno-reakcyjnym hamulcem wylotowym. Z drugiej strony przewodu lufy znajduje się nakręcona komora nabojowa wraz z zamkiem klinowym o poziomym ruchu klina, który otwierany jest w lewo. Oporopowrotnik składa się z opornika, dwóch powrotników pneumatycznych i regulatora długości odrzutu. Ponadto działo posiada zmechanizowany układ zasilania amunicją umożliwiającym samoczynnie załadowane pocisku oraz łuski z ładunkiem miotającym, do komory nabojowej, usunięcie łuski po oddanym strzale i doprowadzenie następnego pocisku i łuski z ładunkiem miotającym do położenia „gotowe do wybrania”. Pozwala on na ładowanie pocisków odłamkowo-burzących, natomiast pociski przeciwpancerne, ładowane w tradycyjny sposób ręcznie. Sam układ zasilania działa artyleryjskiego, składa się z: przenośnika pocisków, przenośnika łusek z ładunkami miotającymi, podajnika pocisku, podajnika łusek z ładunkami miotającymi i dosyłacza. Napęd wszystkich mechanizmów układu zasilania amunicji jest hydrauliczny. Zaś obrót wieży i zespół napędowy działa artyleryjskiego jest naprowadzany elektro-hydraulicznie. W sytuacji awarii – za pomocą ręcznych manipulatorów może się to odbywać ręcznie. Wieża artyleryjska zamocowana jest na obrotnicy, umieszczonej na podwoziu kołowym. Do strzelania z działa wykorzystuje dwa celowniki: typu 10P40 z kątomierzem działowym typu PG-2 lub zastosowania celownika optycznego OP5-37, który służy do strzelania na wprost. Wokół kadłuba znajdują się rozmieszczone dodatkowe pojemniki amunicyjne. W skład uzbrojenia dodatkowego działa samobieżnego, wchodzi także przeciwlotniczy karabin maszynowy kalibru 12,7 mm. Na stanowisku ogniowym działo spoczywa na trzech opuszczanych na grunt podporach hydraulicznych, jednej tylnej i dwóch bocznych, które po ich ustawieniu zwiększają jego stabilność podczas strzelania. Działo samobieżne wyposażone jest w środki łączności i kierowania ogniem oraz w urządzenia ochrony przez bronią masowego rażenia, układ filtracyjno-wentylacyjny oraz posiada automatyczny system przeciwpożarowy.

Układ jezdny działa został oparty na podwoziu ciężkiego samochodu ciężarowego, zmodyfikowanego o oznaczeniu Tatra T-815 VT Kolos, o napędzie na wszystkie koła o układzie 8×8. Dla ułatwienia poruszania się w ciężkim terenie podwozie ma sterowany z kabiny kierowcy układ regulowania ciśnienia w oponach, umożliwiający zmianę ciśnienia w oponach.

ShKH Ondava to etap rozwoju rozpoczęty pod koniec lat 80.-tych z dłuższą lufą 152 mm (47 kalibrów), nowym hamulcem wylotowym (2 komory), nowym mechanizmem ładowania, itp. Maksymalny zasięg to 30 km. Projekt Ondava zakończył się aksamitną rewolucją i rozpadem państwa czechosłowackiego. Doświadczenie techniczne zostało przeniesione do projektu Zuzana.

Vojenské Historické Múzeum, Piešťany, Słowacja

Podstawowe dane taktyczno-techniczne

• Producent: KONSTRUKTA-Defence a.s. – część artyleryjska (Słowacja), podwozie – TATRA a.s. (Czechy)

• Przeznaczenie: do zwalczania siły żywej, niszczenia sprzętu technicznego i budowli inżynieryjnych

• Zasada działania: broń półautomatyczna, działająca na zasadzie odrzutu lufy, ryglowana zamkiem klinowym o poziomym ruchu klina

• Zasilanie uzbrojenia głównego: za pomocą zmechanizowanego układu zasilania amunicją z dwóch magazynów amunicyjnych, których lewy mieści 36 pocisków artyleryjskich kalibru 152 mm, a drugi z prawej strony mieści łącznie 30 ładunków miotających

• Naprowadzanie uzbrojenia głównego: w płaszczyźnie pionowej i poziomej – elektrohydraulicznie oraz ręcznie

• Podwozie: kołowe 8×8 z układem regulowania ciśnienia w oponach podczas jazdy, zawieszenie przednich mostów – na resorach piórowych i amortyzatorach hydraulicznych, tylnych – wyłącznie na resorach piórowych

• Układ napędowy: silnik wysokoprężny, dwunasto-cylindrowy Tatra 3-930.52 z doładowaniem, chłodzony powietrzem, wielopaliwowy o mocy 265 kW (360 KM)

• Układ przeniesienia mocy: sprzęgło suche, jednotarczowe, mechaniczna skrzynia biegów (dziesięć biegów do jazdy do przodu, dwa biegi wsteczne), skrzynia rozdzielcza dwustopniowa

• Celownik do strzelania ogniem: pośrednim typu ZZ-73 z kątomierzem działowym typu PG-1-M-D, na prost typu OP5-38-D7

• Wyposażenie standardowe (specjalistyczne): urządzenie klimatyzacyjne, urządzenie filtrowentylacyjne, radiostacja typu R-123/RRC-9500, telefon wewnętrzny R-124/FONET, wielkokalibrowy karabin maszynowy kalibru 12,7 mm DSzKM (38/46), montowany na stropie wieży)

• Opancerzenie konstrukcji: pancerz spawany z płyt walcowanych o grubości do 15 mm

• Kaliber: 152,4 mm

• Długość przewodu lufy: 5580 mm

• Liczba bruzd: 48

• Skok bruzd: 25 kalibrów

• Rodzaje stosowanych pocisków: armatni odłamkowo-burzący typu OF-540, haubiczny – odłamkowo-burzący OF-530, odłamkowo-burzący dalekonośny OF-540Ż, przeciwpancerny-kumulacyjny BP-540, przeciwbetonowy G-545, radiolokacyjny, oświetlający, dymny

• Wymiary (długość, szerokość, wysokość), w położeniu marszowym: 11 356 mm, 3000 mm, 3250 mm (3525 mm z zamontowanym karabinem maszynowym)

• Prześwit: 410 mm

• Wysokość linii ognia: 2400 mm

• Masa własna: 23 000 kg

• Masa bojowa: 29 250 kg

• Rozstaw osi: 2000 mm

• Kąty ostrzału: w płaszczyźnie pionowej od -4 do +70 stopni, w płaszczyźnie poziomej +/-225 stopni

• Prędkość początkowa wystrzelonego pocisku: 693 m/s

• Maksymalna skuteczna donośność wystrzału: do 20 000 metrów

• Skuteczna odległość strzału bezwzględnego: od 850 do 1500 metrów

• Szybkostrzelność praktyczna: 4 strzały na minutę

• Obsługa: pięciu żołnierzy

• Pojemność zbiorników paliwa: 480 dm³

• Prędkość maksymalna: po drodze do 80 km/h, marszowa – 40 km/h, maksymalna w terenie do 25 km/h

• Zasięg jazdy: po drodze rzędu 600-750 km, a w terenie do 350-400 km

• Zdolność do pokonywania terenu: rowy o szerokości do 200 cm, ściany pionowe o wysokości do 60 cm, brody o głębokości do 140 cm, wzniesienie o nachyleniu do 30 stopni

Zastosowana amunicja

• Typ naboju: rozdzielnego ładowania, zł łuską metalową

• Rodzaje pocisków: odłamkowo-burzący, odłamkowo-burzący dalekonośny, kumulacyjny

• Masa naboju: 40-65 kg

• Masa pocisku odłamkowo-burzącego: 43,5 kg

• Zapas przewożonej amunicji: 60 nabojów działowych (55 pocisków odłamkowo-burzacych i 5 pocisków kumulacyjnych), 200 naboi kalibru 12,7 mm

Producent broni: KONSTRUKTA-Defence, a.s. – część artyleryjska (Słowacja), TATRA, a.s. – podwozie (Czechy)

Tytuł i sygnatura instrukcji: 152 mm armato-haubica samobieżna wz. 1977, Uzbr.2407/86, Podwozie Kołowe TATRA 815 WP31, Panc-Sam. 536/87

Autor – Dawid Kalka

Bibliografia

1. Janusz Magniski, Wozy Bojowe LWP 1943-1983, Ministerstwo Obrony Narodowej, Wydanie I, 1984 rok
2. Tomasz Szczerbicki, Pojazdy Ludowego Wojska Polskiego, VESPER, Wydanie I, 2014
3. Leszek Szostek, Artyleria polowa Wojska Polskiego 1943-2018, Agencja Wydawnicza CB Andrzej Zasieczny, Warszawa 2018
4. Najnowsze uzbrojenie Wojska Polskiego Siły lądowe, Ministerstwo Obrony Narodowej, wydawnictwo Bellona 2018
5. Ministerstwo Obrony Narodowej
6. https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:SpGH_DANA

https://www.youtube.com/watch?v=Ev9xYt35Ltc

28 września 2021

Ostatnia aktualizacja 1 rok

Drukuj

Udostępnij:

Powiązane wpisy:

2S1 Goździk 2S5 Hiacynt-S Sturmtiger