S-60

57 mm Armata przeciwlotnicza S-60

Historia konstrukcji

Armata skonstruowana została w drugiej połowie lat 40. XX w. w biurze konstrukcyjnym Wasilija Grabina. Przeznaczona została do zwalczania samolotów i śmigłowców nieprzyjaciela, a także celów zrzucanych na spadochronach oraz do zwalczania ogniem na wprost celów naziemnych i nawodnych. Na uzbrojenie Armii Radzieckiej weszła w 1950 r., w tym samym roku rozpoczęła się jej masowa produkcja. Armata eksportowana była do wielu krajów, kilka z nich (w tym Polska) otrzymały na jej produkcję licencję, a jej bezlicencyjną kopię produkowano również w Chinach.

Automatyczna armata przeciwlotnicza konstrukcji radzieckiej kalibru 57 mm. Produkowana na licencji Polsce w Zakładach Mechanicznych Tarnów w latach 1958-1964.

Podstawowe wyposażenie pododdziałów przeciwlotniczych w ludowym Wojsku Polskim wprowadzane na stan od końca lat 50 XX w. Armata przeznaczona jest do zwalczania celów powietrznych na małych i średnich wysokościach oraz naziemnych i nawodnych celów opancerzonych. Armata mogła wystrzeliwać pociski odłamkowo-smugowe i przeciwpancerno-smugowe. Masa pocisku 2,8 kg, masa naboju 6,71 kg.W pułkach artylerii przeciwlotniczej, organizowanych w Polsce i stacjonujących do lat 80 XX w. znajdowały się baterie wyposażone w sześć takich armat oraz wspólną dla wszystkich armat stację naprowadzającą.Udoskonalona wersja armaty S-60, nosząca oznaczenie S-68, znajdowała się na uzbrojeniu działa samobieżnego ZSU-57-2.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka
Eksponat ze zbiorów: Fort Gerharda – Muzeum Obrony Wybrzeża, Świnoujście

W połączeniu z przelicznikiem artyleryjskim PUAZO-6-60 i radarem umożliwia strzelanie do niewidocznych celów powietrznych.

Zmodernizowana wersja armaty, o oznaczeniu S-60 MB, jest głównym elementem uzbrojenia uzbrojenia m.in. 9. Dywizjonu Przeciwlotniczego Marynarki Wojennej (12 dział) stacjonującego w Ustce. Dywizjon ten wziął m.in. udział w roku 2010 w październikowych manewrach NATO pod kryptonimem „Anakonda 2010″ w Wicku Morskim.

Prowadzone są prace nad dalszymi modernizacjami tych armat, m.in. nad przystosowaniem ich do roli automatycznych strażników. Armaty miałyby zostać wyposażone w automatyczne urządzenia umożliwiające im samodzielne obracanie się, celowanie, ładowanie i prowadzenie ognia oraz zaawansowany system elektroniczny umożliwiający wykrywanie niebezpieczeństwa (np. nadlatujących pocisków moździerzowych) i automatyczne otwieranie ognia w celu unieszkodliwienia go. Tak zmodernizowane armaty mogłyby służyć do obrony baz wojskowych np. podczas misji zagranicznych.

Armaty eksportowano do wielu krajów świata, biorąc udział w dziesiątkach konfliktów zbrojnych od wojny koreańskiej do chwili obecnej. Służyli także w Czechosłowacji (do 180 egzemplarzy), a następnie w Armii Czech i Słowacji.

Armata była zasila z cztero-nabojowych łudek podawanych przez dwóch ładowniczych. Dobrze zgrana i przeszkolona obsługa mogła zapewnić strzelanie ogniem ciągłym, w trakcie którego w ciągu minuty lufę opuszczało 50 – 60 pocisków, tworząc trudną do przebrnięcia dla nisko lecących samolotów (także z psychologicznego punktu widzenia) ścianę ognia. Co ciekawe po oddaniu takiej salwy lufa armaty nagrzewała się nawet do temperatury 400 – 450 stopni C. Podstawową amunicję przeciwlotniczą stanowiły naboje odłamkowe UOR-281U, zaś do celów naziemnych strzelano amunicją UBR-281U z pociskiem przeciwpancernym.

Baterię armat S-60 tworzyło od 6 do 8 dział (w Wojsku Polskim 6). W celu sprawnego kierowania ogniem oraz zwiększenia zasięgu skutecznego ognia, były one skomunikowane z radiolokatorem SON-9 oraz przelicznikiem artyleryjskim PUAZO-6-60. Przy zastosowaniu radiolokatora i przelicznika zasięg skuteczny ognia w pionie oceniano na 6000 m (mimo zasięgu teoretycznego podawanego na 8 000 m). Alternatywnie armaty mogły strzelać przy użyciu własnych celowników optycznych WK-3, co znacząco utrudniało przeciwnikowi wykrycie baterii, ale oczywiście zmniejszało zasięg skuteczny i celność prowadzonego ognia.

Autor – Dawid Kalka

Warszawa, Muzeum Wojska Polskiego

  • Podstawowe dane taktyczno-techniczne

    • Państwo: Związek Radziecki, Polska Rzeczpospolita Ludowa

    • Zakład nr 4, Zakład nr 7, Zakład nr 92, Zakład nr 235, Zakład nr 946, w latach 1950-1957

    • Produkcja: Polska, Zakłady Mechaniczne Tarnów w latach 1958-1964

    • Rodzaj: samoczynna armata przeciwlotnicza

    • Kaliber: 57 mm

    • Liczba bruzd: 24

    • Nabój: 57 x 348 mm SR

    • Długość lufy: 4 390 mm z zamontowanym hamulcem wylotowym, 4170 mm bez zamontowanego hamulca wylotowego

    • Donośność: 8 800 m w pionie, 12 000 m w poziomie

    • Prędkość początkowa wystrzelonego pocisku: około 1 000 m/s

    • Masa armaty: w położeniu bojowym 4775 kg, w położeniu marszowym 4875 kg

    • Kąt ostrzału: przy naprowadzaniu automatycznym od -2° do 87°(w pionie, 360° w poziomie przy naprowadzaniu ręcznym od 0° do 87° w pionie, 360° w poziomie

    • Długość odrzutu lufy: od 315 do 370 mm

    • Szybkostrzelność teoretyczna: od 105 do 120 strz./min., praktyczna od 50 do 60 strz./min.

    • Obsługa: 9 żołnierzy (dowódca, strzelec, celowniczy, dalmierzysta, celownikowy prędkości i kursu, ładowniczy, dwóch amunicyjnych, kierowca ciągnika)

    • Szybkość marszowa: na drogach asfaltowych średnio do 60 km/h, na drogach brukowych do 35 km/h, na drogach gruntowych 25 km/h, po bezdrożach 15 km/h

    • Stosowana amunicja: 53-UBR-281, 53-UBR-281U, 53-UOR-281, 53-UOR-281U, 57-JOSV PLK S-60, 57-JONhSv PLK S-60, 57-JPSV PLK S-60

    Dawid Kalka

    Bibliografia

    1. https://www.valka.cz/SOV-S-60-57-mm-protiletadlovy-kanon-t958
    2. http://www.muzeum.drzonow.eu/index.php/eksponat-sierpnia-2020
    3. https://pl.wikipedia.org/wiki/57_mm_armata_przeciwlotnicza_S-60