12,7 mm Karabin przeciwpancerny PTR „Szochołowa”
Koszalin, Muzeum Obrony Przeciwlotniczej
Historia konstrukcji
W Związku Radzieckim, jeszcze przed wybuchem II Wojny Światowej prowadzono bardzo intensywne badania nad opracowaniem karabinu przeciwpancernego w kilku kalibrach – od 12,7 mm, przez 14,5 mm po ponad 20 mm.
W momencie przeprowadzonego wielkiego ataku III Rzeszy Niemieckiej i jego sojuszników w dniu 22 czerwca 1941 roku na Związek Radziecki spowodowało, że w praktyce wiele radzieckich oddziałów nie posiadało odpowiedniego uzbrojenia przeciwpancernego, które pozwalało by skutecznie razić niemieckie pojazdy pancerne. Dlatego też zlecono m.in.: konstruktorowi W. N. Szochołowi na opracowanie odpowiedniej broni tego typu, która miała zostać wprowadzona jak najszybciej na linię produkcyjną. Aby przyspieszyć owe prace Szochołow w praktyce bardzo mocno wzorował się na konstrukcji niemieckiego karabinu przeciwpancernego, wprowadzonego w okresie pod koniec trwania I Wojny Światowej w Europie, jakim był kalibru 13,2 mm karabin przeciwpancerny Mauser Model 1918 Tank Gewehr. Zmiany jakie wprowadzono w radzieckiej konstrukcji to zastosowany hamulec wylotowy, zastosowano amortyzator w kolbie karabinu oraz zastosowano dwójnóg. Karabin przeciwpancerny Szołochowa został dostosowany do amunicji 12,7 mm x 107 mm, stosowanej dla najcięższego karabinu maszynowego typu DSzK obr./wz. 38 (indeks ГРАУ: 56-В-542A). Sama broń była też w mniejszym stopniu wzorowana na zdobycznych polskich karabinach przeciwpancernych wz. 1935.
Produkcję seryjną radzieckiego karabinu przeciwpancernego konstrukcjo Szochołowa kalibru 12,7 mm rozpoczęto w lipcu 1941 roku, jednakże szybko okazało się, że skuteczność stosowanego naboju przeciwpancernego kalibru 12,7 mm na dystansie powyżej 100 metrów była niewielka, dlatego też szybko zaprzestano produkcji tej broni, po wyprodukowaniu około 1000 egzemplarzy przeciwpancernych karabinów konstrukcji Szochołowa.
Nabój przeciwpancerny 12,7-мм с бронебойно-зажигательной пулей образца 1932 года (Б-32)
W niemieckim katalogu zagranicznego uzbrojenia otrzymały oznaczenie 12,7 mm Panzerabwehrbüchse 775 (r) oraz 12,7 mm Panzerabwehrbüchse 776 (r).
Stosowana amunicja przeciwpancerna
Przeciwpancerna 12,7-мм патрон с бронебойной пулей образца 1930 года (Б-30):
-
Masa naboju: 135 g
-
Masa pocisku: 52 g
-
Masa ładunku miotającego: 18 g
-
Prędkość wylotowa: 840 m/s
-
Pocisk pełnopłaszczowy ze stalowym rdzeniem
Przeciwpancerna 12,7-мм с бронебойно-зажигательной пулей образца 1932 года (Б-32):
-
Długość naboju: 145,5-147 mm
-
Długość pocisku: 63-64 mm
-
Masa naboju: 125-137 g
-
Masa pocisku: 47,2-49,5 g
-
Masa ładunku miotającego: 16 g
-
Prędkość wylotowa: 810 m/s
-
Pocisk pełnopłaszczowy ze stalowym rdzeniem i umieszczoną w przedniej części (pod płaszczem) masą zapalającą
Przeciwpancerno-zapalająca ze smugaczem 12,7-мм с бронебойно-зажига-тельно-трассирующей пулей (БЗТ):
-
Długość naboju: 145,5-147 mm
-
Długość pocisku: 63,6-64,6 mm
-
Masa naboju: 123-135 g
-
Masa pocisku: 44,3-45,6 g
-
Masa ładunku miotającego: 16 g
-
Prędkość wylotowa: 810 m/s
-
Pocisk pełnopłaszczowy ze stalowym rdzeniem i umieszczoną w przedniej części (pod płaszczem) masą zapalającą. W części dennej znajdował się smugacz
Pocisk przeciwpancerny z rdzeniem 12,7-мм с бронебойно-зажигательной пулей образца 1932 года (Б-32)
Zachowany egzemplarz
W 2018 roku podczas przeprowadzanego generalnego remontu na terenie 8. Koszalińskiego pułku Przeciwlotniczego, pod powierzchnią placu, został znaleziony karabin, który okazał się niezidentyfikowanym wówczas jeszcze karabinem przeciwpancernym. Wstępna identyfikacja znaleziska została początkowo błędnie określona jako karabin przeciwpancerny Mausera Tank Gewehr Model 1918. Jednak jego dokładniejsze analizy, doprowadziły w końcu do określenia broni – jest to jeden z trzech zachowanych do dnia dzisiejszego karabinów przeciwpancernych konstrukcji Szochołowa kalibru 12,7 mm.
Autor – zdjęcia: Dawid Kalka
Koszalin, Muzeum Obrony Przeciwlotniczej
Prace identyfikacyjne były prowadzone przy zaangażowaniu pasjonatów historii z Bałtyckiego Stowarzyszenia Miłośników Historii „PERUN” z Koszalina, zaś prace renowacyjne karabinu były prowadzone przez specjalistów z 8. Koszalińskiego Pułku Przeciwlotniczego i Muzeum Marynarki Wojennej w Gdynii.
Bibliografia
-
Muzeum Obrony Przeciwlotniczej, Koszalin
-
https://www.dws-xip.com/encyklopedia/infwikbp-ru/