30 mm podwójne działko przeciwlotnicze PLdvK vz. 53

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Czechy, Muzeum obrněné techniky Smržovka

Rozwój podwójnego działa przeciwlotniczego 30 mm na podwoziu czterokołowym (30 mm PLDvK vz.53) rozpoczął się w Zbrojovce Brno na podstawie dekretu Ministerstwa Obrony na początku 1948 roku. W trakcie prac projektowych zbrojownię zbudowano na niedokończonej broni z II Wojny Światowej, określanej wówczas jako „działo przeciwlotnicze 30-2 Br”. Prototypowa armata wyprodukowana w 1949 roku nosiła fabryczne oznaczenie „ZK 453”, a jej automatyka wykorzystywała mechanizm tłokowy, co gwarantowało dużą szybkostrzelność i efektywny zasięg kątowy w pionie.

Rys historyczny

Holowana wersja zestawu sprzężonego, dwulufowego 30 mm działka przeciwlotniczego, montowanego na samobieżnym nośniku Praga – PLDvK 53/59 „Ještěrka”.

Rozwój podwójnego działa przeciwlotniczego 30 mm na dwukołowym podwoziu (30 mm PLDvK vz.53) rozpoczął się w Zbrojovce Brno na podstawie dekretu MNO z początku 1948 roku. Prototyp armaty, wyprodukowany w 1949 roku, nosił oznaczenie fabryczne „ZK 453”.

Na początku 1950 roku prototyp przeszedł testy komisyjne. Wyniki były zadowalające, a strzelanie zostało ocenione jako bardzo dobre. Jednak dalsze prace nad armatą zostały wstrzymane dekretem MNO z 28 stycznia 1949 roku, z powodu niewystarczających wymagań unifikacyjnych dla kalibru broni. W styczniu 1952 roku, na zalecenie radzieckich doradców wojskowych, dekretem MNO z dnia 31 stycznia 1952 roku wydano rozkaz dokończenia opracowania podwójnej armaty przeciwlotniczej 30 mm i jednocześnie wydano urządzenie do przygotowania seryjnego produkcja. Po wznowieniu prac rozwojowych nad podwójną armatą, Dekretem MNO nr 036885/NM z dnia 28 lutego 1952 roku nakazano próby wojskowe z oryginalnym prototypem. W tym czasie uważano, że rozwój własnej armaty jest prawie zakończony. W związku z tym, że dwulufowe działko w pierwotnej konstrukcji na dwukołowym podwoziu nie spełniało wymogu możliwości strzelania z biegu w całym okręgu pomiarowym, nie został wprowadzony do służby decyzją NGŠ. 29 kwietnia 1952 roku dowódca artylerii przedstawił propozycję opracowania podwójnej armaty przeciwlotniczej 30 mm na czterokołowym wózku, która gwarantowałaby możliwość strzelania z biegu w całym zakresie kołowym. Po sprecyzowaniu wymagań taktyczno-technicznych zgodnie z wynikami prób wojskowych przeprowadzonych w marcu 1952 roku, zbrojownia w maju 1952 r. przystąpiła do rozwiązania nowego wózka dolnego, zmodyfikowanego wózka górnego oraz automatyzacji sterowania pomiarami i pomiarami. Pod koniec 1952 roku na czterokołowym podwoziu zbudowano prototyp podwójnej armaty przeciwlotniczej 30 mm, która w okresie od stycznia do lutego 1953 roku przeszła kontrolne testy jazdy i strzelania, uzyskując zadowalające wyniki. Idąc za nimi prototyp został poddany testom wojskowym. Odbyły się one od marca do kwietnia 1953 roku na terenach wojskowych Doupov i Boletice z dobrymi wynikami. Na ich podstawie decyzja MNO z 29 czerwca 1953 roku została wprowadzona do uzbrojenia armii czechosłowackie, oznaczona jako armia 30 mm PLDvK vz.53.

Armata pierwotnie miała być produkowana przez firmę Zbrojovka Brno, ale ze względu na dostępne moce produkcyjne jej produkcję powierzono firmie Zbrojovka Vsetín. Produkcja seryjna ruszyła w pełni dopiero w 1956 roku. Dolne czterokołowe lawety były produkowane w zakładzie im. 9 maja Trenčín – Kubra według rysunków przygotowanych przez Konstrukt Brno. Pod względem organizacyjnym PLDvK vz. 53 wszedł na uzbrojenie jednostek przeciwlotniczych pułków piechoty zmotoryzowanych i zmechanizowanych i czołgów (pancernych). W latach 1956-1960 stanowił podstawę przeciwlotniczej obrony lotnisk i stanowisk strzeleckich artylerii dużego kalibru. Po zmianach reorganizacyjnych w 1960 roku część dział przeznaczono na uzbrojenie formacji drugoliniowych typu „B” i „C”. Działo przeznaczone było do strzelania do celów powietrznych lecących z prędkością 280 m/s na małych wysokościach d0 3000 metrów.

We wczesnych latach 70.-tych XX wieku PLDvK vz. 53 były stopniowo wycofywane z uzbrojenia formacji ogólnowojskowych pierwszego stopnia i po remoncie trafiały do jednostek przeciwlotniczych Wschodniego Okręgu Wojskowego. Część z nich przechowywano w magazynach zapasów strategicznych. Tutaj pozostały do 1992 roku. Po 1993 roku część dział przejęła Armia Republiki Słowackiej, która rozpoczęła ich stopniową utylizację, duża ich część trafiła do placówek muzealnych w Czechach i na Słowacji.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Vojenské Historické Múzeum, Piešťany, Słowacja

Podstawowe dane taktyczno-techniczne

Uzbrojenie zestawu przeciwlotniczego: armata samoczynna 2 × 30 mm
Stosowana amunicja: 30 mm x 211 mm vz.53
Zapas amunicji: 800 nabojów (400 w 8 magazynkach po 50 nabojów, 400 kolejnych w pojemnikach)
Teoretyczna szybkostrzelność: 400-500 strz./min.
Praktyczna szybkostrzelność: 150 strz./min. (czyli 75 strzałów / min na lufę – nie było możliwości szybszej wymiany magazynków pełnych o masie 85 kg)
Efektywny ogień: do celów latających z prędkością do 1260 km/h
Daleki zasięg (cele powietrzne / naziemne): 3000 m/2000 m
Zakres wysokości maksymalnego ognia skutecznego: 3000 m
Masa zestawu holowanego: 1760 kg