Pallad – kryptonim programu, którego celem było skonstruowanie gwintowanego granatnika podwieszanego.
Historia konstrukcji
W drugiej połowie lat sześćdziesiątych doc. dr inż. Józef Brodacki z Instytutu Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie opracował koncepcję granatnika podwieszanego z lufą gwintowaną. Oficjalne prace nad nową bronią rozpoczęto w 1968 roku w ramach programu o kryptonimie “Pallad”. W skład zespołu konstrukcyjnego wchodzili Józef Brodacki, Bolesław Dawidowicz, Andrzej Ożogowski i Zdzisław Zapendowski. Miał być to dodatkowy środek ogniowy żołnierza na szczeblu drużyny piechoty, przeznaczony do zwalczania siły żywej, rażenia środków ogniowych i nieopancerzonych pojazdów przeciwnika.
W fazie projektu wstępnego rozpatrywano kilka wariantów granatnika, różniących się sposobem otwierania zamka. Ostatecznie wybrano układ ze stałą lufą i zamkiem odchylanym w dół. Jednocześnie z projektowaniem granatnika prowadzono prace nad amunicją. Pierwsze strzelanie z prototypowego egzemplarza wykonano w lutym 1970 roku. Następnie broń oznaczoną wstępnie jako granatnik wzór 1970 skierowano do próbnej eksploatacji w wybranych jednostkach. Po próbach w jednostkach przeprojektowano celownik i przyjęto broń do uzbrojenia jako “7,62 mm karabinek-granatnik wzór 1974”.
Na początku lat osiemdziesiątych, opierając się na konstrukcji granatnika podwieszanego, skonstruowano samodzielny granatnik wz. 1983 Pallad-D. Zmiany w stosunku do granatnika podwieszanego były niewielkie i w zasadzie polegały na dodaniu chwytu pistoletowego i składanej kolby z gumowym amortyzatorem.
Wersje
- 7,62 mm karabinek-granatnik wzór 1974 – zestaw składający się z granatnika “Pallad” i karabinu AKM
- 5,45 mm karabinek-granatnik wzór 1974 – zestaw składający się z granatnika “Pallad” i karabinu wz. 88 Tantal
- 5,56 mm karabinek-granatnik wzór 1974 – zestaw składający się z granatnika “Pallad” i karabinu wz. 96 Beryl
- granatnik wzór 1983 – granatnik samodzielny z kolbą składaną (inne oznaczenie to “Pallad-D”)
Opis konstrukcji
Granatnik Pallad jest jednostrzałową konstrukcją, przystosowaną do montażu pod lufą karabinu (wz. 1974). Granatnik jest podwieszany do karabinku w dwóch punktach: z przodu za pomocą obejmy lufy granatnika i z tyłu za pomocą wspornika, który łączy granatnik ze specjalnym łożem karabinka automatycznego. Podstawowymi elementami broni są: gwintowana lufa, wykonana z utwardzonego aluminium i wkręcona na stałe w komorę zamkową oraz zamek, odchylany, obracany na sworzniu i ryglowany w położeniu zamkniętym – ryglem umieszczonym w komorze zamkowym.
Do napędu wystrzeliwania granatu wykorzystuje się dwukomorowy układ miotający (wzorem amerykańskim z granatnika podwieszanego M204) Granatnik wyposażony jest w mechanizm zabezpieczający przed wypadkowym wystrzałem.
Jego celownik jest zainstalowany na obejmie lufy, a jego głównym elementem jest tarcza nastawcza, w której jest osadzona muszka i szczerbinka. Na tarczy naniesione są dwie podziałki nastaw: jedna dla grupy torów półaskich (cele odkryte), a druga – dla stromych (cele ukryte za przeszkodą)
Podstawowymi elementami broni są:
- Lufa gwintowana wykonana z utwardzonego stopu aluminium i wkręcona na stałe w komorę zamkową
- Zamek – odchylany, obracany na sworzniu i ryglowany w położeniu zamkniętym ryglem umieszczonym w komorze zamkowym.
Do napędu granatów wykorzystuje się dwukomorowy układ miotający. Granatnik wyposażony jest w mechanizm zabezpieczający przed przypadkowym strzałem.
Naboje
Granatniki Pallad oraz Pallad-D zasilane są polskim nabojem 40x47SR mm z dwukomorowym układem miotającym (komora wysokiego i niskiego ciśnienia). Nabój posiada wykonaną ze stopu aluminium łuskę z półkryzą, wewnątrz łuski umieszczono komorę wysokiego ciśnienia wykonaną ze skróconej łuski naboju karabinowego 7,62x54R mm. Amunicja 40x47SR mm nie jest zamienna z amerykańską 40x46SR mm. Naboje 40x47SR mm charakteryzują się masą 205g, długością 102mm oraz pociskiem o długości 74mm, prędkości początkowej 78m/s i zasięgu skutecznym 450m. Naboje występują między innymi w wariantach NGO-74, NGC-74, NGC, NGZ oraz NGB.
NGO-74 to nabój z pociskiem odłamkowym. Pocisk posiada płaszcz wykonany ze stopu aluminium, wkładkę odłamkową oraz 33,5g heksogenu. Zastosowano zapalnik NGB-74 który uzbraja wystrzelony pocisk w odległości około 15m od wylotu lufy. Pociski z naboju NGO-74 charakteryzują się dużą ilością niewybuchów, dlatego też nowsze wersje pocisku wyposażone są w samolikwidator.
NGC-74 to nabój wyposażony w pocisk ćwiczebny. Wewnątrz pocisku znajduje się miejsce na ładunek powodujący huk, błysk i dym w chwili trafienia. Nowsza wersja naboju z pociskiem ćwiczebnym posiada oznaczenie NGC.
NGB-74 to nabój z pociskiem balistycznym. Pocisk wykonano ze stopu aluminium, wokół pocisku znajdują się wykonane ze stopu aluminium pierścienie wiodące. Nabój NGB-74 służy do badań broni.
NGZ to nabój wyposażony w pocisk zapalający. Nabój NGZ nie został wprowadzony do uzbrojenia Wojska Polskiego oraz nie był produkowany seryjnie.
Skonstruowano również naboje szkolne pozbawione ładunku miotającego, działającej spłonki oraz materiału wybuchowego w pocisku.
Ogólna charakterystyka broni
-
Przeznaczenie: do zwalczania siły żywej oraz nieopancerzonych pojazdów wojskowych nieprzyjaciela
-
Typ broni: indywidualna broń strzelecka – środek wyspecjalizowany, nieautomatyczny jednostrzałowy granatnik oraz automatyczna samoczynna-samopowtarzalna (karabinek automatyczny)
-
Zasada działania broni: odprowadzenie części gazów prochowych poprzez boczny otwór w lufie (karabinek automatyczny), broń nieautomatyczna – jednostrzałowa (granatnik 40 mm)
-
Ryglowanie: przez obrót zamka (karabinek automatyczny), zamek odchylny z ryglem wahliwym (granatnik 40 mm)
-
Mechanizm spustowy: z przełącznikiem rodzaju ognia – pojedynczego oraz ciągłego (karabinek automatyczny), dźwigniowy (granatnik 40 mm)
-
Mechanizm zabezpieczający: dźwigniowy, bezpiecznik nastawny oraz spust samoczynny (karabinek automatyczny), dźwigniowy bezpiecznik nastawny, a także przyciskowy (granatnik 40 mm)
-
Zasilanie: magazynek łukowy (30 nabojowy), wymienny (karabinek automatyczny)
Dane taktyczno-techniczne
Witoszów Dolny – Muzeum Broni i Militariów – 7,62 mm Karabinek-granatnik AKMS wz. 74
| Wzór | wz. 1974 | wz. 1983 |
|---|---|---|
| Nabój | 40 x 47 mm | 40 × 47 mm |
| Długość broni (mm) | 324 | 395/670 |
| Długość linii celowania (mm) | 85 | 67 |
| Szerokość (mm) | 94 | 95 |
| Wysokość (mm) | 105 | 200 |
| Masa (kg) | 1,25 | 2,3 |
| Masa wraz z karabinkiem AKM (kg) | 5,5 kg | – |
| Prędkość początkowa pocisku (m/s) | 78 | 78 |
| Szybkostrzelność praktyczna granatami (strz/min) |
7-9 | 7-9 |
| Zasięg skuteczny (m) | 30 – 400 (cele odkryte) 170 – 430 (cele ukryte) |
30 – 400 (cele odkryte) 170 – 430 (cele ukryte) |
Bibliografia
- Zbigniew Gwóźdź. Pallad. „Komandos”. 1997. nr 5(59). s. str. 65-67. ISSN 0867-8669
- Najnowsze uzbrojenie Wojska Polskiego Siły lądowe, Ministerstwo Obrony Narodowej, wydawnictwo Bellona 2018
- Ministerstwo Obrony Narodowej
Detale AKM-wersja zdezaktywowana
Detale Pallad-D
27 lutego 2020
Ostatnia aktualizacja 2 lata
