Samobieżne działo przeciwlotnicze M53/59 Praga “Jesterka”

Opis konstrukcji

M53/59 Praga, czyli tzw „Jesterka” (Jaszczurka) jest wynalazkiem Czechosłowackich inżynierów lat 50.-tych XX wieku. To samobieżne działo przeciwlotnicze opracowane pod koniec 1950 roku, to nic innego jak mocno zmieniony pojazd opancerzony Praga V3S, posiadający napęd na 6 kół i potężny silnik diesla. Produkowana była w dwóch wariantach: z podwójnym działkiem przeciwlotniczym 30 mm montowanym na tylnej części pojazdu (+ 800 sztuk amunicji), lub w wersji transportowej – W Czechosłowacji znana jako Praga PLDvK vz. 53/59 – „Ještěrka” – pojazd opancerzony do transportu piechoty i materiałów, które przewożone były w tylnej części wozu (w miejscu zdemontowanego działa, które wciąż można było zainstalować w razie potrzeby). PLDvK to skrót od „Protiletadlový dvojkanón”, czyli po prostu działo przeciwlotnicze.

Samobieżne podwójne działo przeciwlotnicze vz. 53/59 produkowano w latach 1959 – 1978 w zakładach Praga Letňany (podwozie), w Zakładach Rewolucji Październikowej Vsetín (broń) oraz w Zakładach KJ Vorošilova Dubnica (montaż). Podwójne działo umieszczone jest na pancernym podwoziu (6 × 6) samochodu Praga V3S, konstrukcyjnie opartym na holowanym podwójnym działku przeciwlotniczym vz. 53.

Pojazd ten, mimo przestarzałej konstrukcji i sporej konkurencji w swoim segmencie, wciąż rozpatrywany jest jako skuteczna broń przeciwlotnicza, czego najlepszym przykładem była wielka „reaktywacja” Jesterki podczas konfliktu w Jugosławi. PLDvK pozostaje w ciągłej służbie armii Czech, Egiptu, Libii, Słowacji i byłej Jugosławii. Gdy Czechosłowacja próbowała importować z ZSRR podobny pojazd produkcji radzieckiej ZSU-57-2, po przeanalizowaniu jego konstrukcji i możliwości, odmówiła dalszych zamówień, ponieważ osiągi i parametry obu wozów były bardzo porównywalne. W całym okresie produkcji powstało około 330 egzemplarzy „Jesterki”.

Szybkostrzelne działo było zamontowane na opancerzonym podwoziu samochodu terenowego Praga V3S 6 x 6, działo wzór 53/59 było zmodernizowaną wersją podwójnego działka szybkostrzelnego wzór 53, będącego z kolei rozwinięciem konstrukcji działek przeciwlotniczych zamawianych przez niemiecki Wermacht w czasach II Wojny Światowej. Oprócz armii czechosłowackiej działo było użytkowane przez armie Jugosławii, Iraku i Libii.

W latach 1991 – 1995 „Jaszczurki” brały czynny udział w wojnie na Bałkanach. W latach 2003 – 2005 armia czeska wycofała je całkowicie ze służby.

Samobieżne działo przeciwlotnicze M53/59 Praga “Jesterka”

Poligon Winów – Opole, zlot pojazdów militarnych TARCZA 2019

Podstawowe dane taktyczno-techniczne

Państwo: Czechosłowacja
Obsługa: pięciu żołnierzy (dowódcza, celowniczy, kierowca, 2 ładowniczych)
Podwozie: Praga V3S (6×6)
Masa bojowa: 10,3 t
Waga działka: 1750 kg
Typ działka: zmodernizowane wzór 53
Długość: 6 920 mm
Szerokość: 2 345 mm
Wysokość: 2 950 mm
Prześwit: 400 mm
Moc silnika: 81 kW
Przelicznik mocy: 7,8 kW/t
Maksymalna szybkość: 60 km/h
Maksymalna szybkość w terenie: 20 km/h
Maksymalny zasięg: 500 km
Zdolność pokonania progu: 0,7 m
Zdolność brodzenia: 0,8 m
Przednia wysokość: 0,46 m
Maksymalny kąt wejścia: 60 %
Maksymalny kąt boczny: 30 %
Uzbrojenie: 2 × działo 30 mm
Ilość amunicji: 800 pocisków (400 podajnik + 400, zapas w 10 pojemnikach po 40 pocisków)
Szybkostrzelność maksymalna: praktyczna 400-500 pocisków/min
Szybkostrzelność praktyczna: 150 pocisków/min
Prędkość początkowa pocisku: 1 000 m/s

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka
Śląska Fundacja Pasjonatów Techniki Militarnej „Garnizon Górnośląski”
II Tarnogórski Piknik Militarny 2021
Park Wodny, Tarnowskie Góry