120 mm Samobieżny Moździerz Rosomak-RAK

Skarbimierz – Osiedle, Święto Wojska Polskiego, 13.08.2023

M120 Rak – moździerz samobieżny kalibru 120 mm, wyposażony w automat ładowania, montowany na podwoziu gąsienicowym (SMG 120/M120G) i kołowym (SMK 120/M120K), zaprojektowane w Hucie Stalowa Wola S.A. Produkcja seryjna rozpoczęła się w 2016 roku, a pierwsza dostawa miała miejsce w 2017 roku.

Historia konstrukcji

Prototyp moździerza SMK 120 mm RAK na podwoziu KTO Rosomak (2011 rok)

Zamysł stworzenia mobilnego moździerza dla Wojska Polskiego narodził się w 2004 roku, wraz z rozwojem programu transportera opancerzonego Rosomak. W tym roku Szefostwo Wojsk Rakietowych i Artylerii wysunęło propozycję wprowadzenia samobieżnych moździerzy na podwoziu kołowym do batalionowych zespołów bojowych wyposażonych w Rosomaki. Dosyć szybko ustalono koncepcję autonomicznego zespołu wieżowego z moździerzem samoczynnym do zastosowania na różnych nośnikach. Projekt początkowo projektowany był jako inwestycja własna Huty Stalowa Wola (HSW).

W 2005 roku rozpoczęto konkretne prace, finansowane ze środków własnych, a w marcu 2006 roku uzyskano dofinansowanie z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na realizację projektu. Wiosną tego roku ujawniono prace nad polskim moździerzem samobieżnym. Zgodnie z harmonogramem opracowanie systemu wieżowego miało trwać do końca sierpnia 2008 roku, a budowa i testy fabryczne prototypu do końca marca 2010 roku. Doświadczenie Huty w produkcji systemów artyleryjskich zaprocentowało i prace kontynuowano w szybkim tempie – już w lipcu 2008 roku oddano pierwsze strzały z kompletnej części artyleryjskiej moździerza, a we wrześniu tego roku demonstrator wieży wystawiono na Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach. Jeszcze jesienią tego roku zamontowano nową wieżę na zmodyfikowanym podwoziu gąsienicowym zaadaptowanym z haubicy Goździk. Po próbach wprowadzono do systemu wieżowego modyfikacje układu dosyłania amunicji, zamiast jednego luku do magazynu amunicyjnego w modelu w prototypie zastosowano dwa. W marcu 2009 roku ukończono demonstrator moździerza na podwoziu gąsienicowym, który przechodził od września tego roku próby zakładowe.

W 2009 roku rozpoczęto również prace nad projektem moździerza na nośniku kołowym. Jednocześnie rozpoczęto negocjacje z MON w sprawie zamówienia pierwszego prototypowego modułu ogniowego. Ostatecznie 1 października 2009 roku CPW HSW S.A. i DPZ MON zawarły umowę na realizację pracy badawczo-rozwojowej pod nazwą „Kompanijny moduł ogniowy 120-mm moździerzy samobieżnych” nazwany Rak.

W 2010 roku ukończono prototypy moździerza: pierwszy na podwoziu Rosomaka i drugi na nośniku gąsienicowym. Egzemplarze prototypowe posiadały zmodyfikowany celownik, zmniejszono wymiary wieży, zmieniono konstrukcję kosza transportowego na wieży, zmodyfikowano mechanizmy obrotu, wprowadzono inną konstrukcję bloku napędu wieży, usprawniono automat ładowania i konstrukcję magazynu amunicji. Zastosowano również czujnik odrzutu lufy i wymuszony przedmuch lufy po każdym strzale. Wykonano pierwsze zakładowe testy stacjonarne z pierwotną wieżą zamontowaną na Rosomaku. W 2010 roku ukończono prototyp na podwoziu transportera Rosomak z Wojskowych Zakładów Mechanicznych w Siemianowicach, zaś w pierwszej połowie 2011 roku przeprowadzono próby kołowego moździerza oraz rozpoczęto prace nad podwoziem gąsienicowym pod system wieżowy, który miał zostać osadzony na podwoziu gąsienicowym. Próby ujawniły kilka wad konstrukcyjnych, które wyeliminowano, zaś same testy zakończyły się w 2013 roku. Automatyczny samobieżny moździerz Rak w wariancie kołowym SMK120 w czerwcu 2015 roku osiągnął gotowość do produkcji seryjnej.

Moździerz SMK 120 mm RAK na podwoziu KTO Rosomak

W marcu 2016 roku rozpoczęto negocjacje w sprawie zakupu pierwszej seryjnej partii moździerzy Rak wraz ze sprzętem towarzyszącym. W kwietniu 2016 roku, z konsorcjum firm Huta Stalowa Wola S.A. oraz ROSOMAK S.A. została podpisana umowa na dostawę w latach 2017–2019 ośmiu KMO Rak, tj. 64 egzemplarzy moździerzy M120K oraz 32 egzemplarzy Wozów Dowodzenia (AWD). W październiku 2019 roku podpisana została kolejna umowa na dostawę dwóch KMO Rak oraz dwóch moździerzy do szkolenia w Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia w Toruniu, tj. 18 egzemplarzy moździerzy M120K i 8 egzemplarzy AWD. W maju 2020 roku Inspektorat Uzbrojenia podpisał umowę z konsorcjum HSW oraz ROSOMAK S.A. na dostawę kolejnych 5 egzemplarzy KMO Rak. Przedmiotem umowy jest 40 egzemplarzy moździerzy RAK oraz 20 wozów AWD.

W 2019 roku zaprezentowano ostatecznie finalny prototyp SMG 120 Rak.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Skarbimierz – Osiedle, Święto Wojska Polskiego, 13.08.2023

Przeznaczenie

Samobieżny moździerz kołowy przeznaczony do niszczenia ogniem pośrednim, jak i bezpośrednim (na wprost) siły żywej oraz środków ogniowych nieprzyjaciela, jak również zadymiania i oświetlania pola walki, osłaniania punktów obserwacyjnych i środków ogniowych nieprzyjaciela, burzenia lekkich pozycji fortyfikacyjnych oraz wykonywania przejść inżynieryjnych w zaporach wykonanych z drutu kolczastego.

Przy strzelaniu na wprost, przewidzianym zasadniczo tylko na wypadek konieczności samoobrony moździerza Rak, nowy pocisk uzbraja się już po 40-100 metrach, co umożliwia użycie go w walkach na skrajnie krótkich dystansach. Jego celność ma być jeszcze lepsza od tej, jaką wykazuje zmodyfikowany tradycyjny granat OF843B

Nośnik systemu

Moździerz Rak w służbie polskiej został osadzony na podwoziu kołowym transportera opancerzonego Rosomak. Jest to zmodyfikowane podwozie bazowe, o długości 7700 mm i szerokości 2800 mm. Zastosowany w pojeździe silnik SCANIA DI1249A03P o mocy 294 KM pozwala osiągnąć prędkość maksymalną wynoszącą 80 km/h (po drogach). Zapas paliwa starcza na pokonanie odległości 500 kilometrów. Nośnik pozwala na pokonywanie wzniesień o nachyleniu do 60%, maksymalny przechył boczny to 35%. Możliwe jest także pokonywanie przeszkód pionowych o wysokości do 500 mm, rowów o szerokości 2100 mm oraz brodzenia do głębokości 1500 mm. Opancerzenie zapewnia odporność balistyczną zgodną z poziomem I według STANAG 4569.

System wieżowy z moździerzem kalibru 120 mm

System wieżowy MAHSW z moździerzem kalibru 120 mm został opracowany w Hucie Stalowa Wola S.A. Konstrukcja wieży spawana z blach stalowych, poziom ochrony balistycznej wynosi 1, według STANAG 4569/A – odporność na przebicie pociskiem przeciwpancernym kalibru 7,62 x 39 mm, z odległości 30 m, lub wybuch pocisku artyleryjskiego kalibru 155 mm, z odległości 100 m. Załogę wieży stanowi dwóch żołnierzy: dowódca oraz celowniczy – obaj siedzą w wieży po lewej stronie. Dowódca dysponuje wieżyczką obserwacyjną z włazem. W tylnej ścianie korpusu umieszczono dwa luki do załadunku amunicji kalibru 120 mm. Kosz wieży z ramą i platformą jest zamykany pokrywami oddzielającymi od przedziału bojowego, wewnątrz kosza znajdują się regulowane w pionie siedziska załogi.

Wszystkie trzy nowe typy pocisków do moździerza automatycznego Rak posiadają opracowane od podstaw w ZM Dezamet zapalniki, wykorzystujące efekt oddziaływania aerodynamicznego na mechanizm inicjujący proces uzbrajania. W mechanicznym zapalniku w naboju odłamkowo-burzącym (w środku) zastosowano mechanizm bezwładnikowy, w programowalnym zapalniku elektronicznym dla pocisków oświetlającego i dymnego (po lewej i po prawej) – układ elektroniczny z pamięcią EPROM zasilany baterią chemiczną inicjowaną w chwili odpalenia

Wewnątrz wieży znajdują się stanowiska załogi, uzbrojenie, przyrządy obserwacyjne i celownicze, system kierowania ogniem, zespoły sterowania systemem uzbrojenia i wieżą, urządzenie systemu łączności i pulpit systemu samoobrony pojazdu. Na stropie umieszczono wieżyczkę dowódcy z otwieranym do tyłu włazem. Z tyłu na stropie zamontowano wsporniki do mocowania anten. Z przodu wieży po jej lewej stronie umieszczono głowicę celownika do strzelania na wprost i blok wyrzutni granatów dymnych, z prawej strony znajduje się drugi blok wyrzutni granatów dymnych. Wokół wieży są umieszczone głowice systemu ostrzegania o opromieniowaniu laserem.

W wieżyczce dowódcy rozmieszczone są dwa peryskopy optyczne, wyposażone w filtr przeciwlaserowy oraz dzienno-nocny przyrząd obserwacyjny POD-72 Liswarta. W prototypie został zastosowany zestaw do obserwacji okrężnej Karil ODR-HV, a w pojazdach seryjnych mają być zamontowane zestawy obserwacyjne PCO SOD, posiadające cztery stałe moduły z blokami kamer dziennych i termowizyjnych, zamontowanych w górnej części rogów korpusu wieży. Możliwe jest także zainstalowanie systemu detekcji strzału z czujnikiem na stropie wieży.

Testy poligonowe moździerzy SMK 120 przed przekazaniem ich do służby (2019 rok)

Celowniczy dysponuje pulpitem sterowania systemem uzbrojenia z manipulatorem, za pomocą pulpitu steruje układami systemu kierowania ogniem uzbrojenia podstawowego oraz układem ruchu wieży i uzbrojenia. Celowniczy posiada także pulpit wielofunkcyjny PUL-04, który pełni funkcję kontroli wszystkich funkcji celownika moździerza kalibru 120 mm. Połączenie monitorów, pulpitu i konsol z układami wieży za pośrednictwem interfejsu RS-422. Dowódca dysponuje terminalem WB Electronics DD9620T z monitorem 10-calowym.

Uzbrojeniem wieży jest moździerz samoczynny kalibru 120 mm, działający na zasadzie długiego odrzutu lufy. Broń posiada monolityczną lufę o gładkim przewodzie i długości 3000 mm (L/25) z osłoną termiczną. Komora nabojowa jest zamykana zamkiem klinowym, o ruchu pionowym. W układzie oporopowrotnym zastosowano hydrauliczny opornik i hydrauliczny układ powrotny. Zasilanie moździerza odbywa się z mechanicznego podajnika magazynu amunicyjnego, a jego ładowanie następuje w każdym położeniu lufy moździerza w elewacji. Jednostka ognia przewożona w wieży wynosi 20 naboi, w poziomym, zmechanizowanym magazynie amunicyjnym z lewej strony tylnej części przedziału roboczego nośnika. Uzbrojeniem pomocniczym może być karabin maszynowy UKM-2000C, kalibru 7,62 x 51 mm z zapasem 250 naboi.

Na obecnym etapie wdrażania moździerza Rak, służącego już w KMO trzech brygad zmechanizowanych, uzbrojeniem tego nowoczesnego działa jest, zmodyfikowany i przystosowany do użycia w moździerzu automatycznym pocisk starego typu OF843B. I tak będzie zapewne jeszcze dość długo: wojsko posiada znaczne zapasy tej amunicji, nadające się do utylizacji, a wykorzystywana do celów szkoleniowych, mimo swoich ograniczeń, spełnia swe zadanie na satysfakcjonującym wojsko poziomie

Moździerz umieszczony jest na ruchomym łożu, które umożliwia prowadzenie ognia w zakresie kątów elewacji od -5 do +80 stopni. Łoże umieszczone jest w kołysce, a z przodu posiada ruchomą osłonę. Układ obrotu wierzy w azymucie, w zakresie 360 stopni i uzbrojenia w elewacji składa się z zespołu sterowania układami regulacji nadążnej i silników elektrycznych z przekładniami redukcyjnymi, uzupełnionych pokrętłami ręcznymi.

Do strzelania może być stosowana używana w SZ RP amunicja moździerzowa kalibru 120 mm, dostosowana do użytkowania przez MAHSW oraz całkowicie nowe typy nabojów z pociskiem odłamkowo-burzącym, posiadającym zapalnik uderzeniowy, z pociskiem dymnym z zapalnikiem czasowym, z pociskiem oświetlającym z zapalnikiem czasowym oraz z pociskiem kierowanym półaktywnie laserowo.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Olsztyn (województwo Śląskie), Święto Wojska Polskiego 15.08.2023

Prowadzenie ognia umożliwia system celowniczy wyposażony w dzienno-nocny system obserwacyjno-celowniczy CM120, połączony elektronicznie z głównym uzbrojeniem oraz system kierowania ogniem. Zasadniczym elementem tego systemu jest głowica ZIG-T-2 przeznaczona do strzelania na wprost. ZIG-T-2 składa się z kamery termowizyjnej i dalmierza laserowego oraz układu automatycznego naprowadzania działa na cel. Kamera termowizyjna posiada niechłodzoną matrycę 640 x 480 pracującą paśmie 8-12 µm z cyfrowym przetwarzaniem obrazu oraz obiektyw o kącie pola widzenia 10-16 stopni w płaszczyźnie horyzontalnej z dwukrotnym powiększeniem. Kamera telewizyjna ma matrycę CCD o rozdzielczości 1440 x 1080 z obiektywem o skokowym kącie pola widzenia 2, 4, 12 i 23 stopni w płaszczyźnie horyzontalnej. Dalmierz laserowy jest bezpiecznym dla oczu urządzeniem klasy 1, pracującym w paśmie 1,54 µm, o zasięgu pomiaru od 50 do 10 000 m, z dokładnością do ±5 m i niskiej lub średniej powtarzalności impulsu. W systemie celowniczym MAHSW zastosowano komputerowy przelicznik balistyczny.

Wyposażenie z zakresu dowodzenia, łączności oraz nawigacji umieszczone w wieży obejmuje zestaw urządzeń zautomatyzowanego systemu dowodzenia i kierowania ogniem, radiostację, układ komunikacji wewnętrznej oraz moduł nawigacji inercyjnej z odbiornikiem satelitarnych danych nawigacyjnych. W skład Zautomatyzowanego Systemu Dowodzenia i Kierowania Ogniem WB Electronics wchodzi terminal pokładowy dowódcy DD9620T, moduł komputerowy MK-196A, układ zasilania oraz oprogramowanie operacyjne. Łączność i transmisję danych zapewnia radiostacja Radmor RRC-9311AP zakresu UKF z indywidualnym modułem utajniającym. Łączność wewnętrzną załogi zapewnia pokładowy cyfrowy zestaw urządzeń łączności wewnętrznej WB Electronics Fonet, z modułem centralnym Komut-10TA, pulpitami łączności wewnętrznej CZS-2FFS i CZS-2CS z zestawami nagłownymi, terminala sygnalizacji komend LIOD-F i głośnika wewnętrznego CZS-2G. Orientowanie się w terenie i nawigacja są możliwe przy pomocy niezależnego układu nawigacyjnego Honeywell TALIN 5000 z czujnikiem ruchu pojazdu, blokiem nawigacji satelitarnej Hertz HGPST-T z modułem SAASM. Wieża jest wyposażona w system samoobrony SSP-1KTO Obra-3KTO z pięcioma głowicami detekcyjnymi rozmieszczonymi wokół korpusu wieży oraz dwoma czterolufowymi wyrzutniami WGD-1D (902D) dla granatów dyspersyjnych kalibru 81 mm.

Zastosowana amunicja

Początkowo, do czasu wdrożenia nowoczesnej amunicji, polskie Raki używały starych granatów OF843B i OF843A do moździerzy holowanych, zmodernizowanych przez zastosowanie specjalnych okuć, o masie 16,02 kg i donośności 6900 metrów, przewidzianych do szkolenia. Resort obrony narodowej w 2012 roku podpisał z konsorcjum Dezametu oraz Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia umowę na opracowanie czterech typów 120-mm amunicji: pocisków odłamkowo-burzących HE wypełnionych trotylem, pocisków odłamkowo-burzących HE elaborowanych mało wrażliwą mieszanką K-43, pocisków dymnych (SMK) oraz oświetlających (ILL). W 2020 roku pomyślnie zakończyły się testy amunicji odłamkowo-burzącej HE wypełnionej trotylem. Nowa amunicja ma zasięg ponad 10 kilometrów, zaś modyfikowana OF843A/B osiąga maksymalny zasięg około 8000 metrów.

Testy poligonowe moździerzy SMK 120 oraz wozów dowodzenia AWD przed przekazaniem ich do służby (2019 rok)

Produkowane od 2019 roku pojazdy oraz zmodernizowane starsze otrzymały możliwość strzelania amunicją o długości 830 mm w trybie automatycznego ładowania i o długości 1000 mm w trybie ręcznego ładowania.

W 2021 roku wojsko zamówiło w konsorcjum spółek PGZ pierwszą partię ponad 23 tysięcy pocisków RAK-HE-1 o donośności ponad 10 000 metrów.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Opole, 09.08.0219 – baza 10. Brygada Logistyczna

Typ granatu: ubrzechwiony, ładunek zmienny.
Rodzaje stosowanych granatów: odłamkowo-burzący typu HE PZ-131, dymny PZ-1381, oświetlający PZ-1391, kasetowy – przeznaczony do niszczenia pojazdów lekko opancerzonych
Masa jednego granatu: w zależności od jego rodzaju od 15,01 kg do 17,9 kg.
Zapas przewożonej jednostki ognia (JO): pełna jednostka ognia, która jest przewożona w pojeździe wynosi 46 naboi artyleryjskich, z czego 20 naboi znajduje się w specjalnych tubach transportowych, które umieszczono w magazynie wieżowym, natomiast dalsze 26 naboi w kadłubowym magazynie amunicyjnym, znajdującym się w lewej, tylnej części nośnika.
Uwaga: W Wojskowym Instytucie Technicznym Uzbrojenia oraz w Zakładach Metalowych „Dezamet” S.A. i Nitro-Chem. S.A. opracowano nowe naboje z pociskami odłamkowo-burzącymi oraz naboje z pociskiem dymnym i oświetlającym z elektronicznym zapalnikiem czasowym. Natomiast w ZM Mesko S.A. i Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowym Telesystem Mesko Sp. Z.o.o. GsKKB Łucz, opracowany jest nabój typu APR 120 z pociskiem kierowanym półaktywnie laserowo. Samobieżny Moździerz Kołowy Rak jest przystosowany do strzelania wszystkimi pociskami moździerzowymi w standardzie dla sił NATO.

Wyposażenie elektroniczne

Polskie Siły Zbrojne SMK 120 RAK, czyli moździerz M120K na bazie KTO Rosomak na wystawie statycznej na Radom Air Show 2023

Na wyposażenie elektroniczne moździerza samobieżnego Rak składają się:

celownik optoelektroniczny do strzelania na wprost z kamerą termowizyjną i dalmierzem laserowym
układ automatycznego naprowadzania działa na cel
system ładowania – możliwość ładowania w pełnym zakresie kątów obrotu
system wykrywania promieniowania laserowego Obra-3 SSP-1
komputer balistyczny z systemem SKO TOPAZ
system łączności wewnętrznej – FONET
przyrządy obserwacyjne dowódcy dzienno-nocne
system obserwacji dookrężnej
inercyjny system nawigacji TALIN 5000 z modułem GPS (oraz hodometrem zamontowanym w podwoziu)
system łączności zewnętrznej – radiostacja cyfrowa UKF RRC 9311 AP

Kompanijny Moduł Ogniowy

Polski pojazd M120 Rak odpala pocisk artyleryjski podczas próbnego ćwiczenia Anakonda23 na poligonie Nowa Dęba w Polsce, 5 maja 2023 roku. Anakonda23 to najważniejsze krajowe ćwiczenia w Polsce, których celem jest szkolenie, integracja i utrzymanie gotowości taktycznej oraz zwiększenie interoperacyjności we wspólnym środowisku międzynarodowym, uzupełniając misję 4. Dywizji Piechoty w Europie, która ma na celu udział w międzynarodowych szkoleniach i ćwiczeniach na całym kontynencie, przy jednoczesnej współpracy z sojusznikami z NATO i regionalnymi partnerami ds. bezpieczeństwa w celu zapewnienia wiarygodnych w walce sił dla V Korpusu, wysuniętego amerykańskiego korpusu w Europie

Zestaw ogniowy Kompanijnych Modułów Ogniowych (KMO) 120-milimetrowych samobieżnych moździerzy Rak składa się z ośmiu moździerzy samobieżnych; dodatkowo pojedynczy KMO składa się także z czterech Artyleryjskich Wozów Dowodzenia (AWD), zbudowanych na bazie kołowego transportera opancerzonego Rosomak (analogicznie tak jak w nośniku moździerza), trzech Artyleryjskich Wozów Amunicyjnych (AWA), zbudowanych na bazie ciężarówki Jelcz 882.53 w układzie napędowym typu 8×8, jednego Artyleryjskiego Wozu Remontu Uzbrojenia (AWRU), zbudowanego na bazie pojazdu Jelcz P662D.35 oraz dwóch Artyleryjskich Wozów Rozpoznania (AWR), których prototyp znajduje się obecnie w fazie testów kwalifikacyjnych. AWR osadzony jest na zmodyfikowanym podwoziu bazowym transportera Rosomak.

Wojsko Polskie

Zgodnie z przeprowadzanym „Programem Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej na latach 2013-2018” w latach 2017-2019 do Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej ma trafić łącznie osiem kompletnych modułów ogniowych Rak, każdy mający w swoim składzie 8 wozów tego typu (łącznie 64 wozy), dodatkowo w każdym kompanijnym module ogniowym miały się dodatkowo znajdować: 2 wozy dowodzenia artyleryjskiego dowódcy kompanii, 2 wozy dowodzenia artyleryjskiego dowódcy plutonu ogniowego, 2 artyleryjskie wozy rozpoznania oraz 3 artyleryjskie wozy amunicyjne.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Krapkowice, Święto Wojska Polskiego 15.08.2022 roku

30 czerwca 2017 roku na terenie jednostki wojskowej w Międzyrzeczu, gdzie znajduje się baza 17. Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej, odbyło się oficjalne przekazanie dla Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pierwszego pełnego kompanijnego modułu ogniowego samobieżnego moździerza 120 mm Rak.

SM Rak są obecnie wykorzystywane w Wojskach Lądowych przez:

1. batalion w Międzyrzeczu, 17. Brygada Zmechanizowana w Międzyrzeczu (11. Dywizja Kawalerii Pancernej) od czerwca 2017 roku
7. batalion w Wędrzynie, 17. Brygada Zmechanizowana w Międzyrzeczu (11. Dywizja Kawalerii Pancernej) od czerwca 2017 roku
1. batalion w Szczecinie, 12. Brygada Zmechanizowana w Szczecinie (12. Dywizja Zmechanizowana) od listopada 2017 roku
2. batalion w Giżycku, 15. Brygada Zmechanizowana w Giżycku (16. Pomorska Dywizja Zmechanizowana) od stycznia 2018 roku
1. batalion w Rzeszowie, 21. Brygada Strzelców Podhalańskich (18. Dywizja Zmechanizowana) od sierpnia 2018 roku
5. batalion w Przemyślu, 21. Brygada Strzelców Podhalańskich w Rzeszowie (18. Dywizja Zmechanizowana) od października 2018 roku
1. batalion w Orzyszu, 15. Brygada Zmechanizowana w Giżycku (16. Pomorska Dywizja Zmechanizowana) od lipca 2019 roku
3. batalion w Stargardzie, 12. Brygada Zmechanizowana w Szczecinie (12. Dywizja Zmechanizowana) od listopada 2019 roku
Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia im. gen. Józefa Bema w Toruniu od 2020 roku
2. batalion w Stargardzie, 12. Brygada Zmechanizowana w Szczecinie (12. Dywizja Zmechanizowana) od lipca 2021 roku.
22. Karpacki Batalion Piechoty Górskiej im. gen. dyw. Bronisława Prugara-Ketlinga w Kłodzku, 21. Brygada Strzelców Podhalańskich (18. Dywizja Zmechanizowana) od października 2021 roku
3. Batalion Strzelców Podhalańskich w Wojnarowej (formowanie nowo powstałego batalionu rozpoczęto w 2021 roku, w Przemyślu, 21. Brygada Strzelców Podhalańskich (18. Dywizja Zmechanizowana) od listopada 2022 roku
batalion, 15. Brygada Zmechanizowana w Giżycku (1.6 Pomorska Dywizja Zmechanizowana) od czerwca 2023 roku

Ukraina

W 2023 roku nieujawniona oficjalnie liczba pojazdów – prawdopodobnie 16 egzem[plarzy (dwa Kompanijne Moduły Ogniowe) została przekazana Ukrainie w ramach pomocy w związku z wojną rosyjsko-ukraińską. Trafiły one na uzbrojenie 44. Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej.

Podstawowe dane taktyczno-techniczne

Państwo: Polska
Rok opracowania pierwszego prototypu: 2009 rok
Rok rozpoczęcia produkcji seryjnej: z przerwami od 2015 roku
Użytkowcy: Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
Kaliber działa: 120 mm
Uzbrojenie główne: jeden moździerz kalibru 120 mm
Uzbrojenie dodatkowe: jeden karabin maszynowy UKM-2000 kalibru 7,62 mm, 8 x wyrzutnie granatów dymnych kalibru 81 mm
Długość lufy: 3000 mm (L/25)
Donośność ogniem pośrednim: 8 000 – 12 000 metrów
Masa wozu pustego: 19 000 kg
Masa wozu bojowego: 22 250 kg
Wymiary konstrukcji:
Długość – 7700 mm
Szerokość – 2830 mm
Wysokość – 3150 mm
Kąty ostrzału w płaszczyznach:
Pionowej – od -3 stopni do +80 stopni
Poziomej – 360 stopni
Szybkostrzelność praktyczna: 7-10 strz./min. (w zależności od możliwości załogi wozu)
Czas przejścia moździerza samobieżnego z trybu marszowego do bojowego: 30 sekund
Czas opuszczenia stanowiska ogniowego: 15 sekund
Obsługa wozu: 3-4 żołnierzy
Jednostka napędowa: silnik wysokoprężny typu Scania D1-1256A03PE o mocy 360 kW (490 KM)
Trakcja: samobieżna – kołowa 8×8
Prędkości maksymalne: po drogach utwardzonych do 80 km/h, w terenie do 50 km/h, w wodzie podczas pływania do 10 km/h
Maksymalny zasięg: do 800 km
Pokonywanie przeszkód terenowych:
Brody o głębokości do – 150 cm
Rowy o szerokości do 210 cm
Ścianki o wysokości do 50 cm
Pokonywanie przeszkód wodnych – pływanie
Kąt podjazdu – do 60 stopni

Bibliografia

Tomasz Kwasek, Wozy Bojowe Świata – Rosomak Nr. 3/2017 – Marzec
Andrzej Kiński, Nowe Rosomaki, Czasopismo Nowa Technika Wojskowa Nr. 9/2006, Magnum-X, Warszawa
https://pl.wikipedia.org/wiki/M120_Rak
Najnowsze uzbrojenie Wojska Polskiego Siły lądowe, Ministerstwo Obrony Narodowej, wydawnictwo Bellona 2018
Ministerstwo Obrony Narodowej
https://defence24.pl/przemysl/amunicja-dla-raka-blisko-finiszu
Huta Stalowa Wola S.A.
https://dziennikzbrojny.pl/aktualnosci/news,1,11483,aktualnosci-z-polski,dostawy-sprzetu-wojskowego-w-2020-roku
https://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/5757