Lekki transporter piechoty Terrängbill 11 (TBG 11)

Wrocław, REKON 2023 – Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych im. gen. Jakuba Jasińskiego

W szwedzkich lekkich brygadach piechoty oraz w brygadach norrlandzkich podstawowym środkiem transportu żołnierzy był od początku lat 60.-tych XX wieku lekkie terenowe samochody ciężarowe, co stanowiło w praktyce tutaj olbrzymi postęp w porównaniu z wcześniej stosowanymi rozwiązaniami, które w zależności od pory roku charakteryzowały się w warunkach letnich na holowaniu szwedzkich cyklistów przez lekkie ciągniki gąsienicowe (które miały swój rodowód w cywilnych gospodarstwach rolnych), a w warunkach zimowych narciarzy.

Przedstawienie wozu

Lekkie kołowe transportery piechoty były tutaj charakteryzowane przez wozy Personlastterrängbill 903 (w skrócie Pltgb 903) oraz Terrängbill 11 (w skrócie TBG 11). Pierwszy z wozów był przystosowany do przewozu łącznie sześciu żołnierzy z wyposażeniem lekki samochód terenowy Volvo L331 Valpen o napędzie 4×4, który został wprowadzony do służby w szwedzkiej armii w 1959 roku (jego produkcja seryjna trwała w latach 1959-1961, a łącznie powstało także wersji eksportowych 14 442 egzemplarzy), zaś drugim pojazdem był, służący także do przewozu do sześciu żołnierzy z pełnym ekwipunkiem, zaaranżowana wersja lekkiego samochodu terenowego Volvo C303 (napęd 4×4), który był seryjnie produkowany w latach 1974-1984. Łącznie zostało wyprodukowanych 8718 egzemplarzy wozów w wszystkich wersjach. Pojazd ten nie był intensywnie eksportowany na duża skalę. Jedynym nabywcą była tutaj Malezja, gdzie znalazły użytek tak w formacjach wojskowych, jak i policji (lata 1970-1990) oraz w cywilnej korporacji Telekom Malaysia od około 1980 roku. Później wozy te były dostarczane do Angoli, na Litwę, Łotwę i Estonię, gdzie pojazdy trafiły jako darowizny rządu szwedzkiego. Oba wozy były wykorzystywane we wszystkich typach związków taktycznych, głównie w pododdziałach rozpoznawczych, były również używane do holowania narciarzy, ale także przez grupy regulacji ruchu, zespoły przeciwpancerne, które były uzbrojone w przeciwpancerne pociski rakietowe Robot 53 Bantam lub starszych Robot 51, czy, do czasu dostarczenia specjalistycznych pojazdów pancernych – dla obserwatorów artyleryjskich. W wersji lekkiego transportera piechoty, wozy te posiadały zazwyczaj montowaną wciągarkę o uciągu 2000 kilogramów i długości zastosowanej liny stalowej 50 metrów (jej średnica wynosiła 10 milimetrów). Wozy te były tanie w produkcji, prostsze w obsłudze, a ich możliwości trakcyjne w terenie (wersji 4×4) były uznawane za wystarczające (na co wpływało zastosowanie zwolnicy – przekładnia zębata montowana przy kołach napędowych w niektórych pojazdach użytkowych i terenowych stosowana przede wszystkim w celu zwiększenia momentu obrotowego, blokady mechanizmu różnicowego – zablokowanie mechanizmu różnicowego (dyferencjału), który powoduje, że koła poruszają się z taką samą prędkością obrotową bez względu na panujące warunki terenowe, co znacząco poprawiało zdolność pokonywania trudnego podłoża oraz dziś już mocno kultowego zastosowanego przegubu homokinetycznego – jest to rodzaj przegubu, w którym niezależnie od kąta wychylenia osi, część napędzająca i napędzana obracaja się z tą samą prędkością kątową, czyli nie występują powstające pulsacje).

Lekki kołowy transporter piechoty Personlastterrängbill 903 posiadał otwarte nadwozie, które było przykrywane tylko brezentową plandeką. Natomiast lekki transporter piechoty Terrängbill 11 otrzymał zaś lekkie nadwozie, które było wykonane z blachy stalowej i całkowicie zamknięte od góry. Na tym wozie, (jak dowodzi tutaj zachowana ikonografia), to istniała możliwość zainstalowania na stropie dachu z przodu wozu uniwersalny karabin maszynowy ksp.58 kalibru 7,62 mm, który był użytkowany przez jednego z żołnierzy desantu.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Wrocław, REKON 2023 – Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych im. gen. Jakuba Jasińskiego

Podstawowe dane taktyczno-techniczne: Terrängbill 11

Masa własna wozu – 2600 kg
Masa bojowa wozu – 3500 kg
Długość wozu – 4400 mm
Szerokość wozu – 1900 mm
Wysokość zastosowanego nadwozia – 2300 mm
Prześwit kadłuba – 4500 mm
Zastosowany napęd – silnik 6-cylindrowy gaźnikowy Volvo B30A o mocy 117 KM przy 4000 obr./min.
Skrzynia biegów – typu mechaniczna Volvo FD 51; 4 biegi jazdy do przodu, 1 bieg wsteczny
Prędkość maksymalna wozu – do 95 km/h
Zasięg maksymalny – na drodze do 300 kilometrów
Załoga wozu – 1 żołnierz (kierowca)
Przewożony desant – 6 żołnierzy

Bibliografia

Krzysztof Kubiak, Szwedzka Broń Pancerna 1920-1989 – organizacja przegląd konstrukcji (Monografie), Wydawnictwo TETRAGON, Warszawa 2020
https://en.wikipedia.org/wiki/Volvo_C303