Karabiner 98k

Kar98k (Mauser Kar98k) to niemiecki karabinek powtarzalny z okresu II wojny światowej.

Historia

Przepisowym karabinem Armii Cesarstwa Niemieckiego w czasie I wojny światowej był Gewehr 98 (Gew98). Był to typowy karabin początku XX wieku o długości 1250 mm, z lufą długości 740 mm. Doświadczenia wojenne wykazały, że tak długa lufa jest zbędna, a karabin za długi.

Efektem tych doświadczeń było skonstruowanie w latach 20. XX wieku w kilku krajach krótkich karabinów systemu Mausera z lufami długości 590–600 mm (belgijski FN Mle1924/30, czechosłowacki vz. 24, polski kbk wz. 29). W Niemczech podstawą do stworzenia krótkiego karabinu był karabinek Kar98b. Była to broń o wymiarach karabinu czyli z lufą 740 mm, różniąca się wyłącznie zgiętą rączką zamkową oraz mocowaniem pasa nośnego do noszenia przez plecy. Przy okazji zmodyfikowano podajnik magazynka (przy pustym magazynku podajnik blokował zamek w tylnym położeniu informując żołnierza o konieczności ponownego załadowania magazynka).

W roku 1943 do produkcji weszła odmiana “ekonomiczna” tzw. Kriegsmodell.

Nowy karabinek był początkowo produkowany na eksport. Dopiero 14 czerwca 1935 został przyjęty do uzbrojenia jako Kar98k. Pierwszą modernizację Kar98k przeszedł w 1939. Osłonięto wtedy muszkę tunelową osłoną. Kiedy zaczęło brakować drewna orzechowego na łoże, zastąpiono je łożem wykonanym ze sklejki. Nowy materiał wymusił zmianę konstrukcji kolby, która zamiast płaskiej stopki otrzymała tłoczony z blachy trzewik. Coraz więcej części karabinka było tłoczonych (zamiast frezowanych).

Pogarszająca się sytuacja militarna nazistowskich Niemiec na frontach II wojny światowej sprawiła, że od 1943 wprowadzano coraz więcej uproszczeń w konstrukcji karabinka. Broń ta w literaturze określana jest jako Kriegsmodell – wzór wojenny. Przedni bączek zastąpiła opaska z blachy, karabinki przestały być wyposażane w osadę bagnetu i wycior. W 1944 zastąpiono umieszczone na kolbie blaszane kowadełko z przelotowym otworem (tak zwana babka służąca do rozkładania zamka), otworem w trzewiku kolby. Egzemplarze wykonane w 1945 często posiadały stały celownik przystrzelany na odległość 100 metrów i skrócone łoże (oszczędność drewna). Niektóre egzemplarze nie posiadały żadnego pokrycia zabezpieczającego przed korozją. Zmiany te wprowadzano stopniowo.

W latach 1935–1945 wyprodukowano prawie 11,5 miliona sztuk. Fabrykacja miała miejsce w oberndorfskich i berlińskich zakładach Mausera, u JP Sauera w Suhl, w Ermie, Berlin – Lübecker Maschinenfabrik, Berlin – Suhler Waffen und Farzeugewerke, Steyr – Daimler – Puch AG Werk w Steyr, FN w Herstalu koło Liège, Waffenfabrik Brünn w Brnie i Gustloff Werke Werk w Weimarze. Pomimo wprowadzenia do uzbrojenia karabinów samopowtarzalnych i automatycznych Kar98k do końca wojny pozostał podstawową bronią Wehrmachtu i Waffen-SS.

Wraz z karabinkiem żołnierz otrzymywał skórzany pas nośny, bagnet S 84/98 wraz z żabką (wiele odmian), dwie ładownice wz. 11 (czarne lub w różnych odcieniach brązu każda na sześć pięcionabojowych łódek) oraz uniwersalny przybornik do czyszczenia broni wz. 34.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka
Kraków, Kraków, Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa “Nila”
Broń z kolekcji Dr. Stanisława Wcisło

Celownik wyskalowany został do naboju z pociskiem ciężkim sS (polskie oznaczenie SC), w innych państwach używanym wyłącznie do ciężkich karabinów maszynowych.

Wyselekcjonowane pod względem skupienia i celności egzemplarze zaopatrywano w montaż do celownika optycznego. Stosowano różnorodne celowniki o powiększeniu półtorakrotnym i czterokrotnym różnych wytwórców.

Dla spadochroniarzy skonstruowano dwie wersje składane. W roku 1939 zbudowano kilka egzemplarzy próbnych ze składaną na lewą stronę kolbą. W zakładach Mausera stworzono rozkładany na dwie części Kar 98/42. Miejsce rozłączania znajdowało się na wysokości komory nabojowej. Powstało tylko kilka sztuk do prób wojskowych.

Zastosowana amunicja

Najczęściej wykorzystywano naboje zaopatrzone w łuski stalowe o masie 10,9 g, długości 57 mm i średnicy dna 11,95 mm.

1. Zwykła Patrone schweres Spitzgeschoß:

Długość naboju: 80,6 mm

Długość pocisku: 35,3 mm

Masa naboju: 26,7 g

Masa pocisku: 12,8 g

Masa ładunku miotającego: 2,75g

Prędkość wylotowa: 755 m/s

Pocisk s.S. pełnopłaszczowy z ołowianym rdzeniem. Miał on balistykę zoptymalizowaną do strzelania na duże odległości. Z odległości 100 m pocisk przebijał płytę pancerną o grubości 5 mm ustawioną pionowo.

2. Przeciwpancerna Patrone Spitzgeschoß mit Kern:

Długość naboju: 80,6 mm

Długość pocisku: 37,3 mm

Masa naboju: 25,45 g

Masa pocisku: 11,55 g

Masa rdzenia: 5,8 g

Masa ładunku miotającego: 2,8 g

Prędkość wylotowa: 785 m/s

Pocisk S.m.K. pełnopłaszczowy z rdzeniem stalowym. Z odległości 100 m pocisk przebijał płytę pancerną o grubości 8 mm odchyloną o 30 stopni od pionu.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka
Kraków, Kraków, Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa “Nila”
Broń z kolekcji Dr. Stanisława Wcisło

3. Przeciwpancerna ze smugaczem Patrone Spitzgeschoß mit Kern L’Spur:

Długość naboju: 80,6 mm

Długość pocisku: 37,3 mm

Masa naboju: 23,95 g

Masa pocisku: 10,0 g

Masa rdzenia: 2,6 g

Masa ładunku miotającego: 2,8 g

Prędkość wylotowa: 785 m/s

Pocisk S.m.K. L’Spur pełnopłaszczowy z rdzeniem stalowym, w którego dennej części umieszczono smugacz. Z odległości 100 m pocisk przebijał płytę pancerną o grubości 8 mm odchyloną o 30 stopni od pionu.

4. Przeciwpancerna Patrone Spitzgeschoß mit Kern (geharted):

Długość naboju: 80,5 mm

Długość pocisku: 28,6 mm

Masa naboju: 26,8 g

Masa pocisku: 12,6 g

Masa rdzenia: 8,25 g

Masa ładunku miotającego: 3,6 g

Prędkość wylotowa: 875 m/s

Pocisk S.m.K.(H) pełnopłaszczowy z rdzeniem z węglika wolframu. Z odległości 100 m pocisk przebijał płytę pancerną o grubości 13 mm odchyloną o 30 stopni od pionu.

5. Szkolna Platzpatrone 33:

Długość naboju: 80,6 mm

Długość pocisku: 31 mm

Masa ładunku miotającego: 1 g

Używane do celów szkoleniowych ślepe naboje z drewnianym pociskiem Holzgeschoß 33 (wydrążonym w środku), który rozpadał się po opuszczeniu lufy.

Opis

Karabinek Kar98k był indywidualną bronią powtarzalną. Zamek czterotaktowy, ślizgowo-obrotowy. Ryglowanie za pomocą trzech rygli. Zasilanie ze stałego, dwurzędowego magazynka pudełkowego o pojemności pięciu naboi. Przyrządy celownicze składały się z trójkątnej muszki i celownika krzywkowego. Broń była wyposażona w bagnet nożowy. Na zakończeniu lufy można było montować 30 mm granatnik karabinowy (garłacz) Gewehrgranatgerät (zwany potocznie Schiessbecher). Wystrzeliwano z niego za pomocą ślepego naboju granaty odłamkowe, przeciwpancerne (trzy wzory) i agitacyjne (z ulotkami).

Państwo	III Rzesza
Producent	Mauser i inni
Rodzaj	Karabin powtarzalny
Historia
Produkcja	1935–1945
Wyprodukowano	11,5 miliona egzemplarzy
Dane techniczne
Kaliber	7,92 mm
Nabój	7,92 × 57 mm Mauser
Magazynek	stały, 5 nabojów
Wymiary
Długość	1110 mm
Długość lufy	600 mm
Masa
broni	4,1 kg (karabin niezaładowany)
Inne
Prędkość pocz. pocisku	1100 m/s

Źródła:

Leszek Erenfeicht: Konie robocze. Karabiny powtarzalne II wojny światowej. „Strzał”, 5(25)/2005, s. 28.
Witold Głębowicz, Roman Matuszewski, Tomasz Nowakowski: Indywidualna broń strzelecka II Wojny Światowej, Warszawa 2000, s. 28–29.
Szerzej zobacz Richard D. Law: Karabiner 98k als Scharfschützenwaffe, Stuttgart 1998.
Terry Gardner, Peter Chamberlain: Enzyklopädie deutscher Waffen 1939 – 1945. Handwaffen, Artilleri, Beutwaffen, Sonderwaffen, Stuttgart 2006, s. 34.
Wadim Kornijenko: Uzbrojenie Wermachtu i Waffen SS, Białystok 1993, s. 148–155.
Karabiny karabinki i pistolety maszynowe Encyklopedia długiej broni wojskowej XX wieku – Żuk Aleksandr B.
http://www.dws-xip.pl/encyklopedia/category/kraje/de/poj-de/uzb-de/

Galeria: