35 mm Czołg przeciwlotniczy Flakpanzer „Gepard”

Niemcy, Drezno – Muzeum Wojskowo-Historyczne Bundeswehry

Niemieckie samobieżne działa przeciwlotnicze Flugabwehrkanonenpanzer Gepard (bardziej znane jako Flakpanzer Gepard) zaprojektowano w latach 60.-tych XX wieku, a do służby wprowadzono w latach 70.-tych XX wieku. Po 2012 roku pojazdy te wycofano z eksploatacji w Niemczech, ale wraz z wybuchem wojny rosyjsko-ukraińskiej pewna liczba tych pojazdów dostała nowe życie na froncie, gdzie mimo wieku okazały się wyjątkowo skuteczne.

Na początku lat 60.-tych XX wieku niemiecka armia wykazała zapotrzebowanie na nowy pojazd przeciwlotniczy, który zastąpiłby przestarzałe amerykańskie pojazdy M42 Duster pozyskane pod koniec lat 50.-tych XX wieku. Jako bazę dla nowego pojazdu wybrano podwozie czołgów podstawowych Leopard 1, a sam pojazd miał być połączeniem technologii i rozwiązań opracowanych w trzech firmach – KraussMaffei (podwozie), Siemens AG (wyposażenie elektroniczne) i Oerlikon Contraves ze Szwajcarii (uzbrojenie).

Czołg przeciwlotniczy Gepard 1A2

Historia powstania

W lipcu 1957 roku zostało sprecyzowane wymaganie sił Bundeswehry, które dotyczyły następcy dla dotąd używanych zestawów samobieżnego działka przeciwlotniczego typu M42 „Duster”, które było produkowane w Stanach Zjednoczonych (496 sztuk). Nowa broń miała posiadać kaliber działek od 20 mm do 40 mm i miano ją zbudować na opancerzonym podwoziu HS 30. Cały okres prac projektowych, a następnie prób poligonowych odbył się w okresie lat 1958-1964. Ze względu na duży ciężar projektowanej wieży, przy braku odpowiedniego podwozia, prace zostały przerwane. Ministerstwo Obrony Republiki Federalnej Niemiec we wrześniu 1965 roku wyraziło zgodę na wykorzystanie dla tego pojazdu podwozia z czołgu Leopard 1. Podjęto też decyzję, że uzbrojeniem tego wozu będzie zestaw HS 830 Hispano-Suiza 30 mm oraz, że zostanie skonstruowana nowa centrala z systemem kierowania ogniem. Grupa firm i koncernów: Rheinmetall, AEG-Telefunken oraz Porsche otrzymała zadanie opracowania tego projektu. Konkurencyjny projekt przedstawiły natomiast takie firmy jak Oerlikon-Contraves i Siemens/Albis już w 1962 roku, ale został on odrzucony przez Bundeswehrę, a ze względu na zastosowany przez nie kaliber armaty, który wynosił 35 mm, który do tej pory nie był stosowany. Po nieudostępnieniu podwozia czołgu Leopard 1, grupa konstrukcyjna prowadziła więc dalsze prace nad w pełni zautomatyzowanym systemem przeciwlotniczym z radarem poszukiwawczym.

Dla przeprowadzenia prób porównawczych zostały w 1966 roku zakupione zostały dwa zestawy przeciwlotnicze Oerlikon-Contraves. W lutym 1967 roku powołano grupę, mającą za zadanie porównanie tego systemu z systemem z firmy Rheinmetall, kalibru 30 mm. Testy wykazywały, że zestaw Oerlikon jest znacznie lepszy od swojego niemieckiego konkurenta. Urząd do spraw uzbrojenia nie przerwał konkurenta. Urząd od spraw uzbrojenia nie przerwał jednak dalszego rozwoju systemu Rhenimetall 30 mm i powołał grupę projektową „Matador”, które zadaniem miał być dalszy rozwój projektu z działkami kalibru 30 mm.

W międzyczasie również Holandia zainteresowała się czołgiem przeciwlotniczym. Stało się to dodatkowym powodem do prowadzenia intensywnych prób porównawczych obu systemów.

Gepard B2 towarzyszy czołgom Leopard 1 podczas ćwiczeń NATO REFORGER 1985

Oba zakupione prototypy firmy Oerlikon-Contraves poddano w latach 1968-1969 całej serii prób, w tym poligonowych. Stwierdzono, że po przeprowadzeniu niezbędnych, acz niewielkich prac optymalizacyjnych, możliwe będzie uzyskanie jednego w pełni niezawodnego systemu. Jeszcze w 1969 roku firma Oerlikon-Contraves przedstawiła cztery nowe prototypy „B” swojego systemu. Dla tych prototypów firma: Siemens/Albis Zaadoptowała radar z konkurencyjnego prototypu firmy Rheinmetall typu MPDR 12. Również Holandia przedstawiła do dalszych prób jeden prototyp wyposażony w elektronikę holenderskiej firm Hollandse Signaal Apparaten.

Ostateczna decyzja zapadła 25 czerwca 1970 roku, kiedy to Ministerstwo Obony Republiki Federalnej Niemiec podjęto decyzję o przerwaniu prac nad prototypem „Matador” 30 mm (w latach 1966-1969 wykonano sześć prototypów). Dalsze prace miano prowadzić tylko z sześcioma prototypami Oerlikon-Contraves, kalibru 35 mm (wraz z prototypem holenderskim), które miały zostać jak najszybciej przygotowane do produkcji seryjnej.

Czołg przeciwlotniczy Gepard podczas jazdy

Ministerstwo Obrony Republiki Federalnej Niemiec podjęto decyzję o rozpoczęciu produkcji seryjnej „Geparda” 5 lutego 1973 roku. Głównym wykonawcą została firma Krauss-Maffei AG z Monachium. We wrześniu 1973 roku czołg otrzymał oficjalnie nazwę: Czołg przeciwlotniczy 1 (Flakpanzer 1) „Gepard”.

Wykonawcami poszczególnych systemów były następujące firmy: centrala systemu kierowania ogniem – Siemens AG, uzbrojenie oraz amunicję częściowo dostarcza firma Oerlikon ze Szwajcarii, komputer do centrali systemu kierowania ogniem firma Contraves. Kompletne podwozie dostarcza firma Krauss-Maffei AG. Z powodu opóźnień w dostawach z firm Oerlikon-Contraves, pierwszego gotowego „Geparda” przekazano niemieckiej Bundeswehrze 16 grudnia 1976 roku. W okresie 0d 16 grudnia 1976 do 29 października 1980 roku przekazano Bundeswehrze w sumie łącznie 195 pojazdów „Gepard” typ B2 oraz 225 wozów „Gepard” B2L wyposażonych w dalmierz laserowy. Nazwa fabryczna obu pojazdów brzmi 5PZF-B2 i 5PZDF-2BL. Dla „Gepardów” przeznaczono podwozia 35001, do 35420.

Flakpanzerawbwehrkanone Gepard 1A1 w 1980 roku

W swojej historii gepard przeszedł kilka modyfikacji i wzrostów wartości bojowej. Nośniki systemu bomb dymnych zostały zmienione już w trakcie produkcji seryjnej; Później zamontowano na nim stopnie. Z biegiem lat wymieniono także systemy pomiaru v0 (prędkości wylotowej) na wersję wzmocnioną. Od 1983 roku Bundeswehra przeszła na kamuflaż plamisty (FTA). Począwszy od 1985 roku większość wersji B2 Bundeswehry została doposażona w dalmierz laserowy, zwiększając stan wyposażenia Bundeswehry w wyposażeniu B2L do 382 egzemplarzy. Dwa urządzenia radiowe SEM 25 (moduł nadajnika/odbiornika 25) również zostały zastąpione po jednym z serii SEM 80 i SEM 90.

Prace nad działem przeciwlotniczym czołgiem Gepard 2 rozpoczęto w 1984 roku. Zwiększenie wydajności bojowej miało na celu zmniejszenie kosztów utrzymania i wyeliminowanie znanych usterek. Ponadto należy usprawnić procesy poprzez cyfrowy komputer kierowania ogniem, nową amunicję, urządzenia radiowe z danymi oraz zasadniczą poprawę ergonomii dzięki nowym koncepcjom obsługi i wyświetlania. Faza definiowania rozpoczęła się w 1986 roku, a faza rozwoju w 1988 roku. Kontrakt na prace rozwojowe przyznano w 1989 roku, a pierwszy prototyp dostarczono w 1992 roku. Gdy projekt okazał się zbyt kosztowny i znacząco zmieniła się sytuacja w zakresie bezpieczeństwa, projekt został wstrzymany w grudniu 1992 roku.

Czołg przeciwlotniczy Gepard B2L – Bundeswehr

W związku z problemami z dostawami części na początku lat 90.-tych XX w. 147 egzemplarzy dział przeciwlotniczych poddano przedłużeniu okresu użytkowania (NDV) w latach 1996–2000. NDV włączyło elementy projektu Gepard 2 i doprowadziło do prac modernizacyjnych dla wersji 1A2. W NDV wzięła także udział Holandia z łącznie 60 pojazdami, które były identyczne z wyjątkiem systemu radarowego, sprzętu radiowego i systemu naprowadzania. W Bundeswehrze obejmowało to instalację ulepszonych komputerów cyfrowych dla systemu kierowania ogniem, środków zapewniających dyspozycyjność, podłączenie do wojskowego systemu rozpoznania przeciwlotniczego i dowodzenia bojowego ( HFlaAFüSys ) wraz z instalacją ulepszonych urządzeń radiowych typu SEM 93, a w szczególności zakup nowej amunicji FAPDS o znacznie większym zasięgu i większej prędkości wylotowej.

Oznaczenie to teraz FlakPz Gepard 1A2. Zgodnie z planowaniem strukturalnym Bundeswehry planowano utrzymać w służbie zmniejszoną liczbę 85 Gepardów 1A2 jako trzon obrony powietrznej po 2015 roku, do czasu wprowadzenia planowanego systemu obrony powietrznej do sił zbrojnych. W związku z działaniami Bundeswehry zmierzającymi do cięcia kosztów „stopniowe wycofywanie”, czyli likwidacja, rozpoczęło się w 2010 roku. Fakt, że znacznie mniejsi partnerzy Niemiec z NATO, np. Rumunia, mają w służbie system taki jak Gepard , ale kategoria broni w Niemczech całkowicie zniknęła po jego wycofaniu ze służby, spotkał się z krytyką na szczeblu politycznym.

Silnik Geparda z podnośnikiem, na pierwszym planie układ wydechowy z domieszką świeżego powietrza

Opis Konstrukcji

Podwozie

Gepard bazuje na nieznacznie zmodyfikowanym podwoziu głównego czołgu podstawowego Leopard 1, którego kompletną jednostkę napędową stanowi 10-cylindrowy silnik wielopaliwowy (typ: MB 838 CaM-500, pojemność skokowa 37,4 litra) od MTU z dwoma mechanicznymi doładowaniami został przejęty. Silnik zbudowany w kształcie litery V o kącie cylindrów 90 stopni generuje moc 610 kW (830 KM) przy 2200 obr./min. i w zależności od rodzaju nawierzchni i stylu jazdy zużywa około 150 litrów na 100 km. Aby zapewnić stały dopływ oleju nawet przy przechyleniu, silnik jest wyposażony w smarowanie obiegowe pod ciśnieniem suchej miski olejowej . Z Leoparda 1 przejęto także skrzynię biegów (typ: 4 HP-250 ) firmy ZF Friedrichshafen oraz układ wydechowy z dodatkiem świeżego powietrza w celu zmniejszenia sygnatury podczerwieni.

Natomiast w miejscu drugiego magazynka amunicji czołgu bojowego, w przedniej lewej części kadłuba czołgu FlaK, zamontowano dodatkowy silnik służący do zasilania energią elektryczną. 4-cylindrowy silnik wysokoprężny firmy Daimler-Benz (typ: OM 314) jest również zaprojektowany jako silnik wielopaliwowy, wytwarza moc 66 kW (90 KM) przy pojemności skokowej 3,8 litra i zużywa od 10 litrów do 20 litrów na zbiornik, w zależności od od stanu pracy zbiornika na godzinę (l/h). Silnik jest połączony ze skrzynią rozdzielczą, w której pracuje łącznie pięć generatorów przy różnych prędkościach. Dwie maszyny Metadyn w układzie tandem z kołem zamachowym (magazyn energii do przyspieszania i hamowania wieży) do zasilania i sterowania wznoszeniem i napędy wiatrowe, dwa generatory trójfazowe 200 V/380 Hz o mocy 20 kVA każdy dla systemów wentylacji, kierowania ogniem i radarowym oraz jeden Generator prądu stałego 28 V (300 A) dla pokładowej instalacji elektrycznej.

Pojemność zbiornika Geparda wynosi 985 litrów i wystarcza na łączny czas pracy wynoszący około 48 godzin.

Flakpanzerawbwehrkanone Gepard 1A2 Afganistan 2010 rok lub 2011 rok

Podwozie i gąsienice zostały zaczerpnięte bezpośrednio z Leoparda 1. Jest to napęd rolkowy podporowy z drążkiem skrętnym i resorem z siedmioma parami rolek. Są one połączone z drążkami skrętnymi za pomocą wahaczy, których ugięcie jest ograniczone przez sprężyny stożkowe ścięte. Jednak w porównaniu do Leoparda 1 zmieniono amortyzatory, aby uzyskać lepszą stabilność podczas strzelaniny.

Modyfikacja wanny objawia się między innymi zmianą odległości pomiędzy rolkami, czyli zwiększeniem o 80 mm rozstawu trzeciej i czwartej rolki oraz przeniesieniem akumulatorów do dodatkowych skrzynek akumulatorowych z tyłu. Pas gąsienicy jest łańcuchem łącznikowym na gumie, produkowanym przez firmę Diehl i wyposażonym w nakładki (typ: D 640 A ), co oznacza, że ogniwa łańcucha są łączone ze sobą z określonym naprężeniem wstępnym za pomocą gumy do łączenia w tulejach odlane są śruby, za pomocą których łączone są ze sobą poszczególne ogniwa. Dzięki wydłużeniu wanny wzrosła także liczba ogniw gąsienicy do 85 sztuk (Leopard 1: 84 ogniwa). Akumulatory 12 V są połączone szeregowo i równolegle (dwa szeregowo i trzy równolegle), zasilając w ten sposób pokładową instalację elektryczną prądem stałym o napięciu 24 V.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Niemcy, Drezno – Muzeum Wojskowo-Historyczne Bundeswehry

Sam kadłub wykonany jest ze spawanej stali pancernej i ma tylko jedną warstwę pancerza. Podczas gdy pancerz przedni ma grubość 70 mm i ze względu na nachylenie 30 stopni odpowiada długości penetracji 140 mm, pancerz boczny, dolny i tylny mają grubość jedynie od 20 do 30 mm. Ze względów przeciwpożarowych przedziały bojowy i silnikowy oddzielone są od siebie grodzią poprzeczną. Ze względu na zastosowanie kadłuba pierwotnie opracowanego dla głównego czołgu bojowego, jest on jednak wyjątkowo mocno opancerzony jak na czołg przeciwlotniczy, co wynika ze stosunkowo dużej masy całkowitej, która jest nawet większa niż Leopard 1.

Kierowca Geparda siedzi w wannie z przodu po prawej stronie. Jeśli Gepard jedzie z otwartym włazem i osłoną kierowcy, obrót wieży jest blokowany ze względów bezpieczeństwa, ale kierowca ma najlepszą widoczność. Gdy osłona kierowcy jest zamknięta, widoczność kierowcy jest ograniczona, ale wieża posiada pełną możliwość obrotu. Gdy właz jest zamknięty, kierowca musi orientować się za pomocą trzech peryskopów. Środkowy peryskop kątowych można zastąpić wzmacniaczem światła – urządzeniem noktowizyjnym, co umożliwia gepardowi jazdę nocą.

Luk kierowcy z uchylonym włazem bezpieczeństwa kierowcy, trzema peryskopami kątowymi i oznaczeniem MLC

Dostęp do filtrów systemu ochrony i wentylacji systemu ochrony przed bronią masowego rażenia typu ABC, które są zamontowane w wannie przed dodatkowym silnikiem, można uzyskać z siedzenia kierowcy. Wentylacja zasysa powietrze z zewnątrz i kieruje je do wnętrza poprzez różne filtry (w tym węgiel aktywny). System ochronny wytwarza nadciśnienie w wnętrzu wozu, zapobiegając niekontrolowanemu napływowi potencjalnie zanieczyszczonego powietrza zewnętrznego i umożliwia okres użytkowania do 48 godzin pod pełną ochroną typu ABC. W ramach wydłużenia żywotności instalację wentylacyjną uzupełniono o klimatyzację o mocy 10 kW, która może pracować przy temperaturze zewnętrznej do 46 stopni C.

Wieża

Widok wieży od tyłu po lewej stronie z działem

Wieża, zaprojektowana jako 2-osobowa, waży nieco ponad 15 000 kg z amunicją. Jest lekko opancerzona i chroni przed odłamkami i amunicją karabinową, ale można go łatwo przebić przez armaty automatyczne, amunicję z ładunkiem kształtowym typu HESH lub pociski podkalibrowe. Na wieży znajduje się kompletny system uzbrojenia i radaru, elektronika z komputerem kierowania ogniem oraz cały zapas amunicji. Dowódca (lewy fotel) i strzelec (prawy fotel) siedzą bezpośrednio obok siebie, w kierunku jazdy.

Ze względu na swoje zadanie operacyjne, które obejmuje walkę na niskich lotach i helikoptery, wieża i uzbrojenie są bardzo dynamiczne i w przeciwieństwie do większości czołgów nie są napędzane hydraulicznie, ale bardzo mocnymi silnikami elektrycznymi poprzez Metadyne (przetwornik Ward-Leonard). Energia elektryczna z generatorów i sygnałów sterujących przekazywana jest do wieży za pośrednictwem pierścieni ślizgowych producenta Schleifring und Apparatebau.

Holenderski PRTL Pruttel, ze specjalnym radarem

Wieżę można obrócić o 360 stopni w mniej niż 2,5 sekundy, a system uzbrojenia można obrócić w górę lub w dół o 90 stopni w zaledwie 1,5 sekundy. Ponieważ dowódca i strzelec siedzą blisko osi obrotu wieży, prawie nie odczuwają szybkiego ruchu obrotowego i dlatego nie mają wpływu na precyzyjną i szybką pracę systemów. Przez wieżę można dotrzeć do kierowcy wozu Gepard poprzez drzwi zabezpieczone wyłącznikiem bezpieczeństwa w kadłubie czołgu (możliwe tylko w pozycji wieży na godzinie 12) oraz do włazu awaryjnego w dnie kadłuba, który jest znajduje się za fotelem kierowcy. Wyłącznik bezpieczeństwa blokuje obrót wieży i tym samym chroni załogę czołgu przed przygnieceniem podczas przechodzenia przez drzwi. Większość elementów sterujących obsługą wieży znajduje się na pięciu konsolach sterowniczych, z których konsola środkowa (konsola 3) jest zajmowana głównie przez ekran radaru poszukiwawczego, a biurko strzelca kierunkowego zajęte jest przez wyświetlacze radaru uzupełniającego.

Systemy radarowe

Widok na wieżę przez otwarty właz

Do rozpoznania celów czołg przeciwlotniczy Gepard jest wyposażony w składany panoramiczny radar poszukiwawczy z tyłu wieży z sześcioma częstotliwościami do wyboru i dużą szybkością transmisji danych (60 obrotów na minutę). Bundeswehra wykorzystuje typ MPDR 12 firmy Siemens w paśmie S z polaryzacją poziomą, tłumieniem listków bocznych i zintegrowanym radarem wtórnym (typ: MSR 400 Mk XII ) do wykrywania przyjaciela lub wroga (IFF); zasięg wynosi do 15 kilometrów. Radar poszukiwawczy może być również obsługiwany, gdy czołg jest w ruchu, aby zapewnić monitorowanie przestrzeni powietrznej podczas rozmieszczania.

Na środku frontu wieży znajduje się radar uzupełniający (w Bundeswehrze w paśmie Ku ) o zasięgu 15 kilometrów, dwóch częstotliwościach i detektorze fazy. Zaprojektowana jest jako antena jednoimpulsowa – pod kopułą znajdują się cztery emitery tubowe, które odbierają odbity sygnał z czułością fazową. Radar uzupełniający automatycznie odchyla się w celu wykrycia celu i zawraca ponownie po walce, aby chronić czułą na ogień antenę radaru i dalmierz laserowy zamontowany na górze radaru śledzącego. Podobnie jak w przypadku wieży lub innych elementów obrotowych, transmisja energii, sygnałów i innych mediów (na przykład sprężonego powietrza) odbywa się za pośrednictwem pierścieni ślizgowych, w przypadku radaru śledzącego 225-kierunkowego pierścienia ślizgowego. Obydwa systemy radarowe działają całkowicie niezależnie od siebie, charakteryzują się bardzo dobrym tłumieniem zakłóceń w stosunku do echa stałych celów (bałaganu), a także elektronicznych środków zaradczych (ECM) dzięki swojej konstrukcji jako radary impulsowo-dopplerowskie i są wyposażone w systemy autodiagnostyki (wbudowany sprzęt testowy) dla elektroniki i wyposażonego radaru. Radar poszukiwawczy wyświetlany jest na klasycznym okrągłym ekranie radaru (ekran typu PPI o średnicy 150 mm).

Zbudowano radar poszukiwawczy w wersji niemieckiej i belgijskiej wozów Gepard

Rozpoznanie optyczne

Alternatywnie cele latające można namierzyć za pomocą dwóch optycznych peryskopów panoramicznych, na przykład w przypadku awarii radaru śledzącego lub namierzenia celu bez ujawniania własnej lokalizacji poprzez emisję promieniowania radarowego. Dwa niezależne peryskopy umożliwiają także namierzenie jednego celu i jednoczesne śledzenie optyczne innego celu lub monitorowanie przestrzeni powietrznej i ziemi podczas namierzania i namierzania. Peryskopy mają możliwość zmiany powiększenia od 1,5x do 6x ( pole widzenia 50 stopni i 12,5 stopni) i posiadają ogrzewanie szyb, oświetlenie celownika oraz wycieraczki z systemem czyszczenia. Radar uzupełniający jest również połączony z peryskopami dowódcy i strzelca kierunkowego. Dzięki temu po wykryciu celu za pomocą radaru peryskop strzelca kierunkowego jest początkowo automatycznie ustawiany na cel, aby dodatkowo optycznie monitorować śledzenie celu lub zidentyfikować cel w przypadku zakłócenia działania systemu IFF.

System kierowania ogniem i komputer balistyczny

Ze względu na wysoko płaską balistyczną trajektorię amunicji i możliwą dużą odległość od szybko poruszających się celów powietrznych, skuteczne prowadzenie działań gaśniczych wymaga precyzyjnych obliczeń systemu uzbrojenia.

Flakpanzer Gepard w specjalnym „malowaniu geparda”, ostatnie ostre strzały w Totendorf w 2011 roku – Bundeswehra

Na podstawie położenia przestrzennego (nachylenie, kąt i kierunek) czołgu określonego za pomocą żyroskopów oraz odległości do celu komputer kierowania ogniem oblicza kąt obrotu wieży i kąt uniesienia broni. W zależności od ustalonej prędkości, trasy lotu, wysokości lotu i odległości od celu lotu określa się wymagane mocowanie i przewód. Aby jeszcze bardziej zwiększyć dokładność, można na bieżąco wprowadzać parametry meteorologiczne, takie jak temperatura i ciśnienie powietrza, prędkość i kierunek wiatru.

Mierząc prędkość wylotową pocisku (v0), określa się aktualną średnią prędkość pocisków, uwzględnianą w obliczeniach kierowania ogniem i odpowiednio koryguje się ustawienie broni. Ta regulacja jest konieczna, ponieważ lufy nagrzewają się przy każdym strzale i występują niewielkie różnice w amunicji, co prowadzi do różnych prędkości. Aby obliczenia były stabilne, kalkulator broni zakłada, że następny pocisk będzie zachowywał się bardzo podobnie do ostatniego wystrzelonego.

Radar śledzący gepardy z dołączonym dalmierzem laserowym

Komputer kierowania ogniem wyróżnia aż sześć głównych trybów pracy z maksymalnie trzema trybami podrzędnymi, które można wybierać w zależności od sytuacji zagrożenia, np. śmigłowców, oraz stanu technicznego, np. awarii jednego z komputerów uzbrojenia lub radaru . Na przykład w trybie helikoptera aktywowany jest laserowy pomiar odległości, obliczenia kierowania ogniem są uproszczone, a co za tym idzie przyspieszone, a ponadto wystrzeliwana jest większa ilość amunicji, aby stawić czoła bezpośredniemu zagrożeniu ze strony helikoptera szturmowego wznoszącego się nad wierzchołkami drzew.

Dane o celu można również otrzymać z zewnętrznego centrum kierowania ogniem i wprowadzić do komputera kierowania ogniem. Określanie odległości do 5500 metrów za pomocą lasera ( laser typu Nd:YAG ) jest możliwe od wersji B2L i zwiększa dokładność obliczeń kierowania ogniem, ponieważ wyznaczanie odległości jest dokładniejsze niż w przypadku systemów radarowych. W ramach NDV dla wersji Gepard 1A2, zainstalowano nowy cyfrowy komputer uzbrojenia opracowany przez EADS. Komputer wykorzystuje 32-bitowe procesory 68020 firmy Motorola z koprocesorem i posiada interfejs dowodzenia, kontroli i komunikacji (C3), czyli połączenie z wojskowymi systemami dowodzenia. Dodatkowo zainstalowano system GPS (typ: PLGR 95), który wspiera system nawigacji pojazdu i którego antenę umieszczono na wieży.

Lufa lewego działa z systemem pomiarowym v0 – urządzenie wylotowe

Uzbrojenie

Podwójne armaty automatyczne 35 mm KDA L/90 firmy Oerlikon stanowią jedyne uzbrojenie ofensywne czołgu. Stosowany typ to ładowarka ciśnieniowa gazowa ze sztywno blokowanym zamkiem podczas strzelania i długością kalibru 90, czyli długość lufy 3150 mm (3710 mm z układem pomiarowym v0).

Prawa broń z otwartą osłoną broni i dwoma nabojami amunicji do wiertarki przy pasku

Nabój zapala się za pomocą iglicy. Cały system uzbrojenia jest zamontowany po bokach wieży i nie jest stabilizowany, co oznacza, że strzelanie w czasie jazdy prowadzi do większego rozrzutu w celu, ale w zasadzie jest możliwe. Zakres elewacji broni wynosi od -10 stopni do +85 stopni. Każdą armatę można aktywować, napinać i opuszczać indywidualnie, dzięki czemu w przypadku nieprawidłowego działania jednej broni, na przykład podczas strzelania lub błędu podawania, druga może kontynuować ogień. W przypadku amunicji treningowej najczęściej występują awarie systemów uzbrojenia, ze względu na ich konstrukcję; Systemy uzbrojenia bardzo niezawodnie współpracują z amunicją bojową.

Podczas normalnej pracy obie bronie strzelają naprzemiennie podczas serii ognia, aby osiągnąć większą koncentrację pocisków na celu i tym samym zwiększyć prawdopodobieństwo trafienia. Szybkostrzelność (kadencja) wynosi 550 strzałów na minutę na broń, co daje całkowitą szybkostrzelność rzędu 1100 strzałów na minutę. Gepard byłby wówczas w stanie wystrzelić cały zapas amunicji w czasie krótszym niż czterdzieści sekund ciągłego ognia. Ogniwa pasa są wyrzucane w górę na bok za pomocą dwóch wyrzutników, natomiast łuski w broni są wyrzucane w dół. Aby zapobiec zakleszczaniu się łusek między wieżą a kadłubem i utrudnianiu w ten sposób obrotu wieży, wieża wozu Gepard posiada płyty deflektora łuski wokół wieży, aby zmniejszyć szczelinę.

Brazylijski Gepard

Używana amunicja NATO kalibru 35 mm × 228 mm jest używana na arenie międzynarodowej. W przypadku wozów Gepard jest on przywiązany do niekończącego się pasa dezintegracyjnego (typ: DM 70). Amunicja przeciw celom powietrznym i lekkim naziemnym przechowywana jest w dwóch pojemnikach z amunicją oddzielonych pojemnikach, w obszarze wieży, która znajduje się wewnątrz kadłuba i dzięki temu jest dobrze chroniona. Dwa bunkry amunicyjne oddzielone są od pola walki zdejmowanymi pokrywami z uszczelkami i mieszczą amunicję w pętlach w kształcie litery S. Każdy z nich mieści 320 sztuk amunicji do celów powietrznych, co zwykle wystarcza do zwalczania ponad 25 celów powietrznych. Z drugiej strony amunicja HVAPDS-T (High-Velocity Armor-Piercing Discarding Sabot-Tracer) przeznaczona do zwalczania opancerzonych celów naziemnych znajduje się w nieopancerzonym magazynku na zewnątrz każdej broni, w którym mieści się 20 nabojów. Zwykle jest ona zwijana w górę spiralnie podczas przeładowywania amunicji. Ponieważ sznury amunicji, każdy po osiem nabojów, muszą zostać otwarte, a ogniwa pasa muszą zostać ponownie połączone, aby utworzyć pas bez końca, dobrze przeszkolony zespół potrzebuje na to około 15 minut, podczas gdy niedoświadczona załoga potrzebuje około godziny do całkowitego ponownego uzbrojenia.

Strzelec jest odpowiedzialny za przełączanie amunicji między celami powietrznymi i naziemnymi. Zasilanie amunicją w broni przełączane jest elektromechanicznie za pomocą przełącznika dźwigniowego. Jako mieszankę bojową przeciwko celom powietrznym Bundeswehra, łącznie z wersją B2L, używała mieszanki wybuchowej amunicji zapalającej (High-Explosive Incendiary, HEI) i czołgowej amunicji zapalającej (Semi-Piercing High-Explosive Incendiary, SAPHEI) 3 do 1. Amunicja tego typu charakteryzuje się prędkością wylotową 1175 metrów na sekundę (m/s) oraz zapalnikiem opóźniającym uderzenie i możliwością samodzielnego demontażu, co pozwala uniknąć uszkodzeń ubocznych , co oznacza, że amunicja eksploduje automatycznie po upływie określonego czasu, jeśli zapalnik nie zostanie uruchomiony W przeciwnym razie. Odległość bojowa wynosi 3500 metrów. W momencie wycofania ze służby Gepard 1A2 korzystał obecnie w Bundeswehrze z amunicji FAPDS (Fragible Armor Piercing Discarding Sabot), która osiągała prędkość wylotową (v0) co najmniej 1400 m/s. Efektywny zasięg przeciwko celom latającym przy użyciu tej amunicji wynosi do 5000 metrów i 3500 metrów wysokości.

Lewa obudowa broni z wyrzutnikiem ogniw pasa (na górze pośrodku) i pokrywą magazynka na amunicję do celów naziemnych (bezpośrednio z przodu)

Samoobrona

Do samoobrony niemiecki gepard ma sterowaną impulsowo wyrzutnię bomb dymnych kalibru 76 mm firmy Wegmann z ośmioma wyrzutniami. Do każdej strony wieży przymocowane są cztery rury. Oprócz wyposażenia osobistego załogi (dwa pistolety P.8 i jeden pistolet maszynowy MP.2) Bundeswehra podczas działań przewoziła także granaty ręczne i dwa ładunki termitowe, aby w razie potrzeby móc unieszkodliwić czołg i system uzbrojenia.

System wyrzutni granatów dymnych kalibru 76 mm po prawej stronie wieży

Dodatkowe wyposażenie

Gepard potrafi pokonywać wody bez dodatkowego wyposażenia, ale nie może się całkowicie zanurzyć – potrafi jedynie głęboko brodzić. Po włączeniu hydrauliki nurkowej, zmianie dopływu powietrza do napędu i napompowaniu uszczelek wieży, może zanurzyć się w wodzie aż do dolnej krawędzi broni i ją przekroczyć. Osiągnięcie tej zdolności zajmuje załodze około dziesięciu minut. W tym stanie nie jest w stanie walczyć ogniem.

Flakpz Gepard z wyrzutniami pocisków rakietowych typu Stinger, prototyp

W przypadku awarii napędu wieży lub systemu uzbrojenia, można je obsługiwać ręcznie. Wieżę można obracać za pomocą korby, ale pełny obrót o 360 stopni zajmuje około trzech minut. System broni można napinać ręcznie, a także regulować jego wysokość.

Krauss-Maffei Wegmann, obecnie połączona firma dwóch pierwotnych głównych producentów, opracowała system rakietowy jako dodatkowe uzbrojenie dla Geparda, oparty na amerykańskim pocisku rakietowym FIM-92 Stinger. Z boku prawego działa kalibru 35 mm zamontowano podwójny system żądeł.

Ponadto, dzięki dalszemu rozwojowi w zakresie bezpieczeństwa obiektów, gepardem można było sterować zdalnie za pośrednictwem zewnętrznego centrum kontroli. System nazwany Smart Fort oferował pełny systemowy dostęp do wozów Gepard i umożliwiał prowadzenie gaszenia pożarów z ukrycia, np. z bunkra .

Szkolenie

Rumuński Gepard

Obsługa i użytkowanie FlakPz Gepard stawia przed załogą ogromne wymagania. Kwalifikacja na działonowego była jednym z najbardziej wymagających zawodów przeznaczonych dla żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową w Bundeswehrze, gdyż wiązała się z najdłuższym okresem szkolenia.

Aż do wersji B2L do szkolenia na Gepardzie dostępne były różne systemy szkoleniowe i symulatory. Podstawowe szkolenie odbyło się w ośrodku szkoleniowym Flakpanzer (AAF). Uczono tu podstaw systemu, takich jak uruchamianie systemów Geparda oraz podstaw zwalczania celów latających. Szkolna sala bojowa (ÜKR) reprezentowała kolejny poziom szkolenia, umożliwiała bardziej realistyczne szkolenie poprzez przestrzenne zbliżenie do rzeczywistej wieży i służyła głównie do ćwiczenia postępowania na wypadek awarii systemów podczas walki (takich jak awaria mechanizmu następczego). radaru podczas śledzenia celu) oraz zapoznać się z poszczególnymi procesami pracy komputera kierowania ogniem. Najwyższym poziomem szkolenia był symulator celu lotu (FZS), w którym prawdziwy czołg został połączony w sieć z systemem symulacyjnym, umożliwiając w ten sposób najbardziej realistyczne szkolenie. W trakcie szkolenia wojskowego strzelcy spędzili kilkaset godzin w jednym z systemów szkoleniowych, a dowódcy spędzili więcej w zależności od dalszego szkolenia. Dla Geparda 1A2 wprowadzono obiekt szkoleniowy na symulatorze baterii przeciwlotniczej (ASF) i zlikwidowano powyższe.

Amunicja ćwiczeniowa 35 mm

Do strzelania amunicją bojową z Geparda siły przeciwlotnicze armii korzystały z dwóch poligonów na Morzu Bałtyckim w rejonie zatoki Hohwacht. Zwalczanie celów powietrznych ćwiczono na poligonie przeciwlotniczym Todendorf. Sąsiedni poligon wojskowy Putlos był dostępny do strzelania do celów naziemnych oraz strzelectwa łączonego do celów powietrznych i naziemnych. Cele latające, głównie w postaci toreb holowniczych typu TGL-3C i TGL-3D oraz korpusów holowniczych typu DO-SK6, były holowane dla Bundeswehry głównie przez Towarzystwo ds. Flight Target Display (GFD), spółka zależna ówczesnego EADS (obecnie Airbus Defence and Space ). Podczas ćwiczeń z użyciem ognia na żywo gepard został dodatkowo wyposażony w HSSB (ogranicznik sektora bocznego elewacji), aby zapobiec przekroczeniu przez system uzbrojenia zadanych kątów elewacji lub wiatru.

Sekwencja operacyjna i strzelanina

Gepard podczas strzelania do celu powietrznego na strzelnicy Todendorf

Skuteczność użycia Geparda wymaga, oprócz rozpoznania zapewnianego przez systemy radarowe i pracy systemu kierowania ogniem, wyszkolonej współpracy dowódcy i działonowego. O ich podziale zadań i pracy decyduje rozmieszczenie przestrzenne części biurka i elementów sterujących. Dowódca prowadzi czołg i strzelaninę, monitoruje wskaźniki zakłócające i otoczenie oraz radar poszukiwawczy podczas śledzenia celu. Jest także odpowiedzialny za obsługę i monitorowanie głównych wyłączników systemu, sterowanie silnikiem wysokoprężnym, wyświetlanie usterek i przełączniki wyboru radaru.

Strzelec uzbrojenia (działonowy) rejestruje również i identyfikuje cel za pomocą optyki, o ile pozwala na to widoczność; Monitoruje także radar uzupełniający i śledzenie celów, obsługuje system uzbrojenia i uruchamia urządzenia zabezpieczające. Na polecenie dowódcy strzela z broni, co odbywa się za pomocą pedału podłogowego z dźwignią bezpieczeństwa.

Gepard 1A2

Rozpoznanie celu, pozyskiwanie i śledzenie

Gepard śledzi otoczenie za pomocą radaru poszukiwawczego lub dwóch peryskopów pryzmatycznych. Alternatywnie może odbierać dane o celu z zewnętrznego urządzenia radarowego za pośrednictwem radia danych. Strzelec następnie zaznacza cel rodzajem drążka sterującego, zgodnie z instrukcjami dowódcy. Oznaczenie celu powoduje wychylenie radaru śledzącego, który automatycznie rozpoczyna skanowanie zasięgu elewacji, ponieważ radar poszukiwawczy początkowo przejmuje jedynie informację o kącie bocznym. Wieża jest zwykle już wyśledzona. Po wykryciu celu aktywowany jest radar śledzący i IFF. Komputer kierowania ogniem rozpoczyna obliczenia i ustawia broń. Najpóźniej w tym momencie radarowe urządzenia ostrzegawcze celu zareagują i zasygnalizują załodze statku powietrznego, że znajdują się w promieniu naprowadzającym radaru uzupełniającego. Od tego momentu wóz przeciwlotniczy Gepard jest narażony na duże ryzyko, ponieważ można łatwo zidentyfikować jego lokalizację, a aktywowany samolot może walczyć z czołgiem za pomocą rakiety przeciwradarowej, takiej jak AGM-88 HARM lub AS-17 Krypton. Inicjowanie innych środków zaradczych, takich jak zrzucanie wabików lub manewry uniku, utrudnia śledzenie i walkę.

Gepard 1A2 ze specjalnym kamuflażem

Istnieją różne szybkostrzelności do zwalczania wszystkich celów. Z samolotami walczy się zazwyczaj przy użyciu NORMALNEGO wyboru ognia. Komputer kierowania ogniem określa optymalną liczbę nabojów do wystrzelenia, maksymalnie do dwunastu nabojów na broń. Jeśli zapas amunicji jest ograniczony, ogień jest OGRANICZONY (dziesięć nabojów na broń). Z dronami (UAV) walczy się KRÓTKIM ogniem. Ponadto do zwalczania celów naziemnych dostępne są typy ognia CIĄGŁEGO, które są używane tylko w wyjątkowych przypadkach oraz ognia POJEDYNCZEGO.

Użycie przeciwko celom naziemnym

Gepard ćwiczący strzelanie do celów powietrznych

Podczas zwalczania celów naziemnych, takich jak czołgi lub pojazdy kołowe, wykrywanie i śledzenie odbywa się wizualnie za pomocą jednego z peryskopów dowódcy lub strzelca kierunkowego . Ustawienie zasięgu broni jest szacunkowe i odbywa się ręcznie; dalmierz laserowy nie jest używany do celów naziemnych. Gepard zwykle nie jest w stanie zniszczyć czołgu bojowego, ale może go uszkodzić na tyle (np. czujniki i napęd), aby uniknąć bezpośredniego zagrożenia. Jednak ze względu na stosunkowo duży kaliber dział, większy niż u większości transporterów opancerzonych , może z łatwością zniszczyć lekkie pojazdy opancerzone, takie jak transportery opancerzone, transportery opancerzone czy inne pojazdy przeciwlotnicze.

Cele naziemne są atakowane albo szybkim ogniem indywidualnym, albo krótkimi seriami ognia. W zależności od typu celu używa się amunicji latającej lub twardej . Ponieważ odległość do celu naziemnego jest jedynie szacunkowa, sensowne jest użycie amunicji smugowej w celu skorygowania ustawienia zasięgu po pierwszym strzale. Wadą tej metody jest to, że znacznie ułatwia ona przeciwnikowi rozpoznanie stanowiska czołgu.

Wnętrze wieży wozu Gepard jako symulator obiektu szkoleniowego (ASF)

Wersje wozu

Bundeswehra

W Bundeswehrze Gepard był używany m.in. w następujących jednostkach (Uwaga: lista ta prawdopodobnie nie jest kompletna. Należy jednak zaznaczyć, że nie we wszystkich lokalizacjach przeciwlotniczych system Gepard był używany):

Holenderska wersja czołgu przeciwlotniczego Gepard

27 października 1977 do 30 września 1992: 1. Pułk Przeciwlotniczy (FlaRgt 1) w Langenhagen w koszarach Boelcke, przeniesienie FlakPz Gepard do FlaRgt w Basepohl.
4 października 1979 do 25 września 1993: 2. Pułk Obrony Powietrznej (FlaRgt 2) w Kassel w koszarach Hindenburga.
7 grudnia 1977 do 30 września 1993: .3 Pułk Obrony Powietrznej w Hamburgu-Fischbek , koszary Röttiger.
Nieznany – 1992: 4. Pułk Przeciwlotniczy w Ratyzbonie , koszary w Nibelungach.
27 grudnia 1979 do 31 marca 1993: 5. Pułk Przeciwlotniczy w Lorch, koszary Rheingau.
4 sierpnia 1977 – marzec 2011: Pułk Szkolenia Przeciwlotniczego 6 w Lütjenburgu, Koszary Schill.
1978 – 31 marca 2007: 7 Pułk Przeciwlotniczy w Borken/Westfalia, koszary Hendrik de Wynen.
1979 – maj 1997 8. Pułk Górskiej Obrony Powietrznej w Traunstein, koszary Prinz Eugen.
1997–2013: 9. Górski Pułk Przeciwlotniczy w Kirchham.
1979 – 30 czerwca 1992: 10. Pułk Przeciwlotniczy w Sigmaringen, koszary Grafa Stauffenberga.
1 października 1977 do 31 grudnia 2003: 11. Pułk Przeciwlotniczy w Achim, Koszary Steubena.
1 października 1991 do 16 maja 2007: 70. Pułk Przeciwlotniczy/13. Pułk Lotnictwa Przeciwlotniczego/131. batalion dział przeciwlotniczych w Hohenmölsen, koszary generała Heinricha Augusta von Helldorffa.
1 października 1979–2011: 12. Pułk Przeciwlotniczy w Hardheim, Koszary Carla Schurza.

Wszystkie pułki przeciwlotnicze miały identyczną strukturę: 1./bateria sztabowa, 6 baterii (jednostki ogniowe), 2./-7./każdy z 2 plutonami po 3 czołgi przeciwlotnicze każdy, 8./bateria zaopatrzeniowa.

„Gepard” w Belgii

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Muzeum Techniki Wojskowej Gryf, Dąbrówka (Polska)

W grudniu 1973 roku rząd belgijski zamówił w firmie Krauss-Maffei AG 55 pojazdów „Gepard”. Dostawa wszystkich zamówionych przez rząd Belgii wozów „Gepard” trwała od końca 1977 roku,, do lutego 1980 roku. Pojazdy te posiadają podwozia o numerach ewidencyjnych (fabrycznych) od 35601, do 35655. Z 55 pojazdów, 27 pozostawiono w wersji B2, a 27 przebudowanych zostało na wersję B2LV. Jeden nie zamontowany zestaw (kadłub oraz wieży czołgu przeciwlotniczego „Gepard”), służy do szkolenia załóg belgijskich. Belgijskie „Gepardy” są identycznie wyposażone jak pojazdy niemieckiej Bunderwehry.

PRTL – Holandia

Rumuński gepard na paradzie wojskowej

Holenderski prototyp wyposażono w elektronikę holenderskiej firmy Hollandise Signaalappareten (HSA) został publicznie przedstawiony 14 sierpnia 1967 roku. W porozumieniu z Ministerstwem Obrony Republiki Federalnej Niemiec, Holendrzy zamówili w firmie Oerlikon-Contraves, jeden prototyp, który został oznaczony 5PFZ-C.

W przeciwieństwie do pojazdów używanych przez Republikę Federalną Niemiec, holenderski posiada tylko jeden wspólny radar (jedna antena radarowa). Zabudowanie tego typu, nowego radaru produkcji holenderskiej, wymagało częściowych zmian w konstrukcji wieży czołgu przeciwlotniczego „Gepard”. Po przeprowadzeniu wszechstronnych prób testowych oraz poligonowych, rząd holenderski zamówił w 1971 roku, w firmie Oerlikon-Contraves, pierwszych pięć przedseryjnych maszyn 5PFZ-C. Podwozia zostały dostarczone przez firmę Krauss-Maffei AG (wszystkie dostarczone łącznie maszyny nosiły numery fabryczne; 35501 – 35595). Holenderskie maszyny nosiły nazwę Pantser Rups Teren Luchtdoelen – PRTL. Pojazdy posiadają zamontowane stary typ gąsienic – 139E i osłony na górny bieg gąsienic. Najbardziej widoczną różnicą w porównaniu z pojazdami na służbie niemieckiej Bundeswehry, jest antena radaru w kształcie położonej poziomo „kości” – nieoficjalnie nazywana satyrycznie „kością dla psa”. W armii holenderskiej pojazd ten też nosił nieoficjalną nazwę „Cheetah”. Dane techniczne wersji holenderskiej w praktyce nie różnią się od maszyn niemieckich.

Gepard 1A2 zakupiony przez firmę Krauss-Maffei Wegmann (KMW) podczas strzelań porównawczych przeciwlotniczych w Brazylii w 2011 roku

Użytkownicy wozów

Belgia: od 1994 roku 55 egzemplarzy wozów Gepard używanych w armii belgijskiej należało wycofać z użytku, ponieważ Belgia nie była już w stanie uczestniczyć w niezbędnym przedłużeniu okresu użytkowania (NDV) ze względu na napiętą sytuację budżetową.

Ukraiński gepard w październiku 2022 roku

Holandia: wóz Gepard został także wprowadzony do armii holenderskiej (95 egzemplarzy wersji CA1-3) pod oficjalną nazwą PRTL (Pantser Rups Tegen Luchtdoelen, czołg z gąsienicami przeciwko celom powietrznym), przez żołnierzy nazywany „Pruttle”. Tradycyjnie każdemu pojazdowi armii holenderskiej nadawana jest nazwa rozpoczynająca się od oznaczenia firmy, które w tym przypadku było nazwą na literę C na początku ze względu na dostawę pierwszego Geparda do kompanii C. Wybrali Cheetah, angielskie określenie dużego geparda kota. Cheetah jako nazwa geparda holenderskiego pochodzi z opublikowanego zdjęcia tego czołgu, na którym nazwa została wypisana na wieży. Nazwę tę przyjęła prasa międzynarodowa, a błąd trafił także do literatury specjalistycznej. W 2000 roku, w ramach działań mających na celu wydłużenie okresu użytkowania, armia holenderska uczyniła Cheetah PRTL oficjalną nazwą czołgu, po tym jak armia znudziła się ciągłym wyjaśnianiem całej historii, a „Pruttle” również wydawał się niezbyt bojową nazwą dla tego czołgu przeciwlotniczego. Od 2005 roku Holandia również rozpoczęła likwidację w ramach reformy strukturalnej armii, chciała jednak utrzymać niektóre jednostki w służbie do 2015 roku. W styczniu 2011 roku wóz przeciwlotniczy Gepard nie figurował już na liście wyposażenia Koninklijke Landmacht. Cheetah PRTL różnił się zewnętrznie od niemieckiego Geparda ze względu na radar poszukiwawczy w kształcie podłużnym, zwanym także „psią kością”, zmodyfikowany system wystrzeliwania bomb dymnych z wyrzutniami 2 × 6 i osłony łańcuchowe. W przeciwieństwie do tych z Bundeswehry, holenderski Gepard nie posiadał dalmierza laserowego, dopóki nie został wycofany ze służby.

Jordania: jak ogłosiło holenderskie Ministerstwo Obrony 11 lutego 2013 roku, do Jordanii sprzedano 60 egzemplarzy Gepardów z własnych zapasów. Transakcja opiewała na łączną kwotę 21 milionów euro i oprócz 350 000 sztuk amunicji kalibru 35 mm, obejmowała także 22 działa przeciwlotnicze Bofors, 5 systemów radarowych Thales, 5 czołgów ratowniczych Leopard 1 i 12 podwozi na części zamienne. Ostatnie pojazdy dotarły do Jordanii w połowie lipca 2016 roku.

Rumunia: w ramach wsparcia dla kandydatów do członkostwa w NATO Bundeswehra przekazała Rumunii od listopada 2004 roku 43 wozy Gepard starego typu B2. Jednakże dostawa pierwszych dwóch czołgów z wyposażenia Bundeswehry miała miejsce w 2000 roku. Wraz z wycofaniem systemów Bundeswehry z eksploatacji armia rumuńska pozostała ostatnim użytkownikiem czołgu w ramach NATO. W 2023 roku Rumunia nadal posiadała 41 egzemplarzy tego typu systemów.

Brazylia: w październiku 2011 roku Brazylijskie Siły Zbrojne przeprowadziły test przeciwlotniczy na poligonie Formosa w Brazylii w celu zidentyfikowania mobilnego systemu przeciwlotniczego dla swoich jednostek. Państwo, które jest wyposażone w czołgi Leoparda 1A5, również wykazało zainteresowanie Gepardem, który należy do rodziny pojazdów. W tym celu Krauss-Maffei Wegmann zakupił od Bundeswehry Geparda 1A2 (dawniej Y-259 820). Żołnierze z Centrum Szkolenia Obrony Powietrznej Armii wspierali producenta w prezentacji systemu uzbrojenia w Brazylii. Jako wyświetlacz celu służył model samolotu ze skrzydłem delta o rozpiętości skrzydeł około jednego 1000 mm; osoby zaangażowane określiły powierzchnię odbijającą radar jako wystarczającą. W strzelaniach porównawczych wzięły także udział działko Bofors kalibru 40 mm i przeciwlotnicze pociski rakietowe typu Igla, które są już na wyposażeniu sił zbrojnych. Ponieważ w dniu strzelaniny zmierzono na ziemi prędkość wiatru wynoszącą 11 węzłów, działo Bofors kalibru 40 mm i rakiety przeciwlotnicze nie trafiły w model samolotu. Rezultatem strzelań Geparda było w sumie zestrzelenie trzech dronów. Walczono także w cele twarde na dystansie do 3000 metrów. W kwietniu 2013 roku ogłoszono, że Brazylia kupi 34 wozy używane FlakPz Gepard 1A2 z zasobów Bundeswehry za łączną cenę około 30 milionów euro. W 2014 roku Niemcy dostarczyły Brazylii 13 egzemplarzy Geparda.

Doskonale widoczne uzbrojenie kalibru 35 mm

Katar: w grudniu 2020 roku ogłoszono, że wydano zgodę na eksport łącznie 15 czołgów przeciwlotniczych Gepard do Kataru. Jako części zamienne dostarczone zostaną również cztery armaty automatyczne, 30 luf, 16 000 sztuk amunicji i 45 blokad zamkowych. Emirat Kataru planował wykorzystać czołgi przeciwlotnicze Gepard podczas Mistrzostw Świata 2022 w celu odparcia ewentualnych terrorystycznych ataków dronów.

Ukraina: pod koniec kwietnia 2022 roku rząd federalny (Gabinet Scholza) zatwierdził eksport do końca roku do ukraińskich sił zbrojnych do 50 używanych czołgów przeciwlotniczych typu Gepard. Pierwsze trzy systemy Gepard przybyły na Ukrainę pod koniec lipca 2022 roku. W październiku 2022 r. przybyło 30 czołgów Gepard z początkowo jedynie około 6000 sztuk amunicji do czołgów przeciwlotniczych kalibru 35 mm. Do połowy sierpnia 2024 roku Republika Federalna dostarczyła 52 czołgi Gepard i 176 000 sztuk odpowiedniej amunicji. W przygotowaniu są dalsze dostawy amunicji. Pod koniec maja 2023 roku amerykański handlarz bronią otrzymał od Pentagonu zamówienie na naprawę 50 dodatkowych czołgów Gepard z zapasów Jordanii w Ammanie z dostawą na Ukrainę najpóźniej do maja 2024 roku. Dostawy na Ukrainę były pierwszym użyciem systemów Gepard w konflikcie zbrojnym. Gepard okazał się na Ukrainie skuteczniejszy w zestrzeliwaniu dronów Shahed-136 niż radzieckie działa przeciwlotnicze 2K22 Tunguska i ZSU-23-4 Sziłka. Czoł przeciwlotniczy Gepard jest również uważany za znacznie bardziej opłacalny niż drogie rakiety. Według ukraińskich informacji od września 2022 roku do początku stycznia 2023 roku zestrzelono około 540 dronów typu Shahed-136, przy czym szczególnie skuteczny okazał się właśnie Gepard.

Malowanie i Oznakowanie

Od początku produkcji wszystkie czołgi podstawowe Leopard 1 były malowane w całości kolorem oliwkowożółtym RAL 6014 Gelbolive (FS 595B; 20064). Po kilkuletnich doświadczeniach, jakie zostały zebrane po eksploatacji pierwszych maszyn, powstała nowa koncepcja malowania ochronnego. Wprowadzono je w 1985 roku. Malowanie to było oparte na trzech kolorach: są to brązowo-zielony RAL 6031 Bronzegrun (FS 595B; 34094), brązowy RAL 8027 Leder Braun (FS 595B; 30051) i czarny RAL 9021 Teerschwarz (FS 595B; 37030). Zadaniem nowego typu kamuflażu było się znale czołgu na odległości powyżej 300 metrów z otaczającym go tłem. Dodatkowo można się wspomóc standardowymi siatkami maskującymi, które posiadał każdy czołg oraz dodatkowo wzmocnić ogólny efekt za pomocą np. gałęzi. Nowe zasady malowania zostały opracowane dla poszczególnych typów wozów, tak więc pojazdy jednego typu, posiadają jeden styl malowania kamuflażu. Dodatkowym środkiem maskowania są pociski do stawiania gęstej zasłony dymnej typu SNKW (Schnellnebelwurfkorper).

Oznaką do danej przynależności państwowej (Republiki Federalnej Niemiec) jest czarny krzyż (Maltese Kreutz) z białą obwódką, namalowany po obu stronach przedniej części wieży czołgu (Leoaprd 1 oraz „Gepard”)., czy na kadłubie (np. Pionierpanzer) lub na prześle mostu czołgowego („Biber”).

Z przodu kadłuba namalowane są na małej białej tabliczce – numery rejestracyjne składające się z miniatury flagi państwowej i numeru poprzedzonego literą „Y” np.: Y-725 405. Numer mocowany jest także do tylnej części kadłuba wozu.

Czołgi na służbie holenderskiej, norweskiej i włoskiej były malowane w jednolitym kolorze kamuflażu NATO – Green.

Numery taktyczne wozów malowane są na wieży czy nadbudówkach, najczęściej tylko w postaci białej obwódki, bez jakiegokolwiek wypełnienia.

Podstawowe dane taktyczno-techniczne: Flakpanzer Gepard

Wymiary konstrukcji:
Długość kadłuba – 6850 mm
Długość maksymalna wozu (lufa skierowana na godzinę 12) – 7730 mm
Szerokość wozu wieży/kadłuba – 3370 mm/3250 mm
Wysokość maksymalna wozu – 4030 mm
Szerokość gąsienicy – 550 mm
Prześwit kadłuba – 420 mm
Długość oporowa gąsienicy – 2700 mm
Nacisk na grunt – 0.95 kg/cm2
Masa bojowa wozu – 46 300 kg
Zastosowany silnik – MTU MB 838 Ca-M 500 V-10 Cylindrów przy 2200 obr/min
Pojemność skokowa – 37 330 cm3
Prędkość maksymalna – do 65 km/h
Skrzynia biegów – ZF 4HP-250 Hydromedia, 4biegi do jazdy do przodu, 2 biegi wsteczne, przełożenie 1:3, 809, przekładnia planetarna
Koło jezdne – średnica 650 mm
Rolki podtrzymujące – średnica 220 mm
Zapas paliwa – 985 litrów
Średnie zużycie paliwa na 100 km – 185 litrów
Zasięg maksymalny na utwardzonej drodze – do 550 kilometrów
Pokonywanie przeszkód terenowych:
Pionowe ściany – do wysokości 1150 mm
Brody – do głębokości 2500 mm
Rowy – do szerokości 3000 mm
Załoga wozu – trzech żołnierzy
Uzbrojenie wozu – 2 sprzężone działa przeciwlotnicze KDA Oerlikon kalibru 35 mm
Zapas amunicji – 640 sztuk naboi (inne dane 680 sztuk)

Bibliografia

Michael Jercher, Waldemar Trojca: Leopard 1. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 1993 rok
Mariusz Cielma, Pierwszy powojenny Kampfpanzer – Leopard 1, Technika Wojskowa – Historia Nr. 3/2019, Magnum-X
Mariusz Cielma, Pierwszy powojenny Kampfpanzer – Leopard 1 część II, Technika Wojskowa – Historia Nr. 4/2019, Magnum-X
Czołgi 100 lat Historii – Sekrety Historii, Richard Ogorkiewicz, Wydawnictwo RM, Warszawa 2016
Pojazdy Pancerne od “Little Willie” do Leoparda 2A6, Wydawnictwo AKA, Głuchołazy 2012
Ilustrowana Encyklopedia Czołgów Całego Świata, George Forty, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2006
https://de.wikipedia.org/wiki/Flugabwehrkanonenpanzer_Gepard
https://www.smartage.pl/flakpanzer-gepard-nowe-zycie-po-emeryturze/
https://tank-afv.com/coldwar/West_Germany/flakpanzer-1-gepard.php