BRDM-2RS

Samochód pancerny do rozpoznawania skażeń BRDM-2RS

Czechy, Kraliky – Muzeum Wojskowe

Samochód rozpoznania skażeń BRDM-2RCh/RS – radziecki specjalistyczny pojazd wojsk chemicznych będący na wyposażeniu pododdziałów rozpoznania skażeń, wykorzystywany między innymi w Wojsku Polskim. Zastąpił będący wcześniej na wyposażeniu samochód do rozpoznania skażeń GAZ-69RCh oraz BRDM-RCh.

Historia konstrukcji

W jednostkach Wojska Polskiego kołowe wozy BRDM-2RS nadal stanowią ważny element wyposażenia sił rozpoznania chemicznego

Jako następcę wozu BRDM-RCh opracowano wóz BRDM-2RCh. Podstawę do rozpoczęcia prac stanowiło zadanie techniczne, sformowane przez MinisteRStwo Obrony Związku Radzieckiego w 1965 roku. Nowemu pojazdowi nadano kodowe oznaczenie Delfin i produkcję uruchomiono bardzo szybko, ponieważ w 1966 roku pod fabrycznym oznaczeniem GAZ-41-03. Nie zrezygnowano z instalacji wieży, a jej uzbrojenie ograniczono do czołgowego karabinu maszynowego PKT kalibru 7,62 mm umieszczonego w nowej, cylindrycznej obudowie. Strzelec był równocześnie zwiadowcą i w razie potrzeby miał pracować na zewnątrz pojazdu. Ze względu na panującą w wozie ciasnotę wnętrza, załogę wozu ograniczono do zaledwie trzech osób. Zestaw zabieranego wyposażenia mocno się różnił od instalowanego w pojeździe poprzedniej generacji. W jego skład wchodził: przyrząd typu GSP-11 do automatycznego wykrywania i identyfikacji związków fosforoorganicznych, rentgenoradiometr DP-66M, wynośny radiometr DP-3W lub DPS-68 (w przypadku użycia z wnętrza wozu intensywność promieniowania gamma należało przemnożyć przez 2), zestawy rozpoznania skażeń typu PPChR i PChR-54M, kompleks meteorologiczny typu MK-3, zestaw do pobierania probówek typu KPO-1, przyrząd do lokalizacji wybuchu jądrowego typu POW-1. Był to także sprzęt do dekontaminacji: eżektorowy zestaw samochodowy typu DK-4B, pakiety typu SF-006, indywidualne typu PChW-012 oraz IPP. W wozie była zainstalowana typowa radiostacja pokładowa typu R-123M.

Duża zaletą nowego wozu była możliwość pełnej hermetyzacji przedziału bojowego, dzięki czemu załoga mogła pracować w terenie skażonym bez użycia na sobie niewygodnych masek przeciwgazowych i kombinezonów ochronnych. Nadal nie rozwiązano kwestii zdalnego pobierania próbek gruntu – w tym celu jeden z członków załogi musiał opuścić pojazd, a to prowadziło do dehermetyzacji przedziału bojowego. Także sondowanie atmosfery i pomiary meteorologiczne (kierunek i siła wiatru, temperatura otoczenia, wilgotność – czyli czynniki wpływające na zachowanie chmur skażonego powietrza), także dokonywano po wyjściu z pojazdu. Próbki powietrza można było natomiast pobierać z wnętrza pojazdu. W tym celu w prawą strzelnicę wbudowano króciec instalacji do pobierania próbek, połączony z czujnikiem skażeń.

Na tylnym pancerzu zamontowano dwa bloki instalacji do ustawienia chorągiewek sygnalizacyjnych typu KOZ-2. W położeniu transportowym leżały one na bokach pokrywy przedziału napędowego, a w bojowym były ustawione pionowo, wystając poza obrys pojazdu. W każdym takim bloku znajdowało się 19 sztuk chorągiewek o długości 1300 mm, wbijanych w grunt przez detonowane elektrycznie pironaboje typu PP-9. Oprócz tego w samym wozie przewożono dodatkowo jeszcze 20 sztuk dodatkowych chorągiewek i wbijak do ich ręcznego ustawiania. Każda taka chorągiewka posiadała kieszonkę, do której można było włożyć kartkę z informacją o rodzaju zidentyfikowanego skażenia oraz zaczep, do którego mocowaną niewielką latarkę do podświetlania chorągiewek i oznaczenia terenu skażonego w warunkach nocnych. Osiemnaście takich latarek było przewożonych wraz z zapasowymi chorągiewkami.

Czechosłowacki wóz rozpoznawania skażeń BRDM-2RCh

Wersja rozwojowa otrzymała oznaczenie BRDM-2RChB (GAZ-41-13) i zewnętrznie wyróżniała ją zastosowana instalacja tylko prawego stelaża, służąca do ustawiania chorągiewek typu KOZ-2. Litera B w oznaczeniu jest skutkiem rozszerzenia wachlarza identyfikowanych zagrożeń o niektóre rodzaje skażeń biologicznych. Do ich wykrywania i identyfikacji służył przyrząd ASP. Jego bardzo słabą stroną było wykrywanie tylko drobnoustrojów unoszących się w powietrzu. Wymieniono także prawie całe wewnętrzne wyposażenie, gdzie teraz w jego w skład wchodzą: GSA-12 do automatycznego wykrywania i identyfikacji związków fosforoorganicznych, dozymetr IMD-21B, wynośny rentgenoradiometr typu DP-5W z detektorem typu BDMG-36, zestaw rozpoznawania typu skażeń WPChR, kompleks do badań meteorologicznych typu MK-3M, zestaw do pobierania próbek typu KPO-1. Załoga zaś dysponowała specjalnymi, lekkimi kombinezonami typu L-1 lub uniwersalnymi typu OZK.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Czechy, Kraliky – Muzeum Wojskowe

Niezupełnie jasna pozostaje kwestia użycia amunicji sygnalizacyjnej typu NSCh-40. W oryginalnej konfiguracji pojazdy dysponowały wyrzutnią typu SChT-40, kontowaną z prawej strony obrotowej wieży, tuż obok lufy karabinu maszynowego. Naboje były wyrzucane do tyłu pod kątem 75 stopni i eksplodowały na wysokości około 200 metrów, płonąc i dymiąc przez około 12 sekund, co było widoczne z odległości co najmniej 800 metrów. Najwyraźniej te wyrzutnie w Armii Radzieckiej były montowane tylko na czas W, gdyż nie widać ich na zachowanych radzieckich fotografiach i filmach archiwalnych, pochodzących z jednostek liniowych. W jednostkach Wojska Polskiego na wieży montowano znacznie mniejsze, trzyprowadnicowe wyrzutnie. W rezerwie pozostawało łącznie sześć ręcznych dymnych granatów sygnalizacyjnych.

W Armii Radzieckiej etat przewidywał dla każdej z dywizji pancernej, zmechanizowanej lub zmotoryzowanej znajdowało się 29 egzemplarzy takich wozów, w tym 9 z nich znajdowało się w batalionie przeciwchemicznym, 4 wozy z batalionie rozpoznawczym i po 4 wozu w każdym pułku.

Użytkownicy

Wozy rozpoznawania skażeń typu BRDM-2RCh, które w Niemieckiej Republice Demokratycznej nosiły one lokalne oznaczenie SPW-40P2Ch. Ich pierwsze dostawany rozpoczęły się w 1969 roku i trwały one z przerwami do 1986 roku. W sumie zostało przyjętych aż 560 egzemplarzy tej wersji wozów, co znacząco przekraczało bieżąco potrzeby niemieckiej NVA. W każdej dywizji etatowo znajdowały się 33 pojazdy tego typu. Pozostałe wozy były eksploatowane w armijnych pułkach przeciwchemicznych i przechowywano je jako zapas mobilizacyjny.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Wrocław, REKON 2024 – Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych im. gen. Jakuba Jasińskiego

W Wojsku Polskim znalazło się około 350 egzemplarzy wersji RCh, które oznaczono w Polsce jako BRDM-2RS (RS – rozpoznania skażeń). Co bardzo ciekawe, większość z tych wozów trafiło na nasze wyposażenie zaraz po ich wyprodukowaniu w Związku Radzieckim. W 2015 roku w służbie czynnej znajdowało się nadal jeszcze ponad 200 egzemplarzy wozów rozpoznawania skażeń.

Wóz rozpoznawania skażeń BRDM-2RCh armii Słowackiej

Czechosłowacja w latach 70.-tych XX wieku nabyła 560 egzemplarzy wozów rozpoznawania skażeń na bazie wozów BRDM-2.

Opis konstrukcji

BRDM-2RS Wojska Polskiego

Samochody rozpoznania skażeń BRDM-2RS zostały zakupione na potrzeby pododdziałów wojsk chemicznych w latach 70.-tych XX wieku. Są wyposażone w różnorodne elementy pozwalające na pomiary mocy dawki promieniowania w terenie, kontrolę stopnia skażenia promieniotwórczego, wykrycie środków trujących, określanie parametrów wybuchów jądrowych, oznakowanie rejonów skażonych, pobieranie próbek skażonej wody, ziemi oraz innych materiałów, przekazywanie meldunków o wynikach rozpoznania, podawanie sygnałów alarmowych oraz prowadzenie obserwacji meteorologicznej.

Samochód do rozpoznawania skażeń BRDM-2RS może być wykorzystywany do wykonywania zadań pomiaru mocy dawki promieniowania w terenie, kontroli stopnia skażenia promieniotwórczego, wykrywanie środków trujących, określenia parametrów wybuchu jądrowego, oznakowania rejonów skażonych, pobieranie skażonych próbek, określenia współrzędnych położenia rejonów skażonych, przekazywania środkami łączności wyników rozpoznawania skażeń, podawanie sygnałów alarmowych, prowadzenie obserwacji meteorologicznej.

Wyposażenie BRDM-2RS gwarantuje:

BRDM-2RCh

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Czechy, Vojensko-historické muzeum Deštné z.s.

  • pomiar mocy dawki promieniowania w terenie

  • kontrolę stopnia skażenia promieniotwórczego ludzi, uzbrojenia i sprzętu bojowego

  • wykrycie środków trujących w powietrzu, na powierzchni ziemi, uzbrojeniu, sprzęcie bojowym i innych obiektach

  • określanie parametrów wybuchów jądrowych

  • oznakowanie rejonów skażonych

  • pobieranie próbek skażonej ziemi, wody i innych materiałów

  • określanie współrzędnych położenia rejonów skażonych

  • przekazywanie meldunków o wynikach rozpoznania

  • podawanie sygnałów alarmowych

  • prowadzenie obserwacji meteorologicznej

BRDM-2RCh

Wyposażenie specjalistyczne BRDM-2RS

  • sprzęt i środki do obserwacji wybuchów jądrowych, rozpoznania skażeń, obserwacji meteorologicznej:

  • urządzenie do wizowania

  • przyrząd do obserwacji wybuchów jądrowych POW-1

  • automatyczny sygnalizator skażeń AVJ-1 (lub GSP-11)

  • rentgenoradiometr DP-66M

  • rentgenometr DP-3 lub rentgenometr sygnalizacyjny DPS-68

  • półautomatyczny przyrząd rozpoznania chemicznego PPChR

  • przyrząd rozpoznania chemicznego PChR-54M

  • zestaw do pobierania próbek skażonych materiałów:

  • komplet rurek wskaźnikowych do PPChR i PChR-54M

  • komplet meteorologiczny MK-3

  • blok zasilania elektrycznego przyrządów do rozpoznania skażeń:

  • sprzęt do oznaczania terenu skażonego

  • wyrzutnie znaków ostrzegawczych

  • chorągiewki ostrzegawcze

  • latarki sygnalizacyjne

  • pironaboje PP-9

  • pulpit do odpalania chorągiewek ostrzegawczych

  • wbijak do ręcznego ustawiania chorągiewek

  • indywidualne i zbiorowe środki ochrony przed skażeniami:

  • maski przeciwgazowe

  • odzież ochronna lekka

  • ogólnowojskowe płaszcze ochronne

  • pończochy i rękawice ochronne

  • worki pogumowane na skażoną odzież

  • urządzenie filtrowentylacyjne

  • sprzęt i środki do likwidacji skażeń:

  • eżektorowy zestaw samochodowy DK-4B

  • dwa kanistry

  • pakiety odkażające PChW-04

  • pakiety dezaktywacyjne SF-006

  • indywidualne pakiety odkażające PChW-012

  • indywidualne pakiety przeciwchemiczne

  • sprzęt łączności:

  • radiostacja R-123M

  • czołgowy telefon wewnętrzny R-124

  • sprzęt nawigacyjny:

  • aparatura nawigacyjna TNA-3

  • środki sygnalizacyjne:

  • wyrzutnia nabojów sygnałowych NSCh-40

  • naboje sygnałowe NSCh-40

  • środki do zadymiania:

  • ręczne granaty dymne

BRDM-2RS

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Poznań, Cytadela – Muzeum Uzbrojenia

BRDM-2RS jest wyposażony w przyrządy zapewniające kompleksowe rozpoznanie skażeń i obserwacji meteorologicznej w marszu i stacjonarnie. Umożliwia rozpoznanie skażeń chemicznych podczas jazdy z prędkością 15 km/h oraz umożliwia rozpoznanie skażeń promieniotwórczych podczas jazdy z prędkością 30 km/h.

Do napędu stosowano ośmiocylindrowy, w układzie V, benzynowy silnik, chłodzony cieczą GAZ 41. Rozwija on moc 102 kW (140 KM) przy 3400 obr./min. W układzie przeniesienia napędu zastosowano mechanicznie, suche, jednotarczowe sprzęgło, skrzynię biegów (cztery biegi do przodu, jeden do jazdy w tył, trzeci oraz czwarty bieg jest synchronizowany), dwubiegową skrzynię redukcyjną, skrzynię rozdzielczą oraz samoblokującą mechanizmy różnicowe osi. W stropie przedziału napędowego umieszczono wloty powietrza do silnika oraz klapy obsługowe.

Wóz 1. Pułku Chemicznego, koniec lat 90.-tych XX wieku

Układ jezdny BRDM-2 stanowi bardzo ciekawą konstrukcję. Samochód pancerny zbudowano w układzie napędowym 4×4. Zawieszenie składa się z resorów piórowych zamontowanych wzdłużnie oraz teleskopowych amortyzatorów hydraulicznych. Zastosowane zostało ogumienie 13.00×18. Dodatkowo do możliwości przekraczania bardzo trudnego terenu zamontowane zostały dodatkowo cztery koła. Koła te są zawieszone na wahaczach i podczas codziennej eksploatacji są chowane pod bocznymi ścianami nadwozia pomiędzy dwiema głównymi osiami. Do przekraczania trudnego terenu, kierowca opuszcza je za pomocą mechanicznego układu. Koła są napędzane przy pomocy przekładni łańcuchowej. Ślimakowy, pozbawiony wspomagania układ kierowniczy działa na koła przedniej osi. Zastosowano hydrauliczne hamulce bębnowe oraz układ centralnego pompowania kół.

Samochód pancerny BRDM-2 jest pojazdem pływającym. Napęd w wodzie zapewnia pędnik umieszczony w tylnej części kadłuba, w osi pojazdu. Skręty na wodzie umożliwiają kierownice, które są umieszczone zaraz za pędnikiem. Przed wjazdem do wody jest podnoszony falochron, który znajduje się z przodu kadłuba wozu.

Dane taktyczno-techniczne

  • Typ pojazdu – pływający, kołowy

  • Kadłub – spawany z walcowanych płyt pancernych, wodoszczelny

  • Ciężar bojowy – 7000 kg

  • Załoga – trzech żołnierzy (dowódca, mechanik-kierowca, zwiadowca)

  • Prędkość maksymalna – po szosie 95 km/h

  • Zasięg – podczas jazdy po szosie 750 km

  • Prędkość pływania – do 10 km/h

  • Zasięg podczas pływania – do 19 godzin

  • Pokonywane przeszkody terenowe:

  • -wzniesienia – 30 stopni

  • Największy kąt przechyłu – 25 stopni

  • Kąty wjazdu – przedni 43 stopni, tylny 35 stopni

  • Wymiary gabarytowe:

  • długość – 5750 mm

  • szerokość – 2262 mm

  • wysokość – 2310 mm

Bibliografia

  1. Jerzy Kajetanowicz, Prace nad rozwojem sprzętu pancernego w Polsce – przegląd lat 1955-1990, Czasopismo Poligon Nr. 5/2010, Magnum-X

  2. Tomasz Szulc, Kołowy opancerzony pojazd rozpoznawczy BRDM-2 część 1, Czasopismo Historia Wojsko i Technika Nr. 2/2024, ZBiAM, WaRSzawa

  3. Tomasz Szulc, Kołowy opancerzony pojazd rozpoznawczy BRDM-2 część 2, Czasopismo Historia Wojsko i Technika Nr. 3/2024, ZBiAM, WaRSzawa

  4. Janusz Magnuski, Wozy Bojowe LWP 1943-1983, MinisteRStwo Obrony Narodowej Wydanie I, WaRSzawa 1984 rok

  5. Tomasz Szczerbicki, Pojazdy Ludowego Wojska Polskiego, Wydawnictwo VESPER Wydanie 1, Poznań, 2014 rok

  6. https://www.valka.cz/SOV-BRDM-2rch-vozidlo-RCHB-pruzkumu-t23028

  7. https://pl.wikipedia.org/wiki/Samoch%C3%B3d_rozpoznania_ska%C5%BCe%C5%84_BRDM-2rs

image_pdfimage_printDrukuj
Udostępnij:
Pin Share
Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments