Bojowy wóz piechoty BVP-M

Bojowy wóz rozpoznawczy BPsV-I

21 wozow bojowych BVP-M i BPsVI zgromadzonych w Lieskovcu w celu przekazania Silom Zbrojnym Republiki Slowackiej

W 2016 roku do pododdziałów rozpoznawczych słowackich sil zbrojnych wprowadzono bazującego na konstrukcji radzieckiego bojowego wozu piechoty BMP-1, oznaczonego w Słowacji (wcześniej w Czechosłowacji) jako BVP-1, został poddany modernizacji wóz rozpoznawczy, opracowany na Słowacji BPsV-I. Dwa lata później, tym razem dla jednostek zmechanizowanych została przekazana inna zmodernizowana wersja, tym razem klasycznego bojowego wozu piechoty, oznaczonego jako BVP-M, przeznaczonego dla transportu oraz wsparcia ogniowego oddziału zmechanizowanego piechoty. Według dostępnych oficjalnie informacji, Słowackie wojska lądowe miały otrzymać łącznie 35 egzemplarzy wozów po modernizacji, z czego 18 maszyn miało reprezentować wariant rozpoznawczy BPsV-I, natomiast pozostałe 17 wozów wariant bojowy – BVP-M. Planowane koszty przeprowadzonej modernizacji zostały określone na 45 milionów Euro.

Słowackie plany modernizacyjne

Wraz z początkiem XXI wieku w słowackich kręgach wojskowych rozpoczęto otwartą dyskusję o potrzebie przeprowadzenia modernizacji bojowych wozów piechoty BMP-1 (BVP-1). Po opracowaniu zarysu modernizacji oraz zatwierdzenia tego planu, podjęto decyzję o przygotowaniu modelu prototypowego. Pierwsze prace nad nim miały się rozpocząć w 2008 roku i być prowadzone zarówno tak przez słowackich, jak i czeskich specjalistów i inżynierów. Przygotowanie pierwszego modelu prototypowego BMP-1, którego zakończenie przewidziano na 2011 rok. Wóz ten został wówczas określony jako BVP-M2 SKCZ. Miał on otrzymać całkowicie nową wieżę, wyposażoną w 30 mm armatę automatyczną typu 2A42, zastosowany system kierowania ogniem oraz system wspomagania dowodzenia wozem, nowy silnik typu Catepillar C-9.3 o mocy 402 KM (295 kW), sześć umieszczonych naprzeciw siebie siedzisk dla żołnierzy desantu, zastosowana rampy zamiast wcześniej drzwi oraz Zastosowanie na kadłubie wzmocnionego opancerzenia. Na bazie modelu BVP-M2 SKCZ dla armii Słowacji, zaplanowano przygotowanie wozu Sakal. Między innymi z powodów finansowych zmodernizowany wóz BMP-1 nie został przyjęty wtedy do służby.

Wóz BWP-1 (dokładniej to produkcji czechosłowackiej BVP-1, których liczba w dużej ilości znalazły się na wyposażeniu Wojska Polskiego) na wyposażeniu Muzeum Garnizonu Górnośląskiego w Zbrosławicach

Resort obrony Słowacji podjął zatem decyzję o innym programie modernizacji. Liderem tego przedsięwzięcia miała być tutaj firma Konstrukta Defence z Trenczyna (słowacki Trenčin). Ponadto miały wziąć w nim udział podmioty takie jak: DMD, a także ze wspomnianego wyżej miasta, EVPU z Novej Dubnicy oraz MSM z Dubnicy nad Vahom. Przed powstaniem nowych wersji zaplanowano przygotowanie ich modeli prototypowych – reprezentujących tak wariant rozpoznawczy, jak i klasyczny bojowy wóz piechoty. Do testów każdej z wersji zamierzano przygotować trzy modele prototypowe.

Bojowy wóz rozpoznawczy, oznaczony jako BPsV-, powstał na bazie powstałego w Czechosłowacji w pierwszej połowie lat 80.-tych XX wieku pojazd, nazwany jako Svatava. W 1991 roku wozy tego typu trafiły także na stan oddziałów rozpoznawczych Wojska Polskiego,, otrzymując lokalne oznaczenie BWR-1S. Przeznaczono go do rozpoznania taktycznego. Przypomnijmy, że do istotnych składników jego wyposażenia należy m.in.: radar do obserwacji i nadzoru pola walki typu PSNR-5K, przyrząd rozpoznania radiotechnicznego typu ERRS-1, autonomiczny układ nawigacji typu TNA-2, kątomierz-busola typu PAB-2 czy radiostacja pokładowa typu R-130MT. Wracając już do słowackiej modernizacji wozu, w przypadku wersji rozpoznawczej, zamierzano na początku przygotować cztery jego odmiany, oznaczone jako: „A”, „B”, „C” i „D”. Dla wozu rozpoznawczego w postaci prototypowej zaplanowano przeprowadzenie testów zakładowych składających się z etapu technicznego i kontrolnego. Następne próby miały być już przeprowadzone z udziałem licznych specjalistów wojskowych oraz technicznych. Realizowane w różnych warunkach test, przeprowadzane także w warunkach zimowych, miały się ostatecznie zakończyć do wiosny 2016 roku. We wspomnianym roku wojsku przekazany został pierwszy egzemplarz seryjny wozu rozpoznawczego, a wkrótce do niego miały dołączyć cztery kolejne wozy. Dalszych 12 maszyn zamierzano przekazać o czerwca 2017 roku. Dla ciekawostki, można tutaj dodać, że w tym samym roku w zakładach VTSU Zahorie podczas trwania Dnia Przemysłu, miało miejsce zaprezentowanie zmodernizowanego bojowego wozu rozpoznawczego BPsV-I. Wiosną następnego roku przekazano jeszcze 11 zamówionych egzemplarzy wozów. Ich odbiorcą był tutaj Batalion Rozpoznawczy ISTAR z Preszowa (słowacki Prešov), wchodzący w skład 2. Brygady Zmechanizowanej, także z tego miasta.

Natomiast, pierwsze egzemplarze zmodernizowanego bojowego wozu piechoty, oznaczonego jako BVP-M przekazano armii słowackiej później, niż wozy rozpoznawcze, gdyż miało to miejsce w 2018 roku. Uroczystość ich odbioru odbyła się w Lieskovecu, a 10 egzemplarzy bojowych wozów piechoty otrzymał 13. Batalion Zmechanizowany z Levic podległy pod struktury 1. Brygady Zmechanizowanej z Topolczan. Według części posiadanych źródeł, w skład batalionu miały pierwotnie wejść łącznie 32 egzemplarze wozów BVP-M, z których osiem wozów miało tworzyć kompanię, a cztery pluton.

Unowocześnione warianty obu wozów przygotowywano w ramach trwającego tzw. Projektu P1-4MBVP. Według samych specjalistów z firmy Konstrukta poddane modernizacji obie wersje wozów mogą być eksploatowane jeszcze nawet dwie dekady. W przypadku obu wariantów modernizacji, miały zostać podjęte pojazdy, których stan techniczny, który pozwalał by na przeprowadzenie takich prac i dalszą służbę.

Opis konstrukcji – bojowy wóz piechoty BVP-M

Kadłub oraz wieża – bojowy wóz piechoty BVP-M charakteryzuje się następującym układem konstrukcyjnym: po prawej stronie przedniej części kadłuba ulokowano przedział napędowy, po lewej przedział kierowania, za napędem i kierowcą, znajduje się stanowisko dowódcy oraz operatora uzbrojenia, zaś z tyłu kadłuba ulokowany był przedział desantowy. Kierowca wozu dostaje się na swoje miejsce przez otwierany na prawą stronę właz, otwierany do przodu. Desant dostaje się do wozu przez otwieranych dwoje drzwi (co nie zostało zmienione, w stosunku do użytego pierwowzoru). Kadłub jest wykonany z walcowanych płyt pancernych stalowych. Tak jak w oryginalnym bojowym wozie piechoty BMP-1, za kierowcą znajduje się miejsce dla dowódcy, a stanowisko działonowego ulokowano na prawo od miejsca dowodzącego, blisko prawego boku wnętrza kadłuba. Między działonowym, a dowódcą wozu, zostały przewidziane miejsca dla m.in.: systemu kierowania ognia, nawigacji, radiostacji. W przedziale desantowym są siedziska dla łącznie siedmiu żołnierzy. Siedziska dla sześciu z nich ustawione zostały tyłem do siebie, z kolei siódme siedzisko jest stanowiskiem dla dowódcy. Według dostępnych informacji dowódca ten ma być dowódcą sił desantowych. W ramach programu modernizacji tych maszyn, na stanowisku każdego z załogantów jak i sił desantu, zainstalowane zostały siedziska nowego typu – BOG-AMS-V ze specjalnym wyposażeniem obniżającym obciążenia, powstałe na skutek wybuchu miny lub innego ładunku wybuchowego. Specjaliści początkowo zamierzali zwiększyć także odporność na wybuchy min czy innych ładunków dno kadłuba wozu, co ostatecznie nie zostało wprowadzane (lub brak jest szczegółowych informacji na ten temat).

Bezzałogowa wieża Turra-30, IDET 2017

Kierowca wozu prowadzi swój pojazd za pomocą wolantu, a od kąta jego obrotu zależy promień skrętu wozu: swoimi nogami naciska on z kolei na pedały hamulca, sprzęgła oraz podawania paliwa. Obok wolantu znajduje się dźwignia do zmiany biegów. Stanowisko kierowania można wyposażyć w mocowane ponad opancerzeniem przezroczyste osłony, ochraniające kierowcę wozu. Przestrzeń przez wozem obserwuje on przez cztery peryskopy. I w tym miejscu należy wspomnieć, że na jego stanowisku może zostać zamontowane urządzenie peryskopowe z firmy Meopta typu DND-5F z dwoma torami: dziennym oraz pasywnym nocnym. Pierwsze z nich posiada pole widzenia 80 stopni x 27 stopni, zaś tor nocny p[osiada pole widzenia 45 stopni x 28 stopni. W torze nocnym zastosowany został wzmacniacz światła typu DEP-II SG. Możliwa jest także praca przyrządu w trybie aktywnym, a według słowackich specjalistów, prawdopodobieństwo wykrycia oświetlenia własnego wozu przez siły przeciwnika, nie jest wówczas duże. Przyrząd ten może być wyposażony w filtry zabezpieczające przez promieniowaniem lasera o długości fal 800 nm, 900 nm, 1064 nm oraz 1540 nm. Na stanowisku kierowcy może się również znajdować dzienno-nocny przyrząd obserwacyjny typu TVNE-1PAM. Być może w przyszłości wozy te zostaną wyposażone w kamery, pozwalające na prowadzenie obserwacji w zakresie 360 stopni, z których obrazy, wyświetlane na monitorach, będą mogli obserwować wszyscy załoganci, jak i żołnierze desantu. W odróżnieniu od oryginalnego bojowego wozu piechoty BVP-1, modele BVP-M charakteryzuje się zdecydowanie większa masą bojową, wynosząca 15 290 kg. Prześwit pojazdu wynosi 350 mm. Wóz ten można eksploatować w temperaturach od -32 stopni C do +55 stopni C. Na kadłubie wozu w razie takiej potrzeby mogą być instalowane dodatkowe osłony kratowe, siatkowe czy listowe, które maja zwiększać szansę na przetrwanie wozu w razie uderzenia pocisku z głowicą kumulacyjna z ręcznych granatników przeciwpancernych czy starszych wariantów przeciwpancernych pocisków kierowanych.

Na stropie kadłuba została zainstalowana bezzałogowa wieża typu Turra-30, która została przygotowana przez specjalistów z EVPU. Może się ona obracać w zakresie 360 stopni, a kąty podniesienia armaty w płaszczyźnie pionowej wynoszą od -10 stopni do +70 stopni. Prędkości nieprzymieszanie się uzbrojenia w płaszczyźnie pionowej dochodzi o 50 stopni na sekundę, a w płaszczyźnie poziomej do 40 stopni na sekundę. Armata ta jest stabilizowana w obu płaszczyznach, a jej napędy są w pełni elektryczne. Po włączeniu stabilizacji, informacje otrzymuje działonowy z dowódcą. Precyzja naprowadzania głównego uzbrojenia w każdej płaszczyźnie wynosi tutaj mniej niż 0,5 mrad. Pulpity kierowania, oba z dwoma ruchomymi rękojeściami, zamontowano zarówno na stanowisku działonowego, jak i dowódcy. Odporność balistyczna wieży jest zgodna z STANAG 4569 poziomu 1, choć według niektórych źródeł wartość ta ma sięgać poziomu 3. Wieża może zatem wytrzymać z przodu oraz jej boków uderzenia pocisków przeciwpancernych kalibru 7,62 mm oraz 12,7 mm. Możliwe jest też zatem uzyskanie odporności na odłamki artyleryjskie z pocisków kalibru 155 mm, eksplodujących na odległościach 100 metrów, 80 metrów czy nawet 60 metrów od wozu. Z przodu wieży, po obu jej stronach armaty zamontowano po cztery wyrzutnie granatów dymnych typu GALIX-6 i GALIX-13 kalibru 80 mm (81 mm?). Granaty te mogą być odpalane w zakresie 120 stopni. Wrzutnie są połączone z systemem ostrzegania typu SDIO. Ponadto zasłonę dymną może również wytwarzać włączana ze stanowiska kierowcy termiczna aparatura dymotwórcza. Długość stawianej zasłony dymnej może dochodzić do 150 metrów, a przy słabym wietrze, może się ona utrzymać co najmniej przez minutę.

Wieża bezzałogowa Turra-30, IDET 2017

Uzbrojeni wozu – główne uzbrojenie bojowego wozu piechoty BVP-M stanowi automatyczna armata szybkostrzelna 2A42 kalibru 30 mm. W jej skład wchodzą m.in.: lufa z dwukomorowym hamulcem wylotowym typu akcyjnego, komora zamkowa, zamek, komora nabojowego, suwadło, sprężyna lufy, sprężyna powrotna, cylinder i tłok gazowy. Działanie tej armaty opiera się na wykorzystaniu energii części gazów prochowych, wydostających się przez otwory w lufie z 16 bruzdami prawoskrętnymi o stałym nachyleniu, a ich skok wynosi 715,5 mm. W czasie strzelania siła odrzutu dochodzi do 40 kN, choć czasami można doszukać się informacji, że dochodzi ona do 50 kN, a maksymalna długość odrzutu nie przekracza 35 mm. Zamek broni ryglowany jest obrotowo. Ze względu na usprawnienie chłodzenia lufy i uniknięcie samozapłonu ładunku miotającego naboju przed oddaniem strzału – armata ta strzela z zamka otwartego. Przy strzelaniu ciśnienie powstających gazów prochowych może dochodzić do 353 MPa. W celu załadowania armaty trzeba ją przeładować. Czynność ta może być dokonana za pomocą pironabojów, wyposażonych w spłonki elektryczne lub manualnie (ręcznie) przez ładowniczego. Do dyspozycji znajdują się trzy sztuki pironabojów. Strzelanie z armaty może się odbywać pojedynczo lub seriami, co odbywa się za pomocą spustu elektrycznego. W przypadku zaistnienia braku energii elektrycznej, może do strzelania być użyte manualny mechanizm, który pozwala na prowadzenie ognia tylko seriami. Suwadło uderza w iglicę, a grot iglicy w zapłonnik naboju. W przypadku prowadzenia ognia do celów naziemnych, znajdujących się na odległości do 500 metrów, wskazane jest wystrzeliwanie średnio 2-3 pocisków, celów naziemnych odległych do 1000 metrów wystrzeliwanych ma być seria z 4-5 pocisków, a do celów naziemnych na odległościach do 1500 metrów i dalszych, zalecane jest wystrzeliwanie serii złożonych z 8-10 pocisków lub ięcej. Opancerzone cele naziemne można ostrzeliwać z armaty na odległościach ponad 1500 metrów, zaś do celów nieopancerzonych odległość ta wrasta nawet do 4000 metrów. Natomiast do wolniej poruszających się celów powietrznych jak śmigłowce, można prowadzić skuteczny ogień na odległość do 2500 metrów. Maksymalna donośność wystrzeliwanych pocisków z 30 mm armaty automatycznej typu 2A42 może sięgać nawet 11 000 metrów. Wybrany rodzaj amunicji można ustalić na pulpicie sterowania uzbrojeniem działonowego. Możliwe jest także prowadzenie ognia z wozu w trakcie trwania pływania. Do strzelania z 30 m armaty wyznaczona jest liczba 330 sztuk naboi. Do bezpośredniej dyspozycji załogi może być użyte (według przyjętego standardu – co nie zawsze jest używane w takiej liczbie) – 175 sztuk nabojów z pociskami typu OFZ (odłamkowo-burząco-zapalających) lub typu OT (odłamkowo-burzących) – mogą być one wymieszane oraz 155 sztuk nabojów z pociskami typu BT (przeciwpancernych). Pociski typu OFZ oraz OT są uzbrajane w głowicowe zapalniki uderzeniowe typu A-670-M. Armata ta jest zasilana z dwóch taśm, a ich wybór jest dokonywany za pomocą przełącznika. Do strzelania stosowane są podstawowe naboje kalibru 30 mm x 165 mm konstrukcji radzieckiej:

Bojowy wóz rozpoznawczy BPsV-I

OFZ – nabój z pociskiem odłamokowo-burząco-zapalającym (oznaczenie na Słowacji JOSv-HE-T) o masie 389 kg i prędkości wylotowej pocisku rzędu 960 m/s.
OT – nabój z pociskiem odłamkowo-burzącym (oznaczenie na Słowacji JOSv-HE) o masie 385 g i prędkości wylotowej pocisku rzędu 960 m/s
BT – nabój z pociskiem przeciwpancernym typu APDS (oznaczenie na Słowacji IHLA) o masie 400 kg i prędkości wylotowej pocisku rzędu 970 m/s (według dostępnych danych, słowaccy eksperci oceniają przeciążalność tego pocisku na 100 mm z odległości 150 metrów)

W przypadku samej Słowacji armatę tę produkowano w zakładach ZTS w Dubnicy nad Vahom. Ze względu na jeszcze zadowalające charakterystyki balistyczne, słowaccy specjaliści zdecydowali się o pozostawieniu oryginalnego głównego uzbrojenia z bojowych wozów piechoty BVP-2. Nie bez znaczenia były tutaj także kwestie finansowe. Istnieje także możliwość zastosowania w wieży bezzałogowej Turra-30, amerykańskiej armaty automatycznej typu Bushmaster II kalibru 30 mm. Dodatkowym uzbrojeniem jest sprzężony z armatą czołgowy karabin maszynowy PKT kalibru 7,62 mm. Można z niego prowadzić ogień do celów lądowych na odległość do 1500 metrów. Dla tego karabinu maszynowego jest przeznaczony zapas nabojów w liczbie 600 sztuk nabojów 7,62 mm x 54 mm. Zamiast modelu PKT w wieży można także zainstalować belgijski karabin maszynowy FN MAG kalibru 7,62 mm (naboje 7,62 mm x 51 mm NATO).

Natomiast na lewym boku wieży została zainstalowana zdwojona wyrzutnia przeciwpancernych pocisków kierowanych kalibru 135 mm. Od jej lewej strony jest ona jeszcze dodatkowo osłonięta specjalnie wyprofilowaną płytą pancerną chroniącą wyrzutnie przed ogniem z borni małokalibrowej oraz odłamków artyleryjskich. Zastosowane wyrzutnie przeciwpancernych pocisków kierowanych są zestawu 9M113 Konkurs, z półautomatycznym systemem naprowadzania typu SACLOS. W skład pocisku rakietowego wchodzą m.in.: stery, zaś dalej od nich ulokowane są płaty, zapalnik, głowica bojowa z wkładką kumulacyjną, silnik marszowy oraz reflektor podczerwieni do śledzenia pocisku rakietowego przez koordynator. Do wystrzeliwania z wyrzutni pocisku rakietowego stosowany jest generator gazowy. Wypracowane przez system sygnały sterujące są przesyłane do lecącego pocisku za pomocą przewodu. Zasie strzelania pociskiem zawiera się od 75 metrów do 4000 metrów. Średnia prędkość lotu pocisku rakietowego wynosi 212 m/s. Pociski te można wystrzeliwać tak do celów stacjonarnych, jak i celów poruszających się z prędkością do 60 km/h, a nawet do nisko oraz wolno lecących celów powietrznych. Zastosowana w nich głowica bojowa może osiągać balistycznie przebijalność rzędu (w zależności od danych) rzędu 600-650 mm RHA (pancerza walcowanego, stalowego). Możliwe jest także wystrzeliwanie nowszej wersji zestawu przeciwpancernego pocisku kierowanego 9M113-M Konkurs-M z głowicą bojową oraz prekursorem, ulokowanym przed głowicą, zwiększając jej przebijalność do nawet 750-800 mm RHA (z dostępnych mi informacji, zestawy te nie są produkowane natomiast na Słowacji). Tak zmodernizowany pocisk rakietowy może skuteczniej zwalczać cele opancerzone, dodatkowo osłonięte starszej generacji kostkami pancerza reaktywnego ERA, takich jako Kontakt-1. Jest także możliwość (co planuje się na Słowacji w przyszłości – jeżeli faktycznie do tego dojdzie) na bojowych wozach piechoty BVP-M zastosowania zdwojonej wyrzutni przeciwpancernych pocisków kierowanych nowej generacji typu Spike-LR z jedną głowica bojową o przebijalności do 700 mm pancerza RHA oraz nowszej, tandemowej wersji Spike-LR2 o przebijaności nawet 850 mm pancerza RHA za kostkami pancerza reaktywnego ERA.

Wieża bezzałogowa Turra-30 z dwoma wyrzutniami przeciwpancernych pocisków kierowanych 9M113 Konkurs

System kierowania ogniem – bojowy wóz piechoty BVP-M został wyposażony w system kierowania ogniem z cyfrowym przelicznikiem balistycznym. W jego składniki wchodzą między innymi: elementy z firm Leonardo oraz Elbit. Zastosowany układ obserwacyjno-celowniczy działonowego zamontowano po lewej stronie armaty. Na jego stanowisku znajduje się, służąca także do prowadzenia celowania kamera telewizyjna typu S-HAD z detektorem matrycy rzędu 795 x 596 pikseli. W przypadku wyświetlanego obrazu kolorowego czułość matrycy wynosi 0,5 luxa, natomiast jeżeli wyświetlany obraz jest czarno-biały jego czułość wynosi 0,1 luxa. Kamera telewizyjna posiada również zoom optyczny. Zakres zmiany ogniskowej wynosi tutaj od 3,8 mm do 82,8 mm. Działonowy dysponuje również także termowizorem typu ERICA z układem chłodzenia i matrycą detektorów rzędu 384 x 288 pikseli pracujących w paśmie 3-5 mikrometrów. Posiada on pole widzenia rzędu 2,4 stopni x 1,8 stopni na powiększeniu oraz standardowo 10 stopni x 7,5 stopnia. Przy jego użyciu zasięg wykrywania obiektu może dochodzić do 9500 metrów, rozpoznania typu obiektu na odległości 4300 metrów, zaś bezpośredniej identyfikacji celu na odległości 2300 metrów. Według innych słowackich źródeł, bojowy wóz piechoty BVP-M może zostać wyposażony w nowszego typu termowizor o polu widzenia 2 stopni oraz 10 stopni z układem chłodzenia oraz matrycą detektorów o wymiarach 640 pikseli x 480 pikseli (InSb). Monitor działonowego wyświetlający obraz tak telewizyjny oraz i termiczny, znajduje się na lewo od pulpitu sterowania uzbrojeniem. Zastosowany dalmierz laserowy posiada natomiast zasięg do 9995 metrów skutecznego pomiaru, a jego minimalna odległość dokonania pomiaru wynosi 80 metrów. Wskazane jest dokonywanie jednego pomiaru co czas 6 sekund. Czas trwania takiego impulsu wynosi 25 ns, zaś jego energia wynosi 7 mJ, a rozbieżność samej wiązki promienia lasera to 0,7 mrad.

Natomiast dowódca zmodernizowanego bojowego wozu piechoty BVP-M, dysponuje głowicą obserwacyjno-celowniczą typu COAPS ze stabilizowanym polem widzenia, obracającą się w zakresie pełnych 360 stopni. W płaszczyźnie pionowej możliwa jest obserwacja pola w zakresie od -20 stopni do +60 stopni. Maksymalna prędkość poruszania się głowicy obserwacyjno-celowniczej wynosi 55 stopni na sekundę. Zakres prędkości kątowej śledzenia wyznaczonego celu, tak w płaszczyźnie pionowej, jak i w płaszczyźnie poziomej wynosi od 0,2 mil/s do 800 mil/s. Dokładność stabilizacji linii celowania jest mniejsza niż 0,1 mrad. Zastosowana dla dowódcy kamera telewizyjna z zoomem o zakresie 1,7 stopni do 58 stopni, posiada detektor o matrycy 752 pikseli x 582 pikseli. W przypadku stosowania obrazu kolorowego, czułość wynosi 12 lux, zaś obrazu koloru czarno-białego 2 lux. Zestaw ten może wykrywać obiekty odległe na dystansie do 7500 metrów, rozpoznawać je na odległości 3500 metrów, zaś przeprowadzić bezpośrednią identyfikację na odległości 2200 metrów. Dowódca wozu posiada także kamerę termowizyjną, działającą w paśmie 3-5 mikrometrów z zoomem oraz detektorem o matrycy 640 pikseli x 512 pikseli. Przy różnicy temperatur o między wyznaczonym obiektem, a temperaturą otoczenia wynoszącą 2 stopnie C, może on wykrywać obiekty o wymiarach 2,3 metra na x 2,3 metra na odległości nawet 11 000 metrów, rozpoznać cel na odległości do 4500 metrów, a jego szczegółowa identyfikacja na odległości do 2800 metrów. Monitor dowódcy, wyświetlający zarazem obraz z kamery telewizyjnej oraz termowizyjnej znajduje się bezpośrednio przed nim. Dowódca posiada również dalmierz laserowy, który pracuje na fali o długości 1,534 mikrometra. Minimalna odległość dokonania pomiaru wynosi dla niego 75 metrów, a maksymalna może dochodzić nawet do 14 000 metrów. Być może w ramach dalszego etapu prac modernizacyjnych, system ten otrzyma układ automatycznego śledzenia wyznaczonego celu.

Bojowe wozy piechoty BVP-M oraz bojowe wozy rozpoznawcze BPsV-I wprowadzono do służby w słowackiej armii w niewielkiej liczbie, a mają one zostać zastąpione przez wybrany na nowy wóz bojowe słowackiej armii – szwedzki CV90-30 Mk. IV

Zastosowany układ napędowy – w stosunku do oryginalnej wersji BVP-1, w przypadku każdego zmodernizowanego wozu, specjaliści nie zdecydowali się na dokonanie istotniejszych zmian w bloku napędowym wozu. Zatem jednostką napędową jest 6-cylindrowy, chłodzony cieczą silnik z zapłonem samoczynnym typu UTD-20, który przy 2600 obr./min. rozwija moc 300 KM (221 kW). Dla wozów zmodernizowanych wozów, współczynnik mocy jednostkowej 19 KM/t (14,4 kW/t), a jego maksymalny moment obrotowy wynosi 980 Nm. Silnik może być uruchamiany przy użyciu rozruchu sprężonym powietrzem lub przy zastosowaniu rozrusznika elektrycznego. W zmodernizowanym wozie ulepszono układ doprowadzający powietrze do silnika. W razie samej konieczności przed uruchomieniem silnika można łączyć układ jego podgrzewania. Prędkość maksymalna wozu wynosi na utwardzonej drodze wynosi 65 km/h, a jego prędkość jazdy w terenie to maksymalnie 30 km/h. Zasięg jazdy wozu na drodze utwardzonej z prędkością 60 km/h może dochodzić do 550 kilometrów.

Zespół napędowy został połączony w jeden blok – silnika ze skrzynią biegów. Dwuwałowa skrzynia przekładniowa oddzielona jest od silnika wielotarczowym sprzęgłem głównym. W czasie jazdy do przodu przewidziano zastosowanie pięciu biegów, a do tyłu jednego biegu wstecznego. Dla zapewnienie stabilności pojazdu w ruchu prostoliniowego i wykonania skrętów, w wozach wersji zastosowane ostały planetarne mechanizmy skrętu. Zbudowano je na bazie przekładni planetarnej, układu sprzęgieł i hamulców łagodnego i ostrego skrętu do sterowania. Zastosowane rozwiązanie , umożliwia realizację dwóch ustalonych promieni skrętu. Warto tutaj przypomnieć, że jeden z nich wynosi 9000 mm, zaś drugi odpowiada rozstawowi osi pasów gąsienic. Za pośrednictwem wałów, napęd z mechanizmów skrętu jest przekazywany od lewej i prawej przekładni bocznej. Na wale każdej przekładni osadzono wprawiające w ruch daną gąsienice – zębate koło napędowe.

Tylna część kadłuba bojowego wozu piechoty BVP-M, dwoje drzwi przedziału desantowego oraz doskonale widać dodatkowe panele opancerzenia zastosowane na bezzałogowej wieży Turra-30

W niezależnym zawieszeniu zastosowano wałki skrętne, a koła nośne osadzono na wahaczach. Amortyzatory i zderzaki sprężyste są także przy drugiej parze kół nośnych. Gąsienicowy układ jezdny składa się z 12 kół nośnych, dwóch kół napędowych z przodu kadłuba oraz dwóch kół napinających z tyłu kadłuba. Zastosowane zostały gąsienice drobnoogniwkowe staliwne (elementy odlewane), o przegubach gumowo-metalowych z grzebieniami prowadzącymi. Każde ogniwo gąsienicy ma sworznie połączone łącznikami. Być może w przyszłości bojowe wozy piechoty BVP-M oraz bojowych wozów rozpoznawczych BPsV-I otrzymają nowe pasy gąsienic typu Diehl-156A. W wozach obu wersji, obok górnych gałęzi gąsienic mogą zostać zamontowane nowe osłony balistyczne. Na burcie kadłuba można zamontować długa belkę drewnianą do tzw. samo-wyciągania, używana w przypadku ugrzęźnięcia wozu w błocie.

W przypadku silników oraz układów napędowych wozów przeznaczonych do przeprowadzenia modernizacji, zaplanowane zostało przeprowadzenie ich remontów głównych, a przebieg kilometrów został w pełni wyzerowany. W czasie trwania prac modernizacyjnych, szczególną uwagę zwrócono na prawidłowość funkcjonowania: układu pneumatycznego, układu paliwowego, układu smarowania silnika i jego rozrządu. Jednak wielu specjalistów broni pancernej nie zgadza się z pozostawieniem tego typu układu napędowego, zwłaszcza, że obecnie są dostępne nowsze rozwiązania dla bloków napędowych o większej mocy i jak to bywa nieco mniejszej masie całego układu napędowego.

Zmodernizowane wozy zachowały zdolność do pokonywania przeszkód wodnych wpław. Przed wjazdem do wody na stanowisku kierowcy przewidziano założenie urządzenia peryskopowego typu TNP-350B z ogrzewaniem elektrycznym. Ze względu na wzrost masy, przed przeprawą wodną do burt kadłuba przewidziano zamontowanie charakterystycznych większych, zwiększających wyporność i kompensujących wzrost masy samego wozu po przeprowadzonej modernizacji. Przed wjazdem do przeszkody wodnej należy podnieść falochron, a rękojeść do sterowania ruchem falochronu znajduje się na stanowisku kierowcy, który obsługuje go od wewnątrz swojego stanowiska. W czasie trwania pływania wozu, można włączyć nawet trzeci beg ruchu do przodu, a prędkość maksymalna pływania dochodzi do 7 km/h, choć niektóre źródła podają prędkość maksymalną pływania do przodu 5 km/h, zaś prędkość pływania do tyłu wynosi tylko 2 km/h

Pozostałe wyposażenie – bojowy wóz piechoty BVP-M posiada wspomniany już wyżej system ostrzegania przez opromieniowaniem laserowym typu SDIO firmy Elbit, a na stropie wieży zamontowany została jego głowica detekcyjna. W płaszczyźnie poziomej mogą być wykrywane w zakresie 360 stopni, zaś w płaszczyźnie pionowej 110 stopni. Spektralny zakres promieniowania laserowego wynosi od 0,5 mikrometrów do 1,6 mikrometrów. Pulpit do sterowania i odczytu znajduje się na stanowisku dowódcy. Sygnał o opromieniowaniu laserem wozu mogą słyszeć dowódca wozu oraz kierowca. Żołnierze w bojowym wozie piechoty BVP-M dysponują radiostacjami typu Harris RF-7800 i AN/PRC-152. Wóz otrzymał także nowy wewnętrzny telefon pokładowy (interkom).

Podstawowym uzbrojeniem wozu pozostaje stara radziecka 30 mm armata automatyczna typu 2A42, która do dziś pozostaje balistycznie na porządnym poziomie

Warto tutaj zauważyć, że wyposażono go również w uruchamiane ze stanowiska działonowego ogrzewanie wozu oraz jego klimatyzację obejmujące przedział załogowy oraz przedział desantowy. Obudowy z klimatyzatorami można zauważyć po bokach obu burt kadłuba wozu. Pojazd miał otrzymać także nowy układ przeciwpożarowy, obejmujący oba wspomniane przedziały, nowszy układ ochrony przed bronią masowego rażenia typu ABC (atomową, biologiczną, chemiczną) i mieć wymieniony cały układ elektryczny na nowszy. Na kadłubie bojowego wozu piechoty BVP-M wymienione zostały światła główne oraz inne oświetlenie zewnętrzne wozu. We wnętrzu wozu zamontowane zostało oświetlenie z możliwością regulacji jasności. Wóz może być wyposażony przez dowódcę w inercyjny układ nawigacyjny typu ISPN z wyświetlaczem zamontowanym również u kierowcy wozu. Na stanowisku kierowcy pozostawiono również wskaźnik żyroskopowy typu GPK-59, służący do prowadzenia wozu według zadanego kierunku w warunkach o mocno utrudnionej orientacji w terenie, na przykład podczas gęstej mgły. Rozpoczęcie jazdy jest możliwe po upływie pięciu minut od włączenia przyrządu. Właściwy kierunek jazdy wozu określa się według wzajemnego położenia odpowiedniej skali z podziałkami i wskaźnika połączonego sztywno z kadłubem przyrządu. Och momentu uruchomienia wozu i samego urządzenia – jazda wozu z użyciem przyrządu typu GPK-59 nie może trwać dłużej niż jedną godzinę. Oczywiście, należy także dodać, że urządzenie GPK-59 może być użytkowany także podczas trwania pływania wozu.

Bojowy wóz rozpoznawczy BPsV-I

Słowacy udowodnili, że stosunkowo niewielkim kosztem, da się znacząco zmodernizować bojowy wóz piechoty BMP-1, który obecnie w strukturach Wojska Polskiego jest najliczniejszym pojazdem używanym u nas, a już bardzo mocno odbiegającym od możliwości bardziej współczesnych wozów tej klasy

Bojowy wóz rozpoznawczy BPsV-I przeznaczony jest dla pododdziałów rozpoznawczych. Jego załoga składa się łącznie z czterech żołnierzy, a czwarty żołnierz jest jednocześnie zwiadowcą. Możliwe jest także wyposażenie wnętrza tylnej części kadłuba w dwa skierowane w stronę lewej burty dodatkowe siedziska dla przydzielonych czasowo do załogi zwiadowców. Wnętrze wozu miało być wyposażone w warstwy przeciwpoślizgowe. Charakteryzuje się on tą samą masą co bojowy wóz piechoty BVP-M. Również w przypadku bojowego wozu rozpoznawczego BPsV-I na kadłubie wozu zamontowana została bezzałogowa wieża typu Turra-30. Także ten wóz został wyposażony w system kierowania ogniem z cyfrowym przelicznikiem balistycznym. Jednak w odróżnieniu od bojowego wozu piechoty BVP-M, wariant rozpoznawczy nie został wyposażony we wspomnianą na wariancie bojowym głowice obserwacyjno-celowniczą dowódcy typu COAPS. Zatem w tej wersji wozu, zarówno działonowy, jak i dowódca mają wspólny układ obserwacyjno-celowniczy. Na stanowisku dowódcy znajduje się mogący służyć m.in.: do obserwacji terenu, czy wskazania celów – dwuokularowy dzienno-nocny przyrząd typu TKN-3BM. W jego torze nocnym zastosowana została pasywna noktowizja. Na stanowisko dowódcy zamontowano pulpit sterowniczy, z którego możliwe jest m.in.: włączenie zasilania, napędów naprowadzania, stabilizacji czy odpalania granatów dymnych. Według dostępnych słowackich źródeł, na stanowisku dowódcy bojowego wozu rozpoznawczego BPsV-I, zamiast pulpitu z ruchomymi rękojeściami, może być także zamontowana dwurękojeściowa konsola. Znajdują się na niej m.in.: przyciski do włączania dalmierza laserowego i mierzenia nim odległości, regulacji jego strefy, kciukowy minidżojstik oraz spust do strzelania z wybranego uzbrojenia. Na kadłubie zamontowano dobrze widoczne anteny, z których dwie są VHF (jedna z nich znajduje się po lewej stronie przodu wozu, a druga z jego tyłu po prawej stronie). Ponadto po prawej stronie przodu kadłuba umiejscowiono antenę łączności satelitarnej. Wóz został wyposażony także w system informacyjny, a załoga wozu może przekazywać dane do stanowisk dowodzenia w trybie utajnionym. Tak samo jak bojowy wóz piechoty BVP-M, wersję rozpoznawczą wyposażono w nawigację autonomiczną oraz satelitarną. Wozy obu wariantów mogą również posiadać urządzenia służące do zakłócania uruchamianych bezprzewodowo zapalników ładunków wybuchowych. Także i ta wersja wozu, może być dodatkowo wyposażona w system SDIO, wyrzutnie granatów dymnych i wyrzutnie odpalanego z pulpitu dowódcy celu pozornego. Na kadłub oraz wieżę wozu może być założona, dostępna również na zimę w kolorze białym siatka maskująca, która ma obniżać możliwość wykrycia wozu przez kamery termowizyjne czy radary. Wóz rozpoznawczy może pokonać przeszkody wodne, choć i w jego przypadku, spośród różnych czynności przygotowujących go do takiej przeprawy, na jego boki także należy zamontować większe osłony wypornościowe.

Bojowy wóz piechoty BVP-M – na stropie wieży Turra-30 doskonale widoczny przyrząd COAPS dla dowódcy i częściowo okryty siatką maskującą

Dodatkowe wyposażenie zadaniowe – żołnierze z załogi bojowego wozu rozpoznawczego BPsV-I dysponują umieszczanym na trójnogu przyrządem typu Safran JIM-LR V-4. Służy on przede wszystkim do wykrywania celów oraz określania ich współrzędnych. W jego skład wchodzą ter kamery termowizyjnej, kolorowy tor kamery telewizyjnej, wskaźnik oraz dalmierz laserowy, zastosowano cyfrowy kompas czy przenośny odbiornik nawigacji GPS. Kamera termowizyjna z układem chłodzenia na matrycę detektorów typu QVGA i pracuje ona w paśmie 3-5 mikrometrów. Tor ten posiada wąskie pole widzenia 3 stopni x 2,25 stopnia oraz szerokie pole widzenia 9 stopni x 6,75 stopnia. Według dostępnych danych, obiekt wielkości czołgu, może on wykrywać na odległościach do 10 000 metrów, rozpoznać cel na odległości 4000 metrów oraz identyfikować cel na odległości ponad 2000 metrów. Pole widzenia toru telewizyjnego wynosi natomiast 3 stopnie x 2,25 stopnia. Obserwowane obrazy mogą być stabilizowane w obu płaszczyznach. Zastosowany w zestawie JIM-LR dalmierz laserowy pracuje na fali 1,54 mikrometra i posiada zasięg skuteczny do 10 000 metrów. Wskaźnik laserowy posiada natomiast moc 0,4 mW oraz zasięg 300 metrów. Zestaw JIM-LR V-4 może obracać się dookolnie na pełnych 360 stopniach, natomiast w płaszczyźnie pionowej może on przemieszczać się w zakresie od -40 stopni do +40 stopni.

Ponadto żołnierze z bojowego wozu rozpoznawczego BPsV-I mogą dysponować małym radarem, służącym do prowadzenia obserwacji i nadzoru z firmy FLIR FR-R-20SS. Pracuje on w paśmie X (I, J). W sprzyjających warunkach terenowych i atmosferycznych, obiekty wielkości czołgu podstawowego, może on wykrywać z odległości około 20 000 metrów, a poruszające się osoby do 12 000 metrów. Położenie wykrywanych obiektów może być określane z bardzo dokładną precyzją. Obiekty śledzone przez radar mogą się poruszać z prędkością nawet 160 km/h. Sam radar charakteryzuje się bardzo niskim prawdopodobieństwem fałszywego alarmu, a w czasie jego pracy może on określać azymut oraz odległość. FR R-20SS może pracować w trybie dookrężnym albo sektorowym.

Żołnierze dysponują także opracowanym w firmie Schiebel wykrywaczem typu MIMID, a przy jego użyciu głębokość wykrywania min z minimalną zawartością w niej części metalowych przekracza 5 centymetrów, a wykrywania min przeciwpancernych 50 centymetrów. Wykrywacz ten można przygotować do pracy w ciągu pół minuty Długość jego wysięgnika może być regulowana, a oprócz słuchawek wykrywacz posiada wskaźnik ciągłego odczytu sygnału detekcyjnego.

Kolejnym, bardzo ważnym składnikiem wyposażenia wozu jest zdalnie sterowany, pochodzący z firmy AeroVironment, napędzany za pomocą silnika elektrycznego bezzałogowy statek powietrzny typu RQ-11B o zasięgu do 10 000 metrów. W czasie nie większym niż 90 minut lotu, może on latać na wysokościach do 4500 metrów z prędkością do 80 km/h. BSP może przekazywać obrazy w czasie rzeczywistym czy podświetlać wyznaczone wiązką laserową. Możliwe jest również wyposażenie wozu w aparat Micro-Falcon z firmy Innocon, który może latać o każdej porze doby, jednak nie dłużej niż trzy godziny na wysokościach do 4600 metrów.

Załoganci bojowego wozu rozpoznawczego BSpV-I dysponują także wyposażeniem UGS ze stanowiskiem operatora oraz reagującymi na różne dodatkowe bodźce czujnikami, urządzeniami typu SEEK Avenger do zbioru oraz analizy danych biometrycznych, UFED TK Ultimate do zbioru oraz analizy danych z systemu łączności mobilnej, umieszczanym na trójnogu, przyrządem meteorologicznym typu Kestrel-5500, czy zastosowanymi prądnicami typu EP-5000TD z silnikami typu HATZ 1B30 oraz alternatorami typu SINCRO ET-2 MCF-ET-7/4 7kVA SAEJ 609B. Wspomniane tutaj wyposażenie pochodzi z firm DefenGuard, HIT Global, TeelTechnologi, Kestrel Meters i Lectura.

Przyszłość wozów – jaka będzie?

Zarówno bojowy wóz piechoty BVP-M, jak i bojowy wóz rozpoznawczy BPsV-I eksploatowane są w słowackich wojskach lądowych. Nie wykluczone, że wozy te po modernizacji, nadal będą służyć i być może poddane zostaną dalszym ulepszeniom. Jednak zamiast kontynuacji modernizowania kolejnych egzemplarzy bojowych wozów piechoty BVP-1, jak i bojowych wozów rozpoznawczych BPsV – Svatava, zdecydowano się wraz z Czechami na zakup nowej generacji bojowego wozu piechoty oraz jego wersji specjalistycznych. Przeprowadzono konkurs, gdzie rywalizowały ze sobą różne konstrukcje bojowych wozów piechoty – niemieckiego KF-41 Lynx, austriacko-hiszpańskiego ASCOD-2, szwedzko-brytyjskiego CV-90-30 Mk. IV, a nawet rozważano przetestowanie prototypu polskiego bojowego wozu piechoty Borsuk. W maju 2022 roku ogłoszono ostatecznie wybór szwedzkiego bojowego wozu piechoty, który wypał najlepiej. Wówczas w resorcie obrony Słowacji podjęta została decyzja o dokonaniu jego zakupu, sprowadzając to do faktu, że sama konstrukcja bywała już sprawdzona w wielu krajach NATO oraz to, że na jego bazie opracowanych zostało wiele wersji specjalistycznych. Kontrakt zawarty z koncernem BAE Systems o wartości 1,3 mld Euro, został podpisany w grudniu 2022 roku. Być może jeszcze w tym roku pierwszych dwanaście egzemplarzy podstawowych bojowych wozów piechoty CV-90-30 Mk. IV (w którym siedziałem i trochę się zapoznałem), znajdzie się na wyposażeniu słowackich wojsk lądowych. Ostateczny montaż bojowych wozów piechoty CV90 ma odbywać się w zakładach słowackiej spółki ZTS w Dubnicy. Do armii Słowacji maja tracić łącznie 122 egzemplarze bojowych wozów piechoty (jego podstawowej wersji), 12 wozów wsparcia (z granatnikami automatycznymi i strzelcami wyborowymi), samobieżne moździerze kalibru 120 mm oraz wersje dowódcze, wersje rozpoznawcze, wersje saperskie i wozy zabezpieczenia technicznego. Włącznie maja zostać dostarczone 152 wozy wszystkich wersji. Słowacki resort obrony zakłada posiadanie przynajmniej jednej silnie uzbrojone brygady wojsk ciężkich (pancerno-zmechanizowanej), stąd też zamówienie na czołgi podstawowe Leopard 2.

Bibliografia

Michał Nita, Słowackie modernizacje BMP, Czasopismo Nowa Technika Wojskowa Nr. 2/2024, Magnum-X, Warszawa
https://kotadef.sk/projekty/bvp-m/?lang=en
https://zbiam.pl/wiecej-nowych-bojowych-wozow-piechoty-dla-slowacji/
https://polska-zbrojna.pl/home/articleshow/36391?t=Borsuki-dla-Slowacji-
https://www.konflikty.pl/aktualnosci/wiadomosci/slowacki-przetarg-bojowe-wozy-piechoty/attachment/bvp-m/
https://zbiam.pl/slowacja-poszukuje-nastepcy-bojowych-wozow-piechoty-bvp-1-bvp-2-i-bvp-m/
https://sk.wikipedia.org/wiki/BVP-M