132 mm Samobieżna wyrzutnia rakietowa BM-13 Katiusza

BM-13 podczas ostrzału

Historia i przeznaczenie konstrukcji

Typ broni – Samobieżna, kołowa, wieloprowadnicowa wyrzutnia niekierowanych pocisków rakietowych.

Broń przeznaczona do niszczenia w szczególności zgrupowania siły żywej oraz środków ogniowych jednostek nieprzyjaciela oraz umocnionych polowych punktów oporu rozmieszczonych na nieosłoniętych pozycjach bojowych, jak również lekkich umocnieniach polowych, np. ziemnych, ziemno-drewnianych.

132 mm samobieżna wyrzutnia niekierowanych pocisków rakietowych, oznaczona jako BM-13, na podwoziu kołowym, została przyjęta do uzbrojenia w pierwszej połowie 1941 roku. Znana dziś wszystkim pod bardzo pospolitą nazwą „Katiusza”.

Wieloprowadnicowa wyrzutnia niekierowanych pocisków rakietowych BM-13 Katiusza na samochodzie ciężarowym ZiS-151, LMW-KI-1685. Prezentowany egzemplarz trafił do drzonowskiej placówki w 1979 roku, przekazany z JW 1991 Chełm (3. Pułk Artylerii). Na asygnacie widnieje także stempel JW 2034 Lublin, a więc dowództwa 3. Dywizji Piechoty. Wóz w wojsku zarejestrowany był pod numerem UEZ 2305. Na archiwalnej fotografii zwracają uwagę charakterystyczne białe „obramówki” kół i osłon reflektorów i haków. Było to popularne w tym okresie „defiladowe” malowanie pojazdów. Tak pomalowany pojazd mógł, w ostatnich latach przed przekazaniem do muzeum, zdobić jeden z dywizyjnych garnizonów.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Drzonów, Lubuskie Muzeum Wojskowe

Samobieżna wyrzutnia pocisków rakietowych BM-13 pierwszej serii. Zima 1941 – 1942

W okresie trwania II Wojny Światowej jedynym użytkownikiem wyrzutni rakietowych BM-13, popularnej „Katiuszy” obok Armii Czerwonej, były oddziały Wojska Polskiego na wschodzie. Wraz z zakończenie działań wojennych w Europie samobieżne wyrzutnie BM-13 nie zostały wycofane z użytku , lecz jeszcze przez długie lata stanowiła podstawowy sprzęt bojowy tego typu nie tylko na wyposażeniu Armii Czerwonej (od 1946 roku Armii Radzieckiej) i Wojska polskiego, ale także innych państw wchodzących w skład późniejszego, powstałego w 1955 roku Układu Warszawskiego i wielu krajów tzw. Trzeciego Świata.

Konstrukcja wyrzutni

Samobieżna wyrzutnia niekierowanych pocisków rakietowych typu BM-13 posiadała typowy układ konstrukcyjny tego typu sprzętu jaki był produkowany w Związku Radzieckim. Składała się ona z dwóch zasadniczych elementów: części artyleryjskiej, czyli wieloprowadnicowej wyrzutni szynowej oraz zastosowanego podwozia samochodu ciężarowego. Część artyleryjską stanowił zespół 8-prowadnic, z których jednocześnie mogło być wystrzelonych 16 niekierowanych pocisków rakietowych (po 2 z każdej prowadnicy). Zespół prowadnic został zamontowany w tylnej części nadwozia samochodu ciężarowego. Dla właściwego prowadzenia pocisku w prowadnicy w prowadnicy, w jego części bojowej umieszczono specjalne czopy prowadnicowe, które prowadziły pocisk rakietowy na prowadnicy, jak również nie pozwalały one,aby podczas startu nie wypadły one z prowadnicy. Na czas strzelania z wyrzutni okna kabiny samochodu ciężarowego były zasłaniane pokrywami ze stali pancernej, które miały chronić je przed ich zniszczeniem (szkodliwym działaniem gazów prochowych i ognia z pocisków rakietowych, które powstawały podczas strzelanina z wyrzutni). Dodatkowo na czas trwania strzelania tylna cześć podwozia kołowego była stabilizowana za pomocą dwóch wysuwanych podpór. Samo wystrzeliwanie pocisków rakietowych odbywało się za pomocą impulsów elektrycznych i mogło zostać wykonane bezpośredni z kabiny kierowcy i dowódcy wyrzutni, jak również za pomocą wynośnej odpalarki, połączonej kablem do wyrzutni o długości maksymalnej 60 metrów. Naprzeciwko siedziska dowódcy wyrzutni znajdował się pulpit kierowania ogniem, od którego prowadziły przewody do akumulatora i następnie każdej prowadnicy. Samo ich odpalenie odbywało się poprzez obrót pokrętła mechanizmu odpalającego. Po zwarciu kontaktów w przyrządzie odpalającym następowało zwarcie styków zapłonników elektryczno-prochowych w pocisku rakietowym, co powodowało ich odpalenie. Odpalanie pocisków rakietowych mogło też się odbywać ręcznie z kabiny w cyklu co 0,5 sekundy. Kąt podniesienia i obrotu prowadnic był regulowany za pomocą mechanizmu ręcznego, natomiast kierunek strzelania nadawano poprzez odpowiednie ustawienie nadawano ustawienie całego podwozia kołowego w odpowiednim kierunku. Przyrządy celownicze tworzyła panorama artyleryjska typu Goertza. Czterech żołnierzy wśród całej siedmio-osobowej załogi jednej wyrzutni, przewożona była na odkrytych siedziskach, ulokowanych zaraz za kabina kierowcy samochodu ciężarowego.

Autor – zdjęcia: Dawid Kalka

Dukla, Park Plenerowy – Pałac-Muzeum

Podstawowe dane taktyczno-techniczne wyrzutni rakietowej BM-13

Jeden z pierwszych seryjnych pojazdów bojowych BM-13-16 w rejonie Starej Russy. Sierpień – wrzesień 1941 roku

Szynowa wyrzutnia rakietowa montowana na podwoziach samochodów ZIS oraz zagranicznych dostarczanych z Zachodu. Rakiety M-13 montowane były w dwóch rzędach po osiem w każdym, M-13DD i M-20 tylko w jednym rzędzie, ze względu na dużą masę.