9K22 Tunguska (kod NATO SA-19 Grison) – radziecki samobieżny artyleryjsko-rakietowy system przeciwlotniczy. System został opracowany na początku lat 80. w celu zastąpienia zestawu przeciwlotniczego ZSU-23-4 Szyłka.
Nazwa systemu pochodzi od rzeki Tunguzka – jednego z dopływów Amuru.
W 1987 r. pojawiła się możliwość zakupu w ZSRR samobieżnych, hybrydowych zestawów 2S6 ”Tunguska”. Zmiana kursu politycznego Polski po 1989 r. przekreśliła te plany.
Historia
Prace nad nowym systemem przeciwlotniczym bliskiego zasięgu rozpoczęto w ZSRR pod koniec lat 70. System miał być zdolny do zwalczania samolotów i śmigłowców poruszających się na małych wysokościach. Wybór nowego kalibru armat był spowodowany lepszą skutecznością amunicji kaliber 30 mm w porównaniu do dotychczas używanych dział 23 mm. Koncepcja budowy zestawu wyposażonego wyłącznie w pociski rakietowe została zarzucona z powodu dłuższego czasu reakcji takiego systemu wobec wykrytego celu.
Próby poligonowe systemu przeprowadzono pomiędzy wrześniem 1980, a grudniem 1981. 8 sierpnia 1982 podjęto decyzję o wprowadzeniu zestawu „2K22 Tunguska” na uzbrojenie armii radzieckiej. Pierwsze gotowe zestawy weszły na uzbrojenie w 1986.
Możliwości bojowe kompleksu umożliwiają rozwiązywanie zadań bezpośredniej osłony dla wojsk i poszczególnych obiektów w walce defensywnej i ofensywnej, podczas marszu i gdy znajdują się w miejscu przed atakami systemów ataku powietrznego wroga z bardzo niskich, niskich i częściowo średnich wysokości. Kompleks jest w stanie pracować w każdych warunkach atmosferycznych.
Jako samobieżną bazę dla nowego kompleksu wybrano podwozie gąsienicowe GM-352, zunifikowane z systemem obrony powietrznej Tor. To podwozie ma regulowany prześwit i zapewnia maksymalną prędkość na drodze 65 km/h. Zastosowanie hydropneumatycznego zawieszenia i hydromechanicznej skrzyni biegów zapewnia Tungusce dobrą manewrowość i wysoką zdolność do jazdy w terenie.
Przeciwlotniczy zestaw rakietowo-rakietowy (ZPRK) „Tunguska” stał się pierwszym na świecie unikalnym wielofunkcyjnym systemem przeciwlotniczym podwójnego zastosowania. Powstał 8 lat wcześniej niż zagraniczny kompleks wielofunkcyjny „ADATS”. W porównaniu z innymi systemami obrony powietrznej krótkiego zasięgu (zarówno produkcji zagranicznej, jak i krajowej) w największym stopniu spełniał kryterium opłacalności.
W skład efektorów tego systemu wchodzą podwójne armaty automatyczne 2A38 kal. 30 mm oraz 8 pocisków przeciwlotniczych bardzo krótkiego/krótkiego zasięgu rodziny 9M311. Donośność systemów lufowych wynosi 2-2,5 km w przypadku strzelania wertykalnego i 4000 m podczas prowadzenia ognia horyzontalnego. Do likwidacji celów bardziej oddalonych służą pociski rodziny 9M311, które w zależności od wersji mogą eliminować cele na dystansie 8-10 km i pułapie do 3500 metrów.
Pocisk dostarczany jest do wojsk w specjalnym kontenerze transportowo-wyrzutniowym (TLC) w stanie gotowym do użycia i nie wymaga konserwacji przez 10 lat. Uzupełnienie amunicji odbywa się za pomocą pojazdu transportowo-ładowniczego. TPK ma niską wagę – do 55 kg, co pozwala na ręczne załadowanie wyrzutni na wyrzutnię.
W połowie lat 90. ZPRK Tunguska został zmodernizowany, nowy kompleks otrzymał oznaczenie Tunguska-M. Główną zmianą było wprowadzenie do kompleksu nowych radiostacji i odbiornika do komunikacji ze stanowiskiem dowodzenia baterii „Ranżir” i stanowiskiem dowodzenia PPRU-1M. Ponadto wymieniono silnik.
Instalacja wieżowa systemu rakietowego obrony przeciwlotniczej Tunguska-M posiada urządzenia optoelektroniczne i radarowe, cyfrowy system komputerowy, panele sterowania dla członków załóg bojowych oraz sprzęt komunikacyjny. Aby chronić załogę Tunguska jest wyposażona w specjalne środki ochrony przed bronią masowego rażenia.
Kompleks obrony powietrznej Tunguska-M obejmuje wóz bojowy 2S6, wóz załadunkowy, zautomatyzowaną stację kontrolno-badawczą, a także zaplecze obsługowo-naprawcze.
Kolejna modyfikacja kompleksu otrzymała oznaczenie „Tunguska-M1” i została oddana do użytku w 2003 roku. W modyfikacji tej zautomatyzowano procesy kierowania pociskami przeciwlotniczymi i wymiany informacji ze stanowiskiem dowodzenia baterią „Ranżir”. W samym pocisku 9M311M laserowy bezkontaktowy czujnik celu ustąpił miejsca radarowemu, co zwiększyło prawdopodobieństwo zniszczenia pocisków AGM-86 ALCM. Zasięg rażenia pocisków wzrósł do 10 km. Poziom skuteczności bojowej systemu obrony powietrznej Tunguska-M1 w obecności zakłóceń wzrósł o 1,3-1,5 razy w porównaniu z jego poprzednikiem.
Warianty
- 2K22/9K22 – pierwsza wersja systemu wyposażona w pociski rakietowe 9M311
- 2K22 – podstawowa wersja produkcyjna wyposażona w pociski 9M311M i podwozie 2S6M
- 2K22M – opracowana w 2003 wyposażona w nowe pociski rakietowe 9M311-1M i nowy system kierowania ogniem
- 2K22M 57E6 – zestaw wyposażony w nowe pociski rakietowe o zwiększonym zasięgu 57E7 i nowy radar o zwiększonym zasięgu
| Państwo | ZSRR/Rosja |
|---|---|
| Producent | Uljanowski Zakład Mechaniczny |
| Typ pojazdu | samobieżny przeciwlotniczy zestaw artyleryjsko-rakietowy |
| Trakcja | gąsienicowa |
| Załoga | 4 |
| Historia | |
| Prototypy | 1981 |
| Produkcja | 1986 |
| Dane techniczne | |
| Silnik | silnik wysokoprężny, 4-suwowy V-12 |
| Transmisja | mechaniczna |
| Pancerz | spawany z płyt walcowanych |
| Długość | 7,9 m |
| Szerokość | 3,2 m |
| Wysokość | 2,20 m |
| Masa | bojowa: 34 ton |
| Osiągi | |
| Prędkość | 65 km/h |
| Pokonywanie przeszkód | |
| Kąt podjazdu | 60 |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 2 x dwulufowa armata automatyczna 2A38M kal. 30 mm, amunicja 30×165 8 x 9M311 |
|
| Użytkownicy | |
| Rosja, Białoruś, Ukraina, Algieria, Indie, Maroko, Armenia, Peru | |